Η Ερμίνα Κυριαζή γεννήθηκε το 1974 στην Κύπρο και ήρθε στην Ελλάδα με το τελευταίο ναυλωμένο καράβι προσφύγων. Οι νεότατοι γονείς της βρίσκονταν στην Αθήνα για σπουδές και εκείνο το καλοκαίρι είχαν επιστρέψει στο νησί ώστε να γεννηθεί εκεί η κόρη τους.
«Μεγάλωσα στον Λυκαβηττό», λέει η Ερμίνα, που έχει μια περιπετειώδη και ενδιαφέρουσα οικογενειακή ιστορία. «Ο πατέρας μου ήταν στη Φιλοσοφική, η μητέρα μου το ίδιο, ζούσαμε με ελάχιστα χρήματα. Ό,τι υπήρχε από περιουσία χάθηκε στην Αμμόχωστο και θυμάμαι τον πατέρα μου να έρχεται με την κούτα από το συσσίτιο. Ήταν δύσκολα, αλλά ο πατέρας μου αποφάσισε να πάει στο Θέατρο Τέχνης, κάτι που ήθελε να κάνει πάντα».
Ο Βαρνάβας Κυριαζής, ο πατέρας της, άρχισε να σπουδάζει και να δουλεύει. Ο Κουν τον ήθελε και του έδωσε υποτροφία για να μπορέσει να συνεχίσει. «Έχω πολλές αναμνήσεις από το Υπόγειο. Ήμουνα μικρή και εκεί μεγάλωσα, δεν υπήρχε κάποιος να με κρατήσει στο σπίτι. Στα μάτια μου αυτός ήταν ένας κόσμος μαγικός και υπήρχαν εκεί άνθρωποι που αγάπησα βαθιά και τους έχω ακόμα στην καρδιά μου, όπως ο σκηνογράφος και ζωγράφος Σάββας Χαρατσίδης με τον οποίο, θυμάμαι, ζωγραφίζαμε μαζί και δεν με ξέχασε ποτέ. Όταν επιστρέψαμε στην Κύπρο εξακολουθούσε να μου στέλνει κάρτες και ζωγραφιές».
«Είναι πολύ χρήσιμο στη δουλειά που κάνω αυτό, γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι και πολλά κουτάλια να το ταΐσεις το εγώ σου και να το τροφοδοτήσεις και να το γιγαντώσεις. Συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει να κοντράρομαι με αυτό και να το βλέπω μπροστά μου και να γελάω».
Ο κόσμος αυτός καταγράφηκε στα μάτια και στο πνεύμα της και την επηρέασε βαθιά. Ένα μέρος της αισθητικής της, που είναι πολλά περισσότερα πράγματα από τη λέξη, είναι ηθική και μνήμη, τα χρωστάει σε αυτή την περίοδο. Η Ερμίνα επέστρεψε στην Κύπρο το 1982, όταν ο πατέρας της άρχισε να συνεργάζεται με τον ΘΟΚ μετά από πρόσκληση του Εύη Γαβριηλίδη, στη Λευκωσία.
«Με τη μητέρα μου μετακομίσαμε στη Λεμεσό, με τους παππούδες. Τα νοσταλγώ αυτά τα παιδικά χρόνια κι ας ήταν δύσκολα. Ένιωθα ξένη, δεν μπορούσα να μιλήσω κυπριακά∙ το σκέφτομαι γιατί σήμερα είναι σαν να πατάω το κουμπί και να αλλάζω γλώσσα. Ήταν ζόρικη η ένταξη, ήμουνα “η καλαμαρού”, ήμουνα κλειστό παιδί και εσωστρεφές και έφτιαχνα κόσμους για να επιβιώσω. Τους φίλους μου από το σχολείο δεν τους ξεχνώ ποτέ, ήταν η καλύτερη περίοδος, μετά άλλαξα σχολείο και ζορίστηκα ξανά», λέει.
«Άρχισα να σχεδιάζω και να μαζεύω ευτελή αντικείμενα από τον δρόμο και να κάθομαι ώρες ατέλειωτες στα αρχαιολογικά μουσεία. Έφτιαξα ένα portfolio με κοσμήματα από ευτελή υλικά, από τα σχέδια των μουσείων. Το έστειλα στη Φλωρεντία και με δέχτηκαν για να σπουδάσω χρυσοχοΐα. Δεν πήγα ποτέ. Ο πατέρας μου δεν ήθελε να γίνω ηθοποιός για κανένα λόγο».
Τελικά η Ερμίνα, παρά τα εμπόδια και τις μεγάλες αντιρρήσεις, έφτασε στην Αθήνα και μπήκε το 1992 στο Εθνικό. Το ίδιο καλοκαίρι έπαιξε ως πρωτοετής στην περίφημη «Σαμία» του ΘΟΚ στην Επίδαυρο, εκεί που έκανε το ντεμπούτο του και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Ακολούθησαν οι «Όρνιθες» το 1995 και άλλες θεατρικές δουλειές, όπως οι «Φωνές Γυναικών» και μετά άρχισε ένα πηγαινέλα στην Κύπρο.
«Δούλευα εκεί, η άλλη μου δουλειά ήταν να τραγουδάω, δούλεψα στο θέατρο της Λεμεσού και στον ΘΟΚ και ήρθα στην Αθήνα όπου έκανα την κόρη μου και έμεινα μέχρι το 2008. Ακούει κανείς την ιστορία και σκέφτεται “τι περιπέτεια”, ενώ έτσι είναι η ζωή όλων των ηθοποιών, η ανεργία δυο φορές τον χρόνο, οι δεκάδες άλλες δουλειές. Έτσι, όταν μεγάλωσε το παιδί, αποφασίσαμε με τον σύντροφό μου να πάμε στην Κύπρο ξανά. Με την προϋπόθεση να έχω δουλειά. Αν με ρωτήσεις, προτιμώ να πεινάω στην Αθήνα. Στην Κύπρο ξεκίνησα να κάνω παιδικό θέατρο. Και μείναμε στη Λεμεσό. Δεν έχω παράπονο, ο ΘΟΚ είναι γυμναστήριο, πέντε παραστάσεις τον χρόνο. Συνέχισα μετά να δουλεύω σε όλο το ελεύθερο θέατρο της Κύπρου».
Στην πανδημία, όταν έκλεισαν όλα, εκείνη πέρασε δύσκολα την καραντίνα, έχοντας την κόρη της στην Αυστραλία να σπουδάζει με υποτροφία στο Εθνικό Θέατρο της Μελβούρνης, κάνοντας διαρκώς δουλειές και επιδιορθώσεις στο σπίτι της για να απασχολεί το μυαλό της. Μου λέει ότι η κόρη της τής έχει δώσει μεγάλη δύναμη και ότι εξαιτίας της έμαθε να κατατροπώνεται το εγώ της. «Είναι πολύ χρήσιμο στη δουλειά που κάνω αυτό, γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι και πολλά κουτάλια να το ταΐσεις το εγώ σου και να το τροφοδοτήσεις και να το γιγαντώσεις. Συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει να κοντράρομαι με αυτό και να το βλέπω μπροστά μου και να γελάω».
Όταν τέλειωσε η καραντίνα, η Ερμίνα αποφάσισε για μια ακόμα φορά, οριστικά όπως λέει, να έρθει στην Ελλάδα. Συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούσε να αποχωριστεί την Αθήνα. Είναι πολλά όσα τη συνδέουν με την πόλη. Όταν τη ρωτώ πώς την πάλεψε με την ταυτότητα και τη γλώσσα, μου λέει ότι είναι ευπροσάρμοστη αλλά και ότι η ενσωμάτωσή της εδώ είναι πιο εύκολη.
Στη σκηνοθεσία μπήκε εδώ και πέντε χρόνια με μεγάλη σεμνότητα και μικρά βήματα, έχοντας την πλήρη συνείδηση μιας συναισθηματικής και πνευματικής ολοκλήρωσης, κάνοντας αγώνα για να μη βιάζεται και να μην είναι παρορμητική. «Τώρα κάνω πίσω και μετράω τα πάντα, χωρίς να υπάρχει σχέδιο, είναι ανάγκη μου» λέει. «Και το προτιμώ, αντί να μεταθέτω αλλού την ευθύνη για τις επιλογές μου, είναι κάτι που με απασχολεί, προτιμώ να κάνω πίσω και να δω ποια είναι η ανάγκη του καθενός να συμπεριφερθεί έτσι, αυτό μου δίνει μια ισορροπία που δεν είχα και μια ευρύτερη κατανόηση».
Εγκατεστημένη πια στο κέντρο της Αθήνας, στον Βοτανικό, για να χαίρεται όλη την πόλη περπατώντας τη, άρχισε να δουλεύει και έτσι άρχισε να συζητά με τον συγγραφέα Βασίλη Κατσικονούρη, που τον αναζήτησε όταν θέλησε να προτείνει το έργο του «Καγκουρώ» στο θέατρο ΕΝΑ στην Κύπρο. Εκείνος της έδωσε να διαβάσει το «Τσιτάχ», που περιγράφει μοναδικά τη μοναξιά ενός παλαίμαχου ποδοσφαιριστή, για να το δώσει στον Γιώργο Νινιό, με τον οποίο έπαιζαν εκείνη την εποχή μαζί σε μια τηλεοπτική σειρά και τον θεωρούσε ιδανικό πρωταγωνιστή.
Ο Μάνος Καρατζογιάνης φιλοξένησε στο θέατρο Σταθμός την πολύ επιτυχημένη αυτή παράσταση που έγινε γρήγορα sold out και επαναλήφθηκε και για δεύτερη χρονιά. Μιλώντας για το «Γάλα», μου λέει ότι ο Βασίλης Κατσικονούρης έχει έναν αρχετυπικό τρόπο με τον οποίο γράφει. Είναι σαν να ενυπάρχει το αρχαίο δράμα μέσα από μια σύγχρονη ιστορία, έχει μια δραματουργική μέθοδο πολύ δομημένη που δεν είναι ψευτορεαλισμός με ήρωες καρικατούρες. «Όλοι οι ήρωες του Κατσικονούρη είναι τόσο αληθινοί όσο και ο αέρας που αναπνέουμε» λέει.
«Έχει έναν συνειδητό και έναν υποσυνείδητο κόσμο −αυτό μου αρέσει πολύ στους συγγραφείς− αλλά και έναν κόσμο συμβολισμών και συμβόλων που θα έλεγα ότι μου θυμίζει και με συνδέει με τον φανταστικό παιδικό μου κόσμο. Είναι ένας τρόπος να επικοινωνώ και ένας τρόπος που κατανοώ τη μαγεία και τον υπαινιγμό της. Είναι σαν να βλέπεις κάτι πίσω από μια κλειδαρότρυπα αλλά συγχρόνως σε πρώτο πλάνο, καθαρά».
Όταν τη ρωτάω για ποιους κόσμους θέλει να μιλήσει, μου απαντά ξεκάθαρα ότι ως σκηνοθέτιδα νιώθει χρέος να μιλήσει για τους κόσμους του συγγραφέα. «Μου αρέσει να σκηνοθετώ γιατί μου αρέσει να είμαι δασκάλα, με την έννοια του ανθρώπου που αυτό που ξέρει θέλει να το μεταδώσει, να το μοιραστεί χωρίς να κάνει τον τροχονόμο στα αισθήματα και τις σκέψεις των άλλων, να πάει τον άλλο ένα βήμα παραπέρα».
Για την Ερμίνα το θέατρο δεν μπορεί παρά να είναι ομαδικό σπορ, πιστεύει πολύ στην πράξη, στο «τραπέζι», στην ανάλυση ως πρακτική λειτουργία, στη σύνδεση των ανθρώπων που δουλεύουν μαζί, θέλει να δουλεύει με τις εξαιρετικές ποιότητες των ανθρώπων που αναδεικνύονται μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Θεωρεί ότι οι λέξεις είναι τα πολύτιμα εργαλεία του θεάτρου, σε αυτές ακουμπά και αυτή η επαφή νιώθει πολλές φορές σήμερα να χάνεται στο θέατρο.
«Ξεκινώ από τον λόγο και τεχνικά και πνευματικά, αλλά στο έργο, σε κάθε έργο, το πιο συναρπαστικό κομμάτι είναι οι σχέσεις που δημιουργούνται και ό,τι αυτό περιλαμβάνει, είναι το εφαλτήριο και από εκεί ξεκινούν όλα» λέει. «Πιστεύω ότι οι λέξεις μάς πάνε σε άλλα μονοπάτια, μας συνδέουν, και διυλίζουν τα προσωπικά μας αισθήματα. Δημιουργούν μια αίσθηση και είναι αυτή για την οποία θέλει να μιλήσει το “Γάλα” και οι ήρωές του».
Στην ιστορία του Βασίλη Κατσικονούρη, μια μητέρα από την πρώην Σοβιετική Ένωση και οι δυο της γιοι συνθέτουν μια συγκλονιστική οικογενειακή ιστορία όπου φωτίζεται δεξιοτεχνικά από τον συγγραφέα ο συναισθηματικός κόσμος των ηρώων και οι ανησυχίες τους, όπως αυτές πηγάζουν μέσα από το κοινωνικό τους περιβάλλον, αλλά κυρίως η αίσθηση που έχει κανείς πως όλα μέσα του μαλακώνουν και ζεσταίνονται όταν σταματάει πια να κλαίει και να πονάει γιατί δέχεται την τροφή του.
«Το γάλα συνδέεται με ό,τι μπορεί να αγαπήσουμε, με το μαλακό που ψάχνουμε μέσα μας. Ποθούμε να αγαπηθούμε. Και να βρούμε μια καλύτερη ζωή στο μέρος που τελικά θα φτάσουμε» λέει.
Η Ερμίνα Κυριαζή πιστεύει ότι κάποιος που έχει αποφασίσει να γίνει σκηνοθέτης πρέπει να φέρει όλους τους κόσμους που ενυπάρχουν σε ένα έργο στο φως και να τους δώσει νόημα. «Μπορεί να ξεκινήσω από μια φράση, και να είναι αυτό το νόημα, όπως και κάποιοι άνθρωποι είναι από μόνοι τους το νόημα, το μήνυμα, ακόμα και με τον τρόπο που χαμογελούν», λέει. «Θα κρατήσω μια φράση από το “Τσιτάχ”: “Όσοι θυμούνται δεν φοβούνται”. Δεν ξεχνάω τίποτα. Είναι βάσανο και μεγάλη αρετή να μην ξεχνάς, γιατί η μνήμη έχει σεβασμό για όσους έχεις βρει στον δρόμο σου στη ζωή. Και πάντα τους ευχαριστώ, όπως είμαι ευγνώμων για όλα όσα μας συμβαίνουν και μας φέρνουν στο σήμερα».
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ
H φωτογράφηση έγινε στον πολυχώρο Vault, Μελενίκου 26, Βοτανικός.
