Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο η Αθήνα γνώρισε έναν τρομακτικό λοιμό. Αν κι αυτό συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν, λοιμώδεις αρρώστιες όπως η πανούκλα να εξοντώνουν επί αιώνες την ανθρωπότητα, εγώ θα περιοριστώ στον συγκεκριμένο λοιμό τον οποίο μελέτησα με κάθε λεπτομέρεια επειδή ασχολήθηκα με τον Θουκυδίδη. Είμαι σχεδόν σίγουρη, με τις δικές μου αναλύσεις, ότι σε περίπτωση που δεν συνέβαινε ο λοιμός, η πλάστιγγα της νίκης θα είχε γείρει προς τη μεριά των Αθηναίων και όχι των Πελοποννησίων. Πιστεύω ότι ο λοιμός υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την ήττα των Αθηναίων, χαρίζοντας τη νίκη στους Πελοποννησίους, αν και το γεγονός της νίκης ήρθε πολύ αργότερα.
Διασκευάζοντας για το θέατρο τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η εμπειρία του ανεβάσματός του με έφερε πολύ κοντά τόσο στον πόλεμο όσο και στο λοιμό των Αθηναίων. Δεν ήταν μόνο η μελέτη αλλά και η σωματική επαφή με τους ηθοποιούς μου και όλο αυτό που έκανα σε επίπεδο θεάτρου, που με βοήθησε περισσότερο, ακόμα και από τα θεωρητικά μου μελετήματα, να συναγάγω αυτό το συμπέρασμα, ότι δηλαδή ο λοιμός ανέτρεψε τα πάντα.
Θα βρεθούν συγγραφείς που, όπως έγραφαν για τους πρόσφυγες, θα γράψουν τώρα για τον κορωνοϊό. Η «δραματουργία της δυστοπίας» θα ακολουθηθεί από τις παραστάσεις της δυστοπίας, εύχομαι με καλύτερα αποτελέσματα. Κι αυτό το λέω γιατί όποιος γράφει και παράγει βιαστικά, υπό την πίεση ακραίων γεγονότων και καταστάσεων, τα καλλιτεχνικά αποτελέσματα είναι συνήθως ανούσια και πενιχρά.
Αυτά τα σκέφτομαι σε σχέση με τον σημερινό λοιμό, τον σημερινό οικοβιολογικό πόλεμο. Ξέρετε, μέσω της καθάρσεως, η τέχνη του θεάτρου και η τέχνη της ιατρικής μοιάζουν πολύ. Κοινός τους παρονομαστής είναι η κάθαρση. Δεν είναι τυχαίο που στην κλασική αρχαιότητα, σε εγγύτατη απόσταση από τα θέατρα, φύτρωναν πάντα ναοί του Ασκληπιού.
Μετά την «Έξοδο», δεν νομίζω ότι οι καλλιτέχνες του θεάτρου θα έχουμε αλλάξει ουσιαστικά. Στο επάγγελμα μπορούν να αλλάξουν πολλά, ως προς την ίδια την τέχνη του θεάτρου δεν προλέγω. Αυτό το νέο που θα εμφανιστεί ίσως θα είναι αυτό που εγώ ονομάζω «δραματουργία της δυστοπίας». Θα βρεθούν συγγραφείς που, όπως έγραφαν για τους πρόσφυγες, θα γράψουν τώρα για τον κορωνοϊό. Η «δραματουργία της δυστοπίας» θα ακολουθηθεί από τις παραστάσεις της δυστοπίας, εύχομαι με καλύτερα αποτελέσματα. Κι αυτό το λέω γιατί όποιος γράφει και παράγει βιαστικά, υπό την πίεση ακραίων γεγονότων και καταστάσεων, τα καλλιτεχνικά αποτελέσματα είναι συνήθως ανούσια και πενιχρά. Πολύ κατώτερα των γεγονότων και των καταστάσεων που τα προκάλεσαν. Το φαινόμενο είναι μεγάλο αυτήν τη φορά και απαιτεί χειρισμό από ένα μεγάλο ταλέντο. Δεν ξέρω πόσο μεγάλα ταλέντα θα αναμετρηθούν με το φαινόμενο.
Εδώ που βρίσκομαι, είμαι αποκομμένη από τηλεόραση και διαδίκτυο. Το προτίμησα. Ίσως εξαιτίας του φόβου και της αμηχανίας να είναι φυσικό και ανθρώπινο αυτά που κάναμε να τα δείξουμε, για να τα δούνε κάποιοι που δεν τα είδανε και να υπάρξουμε μέσα από αυτή μας την χειρονομία. Όμως όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το θέατρο ως τέχνη ζωντανή, μεγαλειώδης λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, δεν αντέχει τις τεχνολογίες. Κάθε είδους μηχανή αντιστρατεύεται τη ζώσα σάρκα του.
Δεν ξέρω εσείς τι λέτε, εμένα μια φορά δεν με βρίσκει σύμφωνη η διαδικτυακή παρουσίαση βιντεοσκοπημένων παραστάσεων, ούτε οι θεατρικές πρόβες από Skype. Οι πρόβες έχουν πολύ μεγάλη σχέση με το σώμα της φωνής. Η φωνή, όπως ακούγεται από το Skype, μόνο φωνή ηθοποιού δεν είναι, ούτε φωνή που να μπορεί να μεταφέρει τονισμούς και αποχρώσεις, δηλαδή βαθύ σώμα κειμένου.
Αύριο στο LIFO.gr διαβάστε τις σκέψεις του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη.
σχόλια