Ο καιρός των μπουφόνων
Ο αυτάρεσκος μικρόκοσμος των ισχυρών, ένα εθνογραφικό ντοκιμαντέρ (1985-1993) του Pierre Falardeau, κινηματογραφιστή από το Κεμπέκ
Το δεκαπεντάλεπτο ντοκιμαντέρ του Pierre Falardeau, στο οποίο ο ίδιος είναι αφηγητής. Les possédés et les possédants (οι δαιμονισμένοι -υπό την κατοχή των κατεχόντων- και οι κατέχοντες). "Να αναποδογυρίσουμε τα μνημεία για να δούμε τα σκουλίκια που βρίθουν από κάτω".
Ο καιρός των μπουφόνων
Η επικαιρότητα όπως την βλέπει η σύνταξη της Monde Diplomatique
στο blog της εφημερίδας La valise diplomatique - 01.01.2019
Χαρακτηριστικό των κυρίαρχων τάξεων είναι η βεβαιότητα πως η θέση του καθενός οφείλεται στην ίδια του την αξία. Συνοδεύεται από ένα έντονο αίσθημα αυτοϊκανοποίησης: όντας ξεχωριστοί δεν ανακατευόμαστε με την πλέμπα. Γνωρίζοντας όμως εκ πείρας την ευερεθιστότητα των λαϊκών τάξεων, τα αφεντικά, τα ανώτερα στελέχη και οι διανοούμενοι προσπαθούν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους να περιορίσουν τις δημόσιες εκδηλώσεις συγκαταβατικότητας. Αυτήν την αυτάρεσκη αλαζονεία που επέδειξε ο νεαρός γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, οι πιο πονηροί προύχοντες ξέρουν να την φυλάνε για τους κλειστούς κύκλους: λέσχες, επιτροπές, συμβούλια όπου καμία παρέλαση "κίτρινων γιλέκων" δεν θα μολύνει την ατμόσφαιρα με χυδαίες αντιλήψεις για το ντίζελ και το δύσκολο τέλος του μήνα.
Ο Pierre Falardeau (1946-2009), κινηματογραφιστής και ακτιβιστής υπέρ της ανεξαρτησίας του Κεμπέκ, κατέγραψε το 1985 στο Μόντρεαλ μία από αυτές τις χαρμόσυνες στιγμές όπου η ελίτ ξεκουμπώνεται. 'Εχοντας συγκεντρωθεί στο ξενοδοχείο Queen-Elisabeth, τα μέλη του Beaver Club γιορτάζουν τα 200 χρόνια από την ίδρυση αυτής της λέσχης που ίδρυσαν το 1785 οι γουνέμποροι. Το πρώτο μισό του σύντομου αυτού ντοκιμαντέρ (15 λεπτά) δανείζεται τη μέθοδο της εθνογραφίας: ο Falardeau παρατηρεί την αποικιακή καναδέζικη αστική τάξη όπως ο ανθρωπολόγος Jean Rouch μελετούσε τις φυλές, με τις τελετουργίες τους, τις ιεραρχίες τους και τα κοστούμια τους. Κάνει αυτό που οι δημοσιογράφοι έπαψαν να κάνουν όταν μετέφεραν το ράντζο τους στους προθαλάμους της εξουσίας: δημοσιοποιεί τις στενές σχέσεις ενός πολύ κλειστού κύκλου που διατηρούνται μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Βλέποντας αυτές τις απίστευτες εικόνες, ο θεατής καταλαμβάνεται από ένα είδος οργής, η οποία μεταδίδεται σιγά σιγά και στον ίδιο τον αφηγητή. "'Ολα τα αρπακτικά είναι εδώ: τα αφεντικά και οι γυναίκες των αφεντικών, οι βαρόνοι του χρήματος, οι βασιλιάδες της κατεψυγμένης πίτσας, οι μαφιόζι του real estate, (...) οι σκυφτοί δημοσιογράφοι που έβαλαν τα ρούχα των δουλικών χρονογράφων, οι κομπιναδόροι δικηγόροι που μεταμφιέστηκαν σε δικαστές των 100 000 δολλαρίων το χρόνο, οι γλείφτες που παριστάνουν τους καλλιτέχνες", ξεσπά ο Falardeau στη λαϊκή γλώσσα του Κεμπέκ. "Φωνάζουν δυνατά, χωρίς καμία ντροπή, το δικαιωμά τους στο κέρδος, το δικαιωμά τους στην εκμετάλλευση, το δικαιωμά τους στον ιδρώτα του άλλου. Πίνουν στις επιτυχίες τους. Τραγουδούν ότι όλα πάνε καλά, ότι τίποτα δεν πρέπει να αλλάξει, ότι θα είναι για πάντα έτσι... πάντα για τους ίδιους, πάντα οι ίδιοι."
Ο καιρός των μπουφόνων ολοκληρώνεται το 1993, αλλά διανέμεται στην αρχή παράνομα: κασέτες VHS ανταλλάσσονται χέρι με χέρι. "Ο Falardeau ο ίδιος τις αντέγραφε μία μία, σημειώνοντας πάνω στο κάλυμμα ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να τις αντιγράψει όπως θέλει", θυμάται ο δημοσιογράφος από το Κεμπέκ Jean-François Nadeau, φίλος του σκηνοθέτη. Η ζήτηση αυξήθηκε τόσο πολύ που μερικά βιβλιοπωλεία και εξειδικευμένα καταστήματα αποφάσισαν να κυκλοφορήσουν την ταινία στο εμπόριο. Στο τέλος τράβηξε την προσοχή του Τύπου και των υπεύθυνων προγραμματισμού των σινεφίλ φεστιβάλ. Αυτά έγιναν πριν από ένα τέταρτο του αιώνα. Κι όμως, όταν ο πρόεδρος του Beaver Club κλείνει την γιορτή κραυγάζοντας: "Για όλους εσάς, τα μέλη μας, για όλους μας, ας χειροκροτηθούμε!", πως να μην συλλάβεις τον απόηχο μιας υπεροπτικής για πολύ καιρό προεδρικής φωνής που όμως γίνεται ξαφνικά ανήσυχη στην ιδέα ότι τα πλήθη θα μπορούσαν να καλεστούν τα ίδια στο συμπόσιο;
La valise diplomatique - 01.01.2019
Le Monde Diplomatique
