Την περσινή χρονιά οι νέοι χορογράφοι του ετήσιου φεστιβάλ χορού που διοργανώνει η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση είδαν τις δουλειές τους διαδικτυακά, όπως και το κοινό. Δεν το λες και ιδανικό για μια τέχνη που όταν τα έργα της εκτυλίσσονται μπροστά σου ασυναίσθητα θέλεις έστω να κινήσεις τους ώμους ή τα πόδια σου στον ρυθμό.
Αν έλειψε κάτι στη διάρκεια της πανδημίας σε όλους μας, είναι ο χορός, αυτή η απελευθερωτική έκφραση που βγαίνει σαν κραυγή από ένα σώμα εγκλωβισμένο στην καθημερινότητα και τις απαγορεύσεις της.
Ένατο Φεστιβάλ νέων χορογράφων στη Στέγη φέτος, με πνεύμα και βήμα ελεύθερο, σε ένα «πυρετικό» τριήμερο με έξι ολόκληρες ώρες χορού, έξι πρωτότυπα έργα μικρής διάρκειας και δύο installations που σε καλούν όχι να τα παρακολουθήσεις αλλά να νιώσεις την ενέργειά τους, να σηκωθείς, να αναπνεύσεις τον ρυθμό, να απορροφήσεις τη δύναμη, τη φαντασία, την ενέργεια και να τις μοιραστείς.
Να φέρεις την πραγματικότητα στον χορό σήμερα δεν σημαίνει απαραίτητα εννοιολογικές τοποθετήσεις γύρω από το τι σημαίνει χορός και εγκεφαλικά πειράματα αλλά έμπνευση από τους χορούς του δρόμου, τον παλμό των γεγονότων που συμβαίνουν γύρω μας και μας συνταράσσουν και θέλουμε να τα χορέψουμε.
Οι τρεις επιμελητές του ONC9, Ιλειάνα Δημάδη, Αφροδίτη Παναγιωτάκου και Κωνσταντίνος Τζάθας, μιλάνε για τον δημόσιο χαρακτήρα του σύγχρονου χορού και με τις επιλογές τους υποδέχονται αυτό ακριβώς το πεδίο του χορού που συμβαίνει «εκεί έξω», αυτόν τον αέρα που έρχεται από το χιπ-χοπ του Μπρονξ και το gangnam της Νότιας Κορέας, το krump του Λος Άντζελες και το breakdance της Νέας Υόρκης, τα voguing balls και τα TikTok dance challenges, από τα σώματα που διεκδικούν τις νέες τους ταυτότητες και τους χορούς όσων διαδηλώνουν για τα δίκαια και αυτονόητα που δεν είναι δεδομένα.
Όλο αυτό μεταφράστηκε από τους νέους Έλληνες χορογράφους στην πραγματικότητα που συμβαίνει δίπλα μας και φωνάζει δυνατά, στην πραγματικότητα που βρίσκεται μέσα μας και ουρλιάζει ακόμα και σιωπηλά. Και απαντά σε μια πραγματικότητα που ηχεί παράφωνα, άρρυθμα όταν προσπαθεί να μας πείσει ότι κάθε μας βήμα δεν είναι χορός.
«Πραγματικότητα, όσο περισσότερη πραγματικότητα» είναι το μότο της διοργάνωσης. «Να φέρεις την πραγματικότητα στον χορό σήμερα δεν σημαίνει απαραίτητα εννοιολογικές τοποθετήσεις γύρω από το τι σημαίνει χορός και εγκεφαλικά πειράματα αλλά έμπνευση από τους χορούς του δρόμου, τον παλμό των γεγονότων που συμβαίνουν γύρω μας και μας συνταράσσουν και θέλουμε να τα χορέψουμε. Αυτό επηρεάζει εμάς που διαλέξαμε τα έργα και τους καλλιτέχνες ως προς τον τρόπο που τα δουλεύουν. Θέλαμε έργα που να έχουν δεχτεί την επίδραση όσων συμβαίνουν στον κόσμο και που “έχουν μπει και στα χωράφια του ελληνικού χορού”», λέει η Ιλειάνα Δημάδη.
Πηγή έμπνευσης και σημείο αναφοράς του φεστιβάλ είναι ένα βίντεο. Το είδαν στο Mουσείο Μόδας της Αμβέρσας πριν από λίγο καιρό η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, ο Κωνσταντίνος Τζάθας και ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και όταν επέστρεψαν ο καθένας μίλησε περίπου με τον ίδιο τρόπο: ναι, μπορείς, ακόμα και στον δρόμο, στη γειτονιά σου ή στο «γκέτο», στο δωμάτιό σου ή στο μετρό να χορέψεις με τη συνοδεία της μουσικής μιας αναγεννησιακής όπερας-μπαλέτου του δέκατου όγδοου αιώνα και να φέρεις τον ρυθμό της στην εποχή μας. Μιλούσαν για τον «Χορό των Αγρίων» από την όπερα του Ζαν Φιλίπ Ραμό «Οι ευγενείς Ινδοί».
Το βίντεο που είδαν και δεν έχει γίνει τυχαία viral σε όλο τον κόσμο θα βρίσκεται στο φουαγέ του ισογείου της Στέγης. Είναι μια εγκατάσταση σε λούπα σε σκηνοθεσία του Clément Cogitore, με το street dance να εισβάλλει στο άβατο της όπερας και να εκδημοκρατίζει την έννοια του χορού, συνδέοντας τα βήματα μιας κλασικής χορογραφίας με το ύφος του krump street dance, ενός χορού «θυμωμένου», διονυσιακού, που γεννήθηκε στα γκέτο του Λος Άντζελες στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ως μια μορφή δημόσιας αντίστασης σε μια σειρά από περιστατικά αστυνομικής βίας που δεν βρήκαν τον δρόμο προς τη Δικαιοσύνη, αφήνοντας τους ενόχους ελεύθερους. Όταν θα ξανακούσετε τη μουσική του Ραμό είναι βέβαιο ότι θα θέλετε να χορέψετε.
Δεν υπάρχει κάτι πιο δημοκρατικό από τον χορό, κι αυτό ανοίγει ένα μονοπάτι για να επανεξετάσουμε το τι είναι τέχνη και τι είναι εξουσία, παραδίδοντας τη σκυτάλη του αστικού πολιτισμού στον δρόμο, σε όσους δικαιωματικά ανήκει, σε ανθρώπους επιδέξιους αλλά και πρωτάρηδες, σε ανθρώπους αρτιμελείς και με αναπηρίες, σε μωρά και ηλικιωμένους, σε όσους διεκδικούν χειραφέτηση σωματική και πνευματική.
«Θέλαμε να δούμε αυτήν τη γενιά που είναι μέσα στην πόλη, στα social media, παιδιά που δεν έχουν τελειώσει μόνο σχολές χορού, αλλά έχουν κάνει διάφορες σπουδές, μεταπτυχιακά, έρευνα, είναι παιδιά που από τη μια βρίσκονται στην πραγματικότητα ενός χορευτή ‒γιατί οι περισσότεροι είναι χορευτές‒ και από την άλλη με το έργο τους παρατηρούν πολύ προσεχτικά ό,τι συμβαίνει γύρω τους, αποτελώντας μέρος αυτού του τοπίου», λέει η Ιλειάνα Δημάδη. «Γι’ αυτό και οι καλλιτέχνες στους οποίους έχουμε κάνει αυτές τις αναθέσεις, παλιοί και νέοι, δεν διστάζουν να γίνουν αντιδραστικοί, πολιτικοί και ταυτόχρονα αβίαστα συναισθηματικοί».
Στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης ο Ηλίας Χατζηγεωργίου, από τους πρωτεργάτες του χιπ-χοπ στην Ελλάδα, κλείνει κάθε βράδυ το φεστιβάλ με το A Bounce 4 Men, χορογραφώντας τέσσερις άνδρες νέους, ωραίους, δυνατούς, βίαιους, ανώριμους και ανόητους, παγιδευμένους στην ταυτότητα που τους δόθηκε, στα στερεότυπα της ανδροκρατούμενης χιπ-χοπ κουλτούρας που ζητά αποδείξεις δύναμης, επικράτησης και εξουσίας, που μάχονται για να βρουν τον παλμό τους και να οδηγηθούν σε κάτι πιο βαθύ, ουσιώδες και αρχέγονο. Άλλοτε με χιούμορ και αυτοσαρκασμό και άλλοτε με σκληρότητα, βία και φόβο βιώνουν τον πόνο που φεύγει και έρχεται ξανά δυνατότερος, για να σου θυμίσει τον κίνδυνο και να βάλει στη δράση.
Στον εκθεσιακό χώρο του -1 οι Δάφνη Αντωνιάδου, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου και Constantine Skourlis παρουσιάζουν την transmedia εγκατάσταση Deep Horizon, μια εμπειρία που βυθίζει το κοινό σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και άχρονο περιβάλλον, στο οποίο εναλλάσσονται δυνάμεις δημιουργίας και καταστροφής. Ανθρωπόμορφοι οργανισμοί σε μια τυχαία τροχιά ζωής βιώνουν την ιστορία τους, που εκτυλίσσεται μέσα από μια σύνθεση μυθολογικών προτύπων, ερωτικών και βίαια συγκρουσιακών καταστάσεων, σεξουαλικότητας και τρόμου.
Ο Μανώλης Σαριδάκης δημιουργεί στο πλαίσιο του προγράμματος Europe Beyond Access και της διαρκούς δέσμευσης της Στέγης για προαγωγή ζητημάτων πρόσβασης στον χώρο της τέχνης και ειδικότερα του χορού. Το πρώτο του έργο με τίτλο «Έχουν τα ρομπότ συναισθήματα;», βάζοντας τον εαυτό του στη θέση ενός ανθρωποειδούς και αιφνιδιάζοντας με την αφοπλιστικά οξυδερκή σύλληψή του, εξερευνά άγνωστα συναισθήματα, φόβους αγωνίες και ταυτότητες που η εποχή μάς καλεί να επανεξετάσουμε και να στοχαστούμε πάνω στα ζητήματα της συμπερίληψης, ισότιμα και δημοκρατικά.
Στη Μικρή Σκηνή μία από τις πιο γνωστές Ελληνίδες χορεύτριες, η Ιωάννα Παρασκευοπούλου, ως σπουδάστρια του Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου, παρουσίασε πέρσι το video dance project All she likes is popping bubble wrap, ενώ φέτος κάνει το MOS, την πρώτη «ζωντανή» χορογραφία της. Με τη χρήση εργαλείων και εννοιών που προέρχονται από το οπτικοακουστικό πεδίο και συνθέτει ζωντανά με τον συνεργάτη και συγχορευτή της Γιώργο Κοτσιφάκη δημιουργεί ένα πρωτότυπο ηχητικό σάουντρακ.
«Τις Τετάρτες φοράμε ροζ» είναι το χορευτικό σύνθημα του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου που ανεβάζει στη σκηνή πέντε ερμηνεύτριες, πέντε διαφορετικές θηλυκότητες, συνειδητοποιημένες φεμινίστριες, δυσερμήνευτες Barbie, πριγκίπισσες του Walter Elias Disney, αμαζόνες που διεκδικούν την ικανοποίηση αλλά και την απαλλαγή από κάθε είδους δεσμά. Κατοικούν σε ένα μονοχρωματικό περιβάλλον, παγιδευμένες σε μια ατέλειωτη διαδοχή από Τετάρτες, και επιδίδονται σε μια σειρά από μεταμορφώσεις, δοκιμάζοντας τα όρια αυτών των συχνά στερεοτυπικών ταυτοτήτων, που θα τις οδηγήσουν στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους.
«Εσείς πώς ζείτε τη ζωή σας; Δεν θα ήταν όλα ευκολότερα –στον έρωτα, στην εργασία, στα πάντα– αν είχαμε εγχειρίδια με τις κατάλληλες οδηγίες χρήσης;» αναρωτιέται ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου στο A user’s manual στη Μικρή Σκηνή, ενώ παρατηρεί προσεκτικά γύρω και εντός του τις οικείες αναπαραστάσεις μέσα από τις οποίες καλούμαστε να ταυτιζόμαστε με συνεχή παιχνίδια επιβεβαίωσης και απόρριψης, ενώ αναζητάμε τη δυνητική σχέση τους με τις συνθήκες της πραγματικής μας ζωής.
Στην ειδικά διαμορφωμένη ηχητική εγκατάσταση που έχει στηθεί στο -1 της Στέγης δύο περφόρμερ, δύο ενισχυτές και δεκατέσσερα ηχεία συνθέτουν μπροστά στους θεατές τις δικές τους καταγραφές για το superchaos της ενηλικίωσης. Πρόκειται για τη σύλληψη της Φωτεινής Σταματελοπούλου με τίτλο optimal soft που εξερευνά τα όρια έκφρασης της ευαλωτότητας κατά τις διεργασίες της ενηλικίωσης ως συλλογικής πράξης. Τα σώματα των δύο ερμηνευτριών και το «σώμα» των μουσικών tracks αφηγούνται συλλογικές και ατομικές εμπειρίες και σκέψεις επτά ατόμων στην πόλη της Αθήνας. O ήχος διαπερνά τα σώματα, τρυπά τον χώρο και μας διακτινίζει στην εμπειρία του να είσαι νέος, δυνατός και ευάλωτος.
Onassis New Choreographers Festival 9
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
11-13/03/22
Επιμέλεια Φεστιβάλ: Ιλειάνα Δημάδη, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Κωνσταντίνος Τζάθας
Παραγωγές (με σειρά παρουσίασης)
Clément Cogitore - Les Indes galantes, 16:30-23:00, φουαγέ Ισογείου
Δάφνη Αντωνιάδου, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Constantine Skourlis - Deep Horizon, 16:30-21:00 & 22:00-23:30, Εκθεσιακός Χώρος -1 (Gallery Space Room)
Μανώλης Σαριδάκης - Έχουν τα ρομπότ συναισθήματα;, 17:00 & 18:30, Back of House
Ιωάννα Παρασκευοπούλου - MOS, 17:30 - Μικρή Σκηνή
Αλέξανδρος Σταυρόπουλος - On Wednesdays we wear pink (Τις Τετάρτες φοράμε ροζ), 19:00, Κεντρική Σκηνή
Κωνσταντίνος Παπανικολάου - A user’s manual, 20:00, Μικρή Σκηνή
Φωτεινή Σταματελοπούλου - optimal soft, 21:00, Εκθεσιακός Χώρος -1 (Gallery Space)
Ηλίας Χατζηγεωργίου - A Bounce 4 men, 22:00, Κεντρική Σκηνή
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
