Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά
The day the fish came out (1967)
Μία ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη γυρισμένη στο Γαλαξίδι. Περίεργα επίκαιρη!
Ένα αεροπλάνο του ΝΑΤΟ ρίχνει κατά λάθος μια βόμβα υδρογόνου, κοντά σε ένα ελληνικό νησί. Πράκτορες φτάνουν στο νησί για να μαζέψουν το επικίνδυνο όπλο. Παράλληλα, έλληνες πράκτορες υποδύονται τους επιχειρηματίες, αναζητώντας το ίδιο αντικείμενο. Μια αρχαιολόγος (Κάντις Μπέργκεν) θα συνδεθεί με έναν εξ αυτών, αλλά όλα θα πάνε στραβά, όταν ένας βοσκός θα βρει τη βόμβα, θα τη ρίξει στη θάλασσα και χιλιάδες ψάρια θα ξεβραστούν νεκρά.
Σύνοψη: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Τρεις πηρυνικές βόμβες σε χωράφι με ντομάτες, κι άλλη μία στη θάλασσα.
Το πλήρες λήμμα της ελληνικής Wikipedia για το γεγονός που ενέπνευσε την ταινία: το Palomares incident (1966).
Στις 16 Ιανουαρίου του 1966 το ψυχροπολεμικό κλίμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης εντεινόταν και οι Αμερικανοί αποφάσισαν να στείλουν ένα δυνατό μήνυμα στους Σοβιετικούς. Έδωσαν εντολή να απογειωθεί βομβαρδιστικό B-52 από την αεροπορική βάση στη Βόρεια Καρολίνα και να πετάξει προς την Ευρώπη. Τα επτά μέλη του πληρώματος B-52 Stratofortress ήταν μέρος μιας μυστικής στρατιωτικής επιχείρησης με το όνομα "Chrome Dome", που είχε σκοπό να αποδείξει την πυρηνική υπεροχή των Η.Π.Α. Ο εναέριος εφοδιασμός με καύσιμα ήταν το "εργαλείο" με το οποίο η αμερικανική υπερδύναμη διατηρούσε σε 24ωρη ετοιμότητα αερομεταφερόμενη πυρηνική ισχύ, έναντι της αντίπαλης σοβιετικής.
Την επόμενη ημέρα, στις 17 Ιανουαρίου, το αμερικανικό στρατηγικό βομβαρδιστικό B-52 που μετέφερε τέσσερις βόμβες υδρογόνου ισχύος 20 μεγατόνων η καθεμία, δηλαδή 800 φορές ισχυρότερες από εκείνη που κατέστρεψε τη Χιροσίμα, συγκρούστηκε στον αέρα με αεροσκάφος ανεφοδιασμού και συνετρίβη στο έδαφος κοντά στο ισπανικό παραλιακό θέρετρο Παλομάρες. Από το ατύχημα έχασαν τη ζωή τους επτά από τα έντεκα μέλη των δύο πληρωμάτων, αλλά δεν υπήρξαν απώλειες στο έδαφος.
Το γεγονός ότι οι βόμβες υδρογόνου έπεσαν στο έδαφος προκάλεσε πανικό στην Ισπανία και σάλο σε ολόκληρο τον κόσμο. Πυρηνικές εκρήξεις δεν υπήρξαν, ωστόσο σε δύο περιπτώσεις πυροδοτήθηκε το πρωτεύον πυρηνικό φορτίο που ενεργοποιεί την κύρια πυρηνική κεφαλή. Οι τρεις υδρογονοβόμβες εντοπίστηκαν την επομένη σε χωράφι με τομάτες και απομακρύνθηκαν αμέσως. Όμως οι δύο από αυτές είχαν υποστεί φθορές και μόλυναν το έδαφος. Οι Αμερικανοί φόρτωσαν 2.000 τόννους ραδιενεργού χώματος σε 8.000 βαρέλια και τα απομάκρυναν από την Ισπανία. Στο μεταξύ η τέταρτη υδρογονοβόμβα παρέμενε άφαντη. Πάνω από 2.000 Αμερικανοί στρατιωτικοί και ειδικοί επιστήμονες αναζητούσαν τη χαμένη υδρογονοβόμβα επί 80 ολόκληρες ημέρες, την οπoία εντόπισαν τελικά σε βάθος 870 μέτρων και την ανέσυραν στις 7 Απριλίου του 1966, ισχυριζόμενοι ότι δεν σημειώθηκε διαρροή ραδιενέργειας.
Το περιστατικό προκάλεσε εντονότατες διαμαρτυρίες της ισπανικής κυβέρνησης (παρά το ότι η δικτατορία του Φρανθίσκο Φράνκο ήταν πιστός σύμμαχος των Η.Π.Α.) και λίγο αργότερα απαγορεύτηκαν οι πτήσεις νατοϊκών αεροπλάνων με πυρηνικά πάνω από την Ισπανία. Αντιπυρηνικές διαδηλώσεις έγιναν σε όλο τον κόσμο, ενώ έντονη ήταν η ανησυχία για ενδεχόμενο εξάπλωσης της ραδιενέργειας. Στην Ελλάδα η Αριστερά ανέδειξε το γεγονός τονίζοντας την ανάγκη να απομακρυνθούν τα πυρηνικά από τη χώρα, ενώ το πάθημα της υπερδύναμης σχολιάστηκε με χαιρεκακία –μάλιστα έγινε και τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Φώντα Λάδη. Η ιστορία έχει αποτελέσει, επιπλέον, πηγή έμπνευσης για βιβλία και ντοκιμαντέρ.
Σήμερα, η περιοχή συνεχίζει να είναι ραδιενεργά μολυσμένη, απειλώντας τις ζωές των κατοίκων της. Τον Οκτώβριο του 2015, η Ισπανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν νέα συμφωνία για τον περαιτέρω καθαρισμό και αφαίρεση των εδαφών που μολύνθηκαν με ραδιενέργεια. Εκτιμάται ότι γύρω στο μισό κιλό πλουτωνίου βρίσκεται ακόμη μέσα στο χώμα.
