«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.
0

Είκοσι πέντε χρόνια μιζέριας ενώνουν τον Έντγκαρ με την Άλις. Το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο: αυτό υποστηρίζουν πως είναι και κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου να διατηρήσουν τον τίτλο που στεφανώνει τον έγγαμο βίο τους.


Ζουν μόνοι τους, απομονωμένοι, σε ένα φρούριο που κάποτε ήταν φυλακή, όπως ο γάμος τους. Χρόνια τώρα λένε τα ίδια και τα ίδια. Παίζουν χαρτιά, κουτσομπολεύουν τους γνωστούς τους, ταπεινώνουν ο ένας τον άλλον. Δεν έχουν φίλους. Στη δεξίωση του γιατρού ούτε που τους κάλεσαν. «Να σου παίξω πιάνο;» ρωτάει η Άλις τον λοχαγό σύζυγό της. «Η έσχατη λύση!» απαντάει εκείνος. Χορεύει τον αδέξιο χορό του, ενώ εκείνη βαράει μηχανικά τα πλήκτρα.


Μόλις παραιτήθηκε η υπηρέτρια. Φαγητό δεν υπάρχει. Τι θα προσφέρουν στον επισκέπτη τους; «Αχ, μακάρι να έπιανε φωτιά το σπίτι» εύχεται η Άλις. Αντ' αυτού, ο λοχαγός πέφτει σε κώμα. Δεν βλέπει, δεν ακούει τίποτα. Η Άλις ερωτοτροπεί με τον επισκέπτη, τον ξάδερφό της Κουρτ. Τη ρωτάει γιατί δεν εγκαταλείπει τον σύζυγό της κι εκείνη του απαντά: «Η αλήθεια είναι ότι χωρίσαμε μια φορά, εδώ μέσα, χωρίς να φύγουμε από το σπίτι. Χωρίσαμε για πέντε χρόνια. Τώρα πια μόνον ο θάνατος μπορεί να μας χωρίσει. Αυτό το ξέρουμε κι οι δυο και γι' αυτό τον περιμένουμε σαν λυτρωτή».¹


Ο λοχαγός έχει καρδιοσκλήρωση. «Είναι ανθρωποφάγος, θα σου πάρει τους φίλους, πρόσεχε» προειδοποιεί η Άλις τον Κουρτ. Μια γριά με κουρέλια στέκεται στην πόρτα και τους κοιτάζει. Τα μαλλιά της Άλις ασπρίζουν μέσα σε δυο νύχτες. Ή μήπως ήταν πάντα άσπρα; Ονειρεύεται τη θριαμβευτική έξοδό της με τα «δάφνινα στεφάνια της νίκης», ξέρει όμως πως δεν θα συμβεί ποτέ.

Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.


Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.

Ακόμη και η απόπειρα δολοφονίας της Άλις, όταν τη μαθαίνουμε, δεν μας σοκάρει. «Η ζωή μας έγινε τόσο ασήμαντη πια» λέει ο λοχαγός στο τέλος του πρώτου μέρους και συνεχίζει: «Παλιά δίναμε μάχες, τώρα απλώς εκτοξεύουμε απειλές». Μια αύρα αμοιβαίας αποδοχής ποτίζει τον αέρα. «Αρκετά δεν έχουμε βασανίσει ο ένας τον άλλον;» ρωτάει η Άλις. «Έτσι νομίζω» απαντά ο Έντγκαρ. Δύο ευφυή όντα που αναγνωρίζουν την ειρωνεία της κατάστασής τους καταλαβαίνουν πως είναι καταδικασμένα να αγαπούν αλλά και να βασανίζουν ο ένας τον άλλον, μέχρις ότου γίνουν «μερικές χούφτες κοπριάς, κι αυτή όχι πρώτης ποιότητας!».

 
Ο Στρίντμπεργκ έχει πλέον αποδεχτεί τη διττή φύση των πραγμάτων, τις αντιφάσεις της ζωής. Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.

«Ο κόσμος θα γελάει, όμως ποιος νοιάζεται για τον κόσμο. Θα γελάμε κι εμείς μαζί τους. Ή θα είμαστε σοβαροί. Εξαρτάται» λέει ο λοχαγός. Αυτό το παράδοξο συνιστά την ουσία του έργου αλλά και τη δυσκολία της προσέγγισής του. Μια δυσκολία που κατανόησαν οι συντελεστές της παράστασης που παίζεται στο θέατρο Μεταξουργείο και, ως ένα σημείο, την αντιμετώπισαν γόνιμα.


Καθισμένοι σε δύο καρέκλες που «κοιτάζουν» προς το κοινό, ο Άκις Βλουτής και η Δήμητρα Χατούπη, ο Έντγκαρ και η Άλις, συζητούν χωρίς να διασταυρώνουν τα βλέμματά τους. Μιλούν σχεδόν φωναχτά, σαν να τους χωρίζει ένα βουερό ποτάμι. Είναι αδύνατον να μη γελάσει κανείς, ενώ τους παρακολουθεί να εξετάζουν τις εναλλακτικές τους για να σκοτώσουν μια ακόμη ζοφερή βραδιά – θυμίζουν κάτι μεταξύ ηρώων του Μπέκετ και γέρων του Μάπετ Σόου, που όμως τυχαίνει να είναι και ζευγάρι.

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του.


Η Δήμητρα Χατούπη, σαν άλλη Μέδουσα, με ανακατεμένα μαλλιά-φίδια, μια σικ στρίγκλα με μαύρο κιμονό, μακριές πέρλες και σκούρα νύχια, περιφέρεται ξυπόλυτη, καπνίζοντας, με μια έκφραση υπέρτατης αηδίας χαραγμένη στο πρόσωπό της. Τα έχει δει όλα, δεν τη νοιάζει τίποτα: ένα μείγμα σαρκασμού και απάθειας έχει πετρώσει τις αντιδράσεις της. Μία από τις απολαυστικότερες ενσαρκώσεις του γκροτέσκου που έχω δει επί σκηνής και σίγουρα μια συναρπαστική καλτ παρουσία που μαγνητίζει το ενδιαφέρον μας.


Απέναντί της, επίσης γοητευτικός, ο «αντίπαλός» της Άκις Βλουτής παραμένει ψύχραιμος μπροστά στα καπρίτσια της αγαπημένης του. Είναι μια ρουτίνα αυτή που τους έχει γίνει δεύτερη φύση και ο λοχαγός δεν αφήνει ποτέ να φανούν τα αισθήματά του. Το ανάλαφρο, μίνιμαλ παίξιμό του και τα παιδιάστικα πείσματά του δημιουργούν μια επιτυχημένη αντίστιξη στην γκόθικ περσόνα της Χατούπη.

Δύο θεατρίνοι που παίζουν μεταξύ τους και με τον καλεσμένο τους, επινοώντας διαρκώς σκετσάκια για να διασκεδάζουν, ακόμα και όταν η υποψία του θανάτου εισβάλλει επικίνδυνα στη φυλακή τους. Ο Βασίλης Ευταξόπουλος, πειθήνιος Κουρτ και ιδανικό θύμα του σατανικού ζεύγους, απορεί αδιάκοπα με όσα αλλόκοτα συμβαίνουν γύρω του, με αποτέλεσμα να είναι διαρκώς κατάπληκτος και ιδιαιτέρως συμπαθής.

Δυστυχώς, από ένα σημείο και μετά αρχίζει να συρρικνώνεται η αρχική θετική εντύπωση: όταν το γκροτέσκο χάσει την κωμική του διάσταση και αγκαλιάσει άγαρμπα το δράμα, τότε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα κούφιο, φαντεζί κέλυφος.

Η Άλις, ως «μέντιουμ», να σπαρταρά με την πλάτη κυρτωμένη, να τονίζει την κόλαση του έρωτα, να φωνάζει για τα άσπρα της μαλλιά, να χαϊδεύεται ή αργότερα να παλεύει άτεχνα με τον Κουρτ επάνω στο κρεβάτι, όλες αυτές οι φωνητικές και κινησιολογικές υπερβολές μάς πετούν αλύπητα «εκτός».


Γενικότερα, το δεύτερο μέρος της παράστασης αναλώνεται σε άγαρμπες, μελοδραματικές εκρήξεις και παραφωνίες, παλιομοδίτικες χειρονομίες, συγγνώμες και στραγγαλισμούς που μας γυρνάνε πίσω σ' ένα παλιό και κακό είδος θεάτρου, αντιστρέφοντας το ως τότε ελκυστικό κλίμα της βραδιάς.


Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του. Το βαλς του τέλους μάς αφήνει να αναρωτιόμαστε αν παραφυλά η πιθανότητα της αυτοκτονίας... Σε κάθε περίπτωση, τους φανταζόμαστε να αρχίζουν και πάλι από την αρχή, την επόμενη μέρα, με την ίδια αποφασιστικότητα και ορμή.

¹Από τη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (εκδ. Ηριδανός) που χρησιμοποιείται και στην παράσταση.

Info

Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Ο χορός του θανάτου

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές

Σκηνοθεσία: Άκις Βλουτής

Παίζουν: Άκις Βλουτής, Δήμητρα Χατούπη, Βασίλης Ευταξόπουλος

 

Θέατρο Μεταξουργεiο

Ακαδήμου 14

Πέμ.-Σάβ. 21:00, Τετ. 20:00

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν

Θέατρο / Πού οφείλεται τόση δίψα για το θέατρο;

Το θέατρο εξακολουθεί να προκαλεί debates και ζωηρές συζητήσεις, παρά τις κρίσεις και τις οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί, και φέτος ανεβαίνουν στην Αθήνα παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κωνσταντίνου

Θέατρο / Ανδρέας Κωνσταντίνου: «Δεν μ' ενδιαφέρει τι υποστηρίζεις στο facebook, αλλά το πώς μιλάς σε έναν σερβιτόρο»

Ο ηθοποιός που έχει υποδυθεί τους πιο ετερόκλητους ήρωες και θα πρωταγωνιστήσει στην τηλεοπτική μεταφορά της «Μεγάλης Χίμαιρας» αισθάνεται ότι επιλέγει την τηλεόραση για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κάτι πιο «χειροποίητο» στο θέατρο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Ο Στρίντμπεργκ και η «Ορέστεια» προσγειώνονται στον κόσμο της Λένας Κιτσοπούλου

Θέατρο / Η Μαντώ, ο Αισχύλος και ο Στρίντμπεργκ προσγειώνονται στον κόσμο της Κιτσοπούλου

Στην πρόβα του νέου της έργου όλοι αναποδογυρίζουν, συντρίβονται, μοντάρονται, αλλάζουν μορφές και λένε λόγια άλλων και τραγούδια της καψούρας. Ποιος θα επικρατήσει στο τέλος;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Οι Αθηναίοι / «Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Η ηθοποιός Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου θυμάται τα χρόνια του Θεάτρου Τέχνης, το πείραμα και τις επιτυχίες του Χυτηρίου, περιγράφει τι σημαίνει γι' αυτή το θεατρικό σανίδι και συλλογίζεται πάνω στο πέρασμα του χρόνου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο / «Άρχισα να βρίσκω αληθινή χαρά σε πράγματα για τα οποία πριν γκρίνιαζα»

Έπειτα από μια δύσκολη περίοδο, ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει τον δικό του «Γκοντό». Έχει επιλέξει μόνο νέους ηθοποιούς για το έργο, θέλει να διερευνήσει την επίδρασή του στους εφήβους, πραγματοποιώντας ανοιχτές πρόβες. Στο μεταξύ, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με την Αργυρώ Μποζώνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Θέατρο / Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Ένα συναρπαστικό υβρίδιο θεάτρου, συναυλίας, πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου και rave party, βασισμένο στο έργο του επικηρυγμένου στη Ρωσία δραματουργού Ιβάν Βιριπάγιεφ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή και αποπειράται να δώσει απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

The Review / Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Γιώργος Βουδικλάρης μιλούν για την παράσταση «Ο Χορός των εραστών» της Στέγης, τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει το κείμενο του Τιάγκο Ροντρίγκες και τη χαρά τού να ανακαλύπτεις το next best thing στην τέχνη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Όπερα / Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Πολυσχιδής και ανήσυχη, η Φανί Αρντάν δεν δίνει απλώς μια ωραία συνέντευξη αλλά ξαναζεί κομμάτια της ζωής και της καριέρας της, με αφορμή την όπερα «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ που σκηνοθετεί για την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «Κυανιούχο Κάλιο» είναι μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων 

Θέατρο / «Κυανιούχο Κάλιο»: Μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όχι μόνο σε ανελεύθερα ή σκοταδιστικά καθεστώτα, αλλά και στον δημοκρατικό κόσμο, η συζήτηση για το δικαίωμα της γυναίκας σε ασφαλή και αξιοπρεπή ιατρική διακοπή κύησης παραμένει τρομακτικά επίκαιρη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

Θέατρο / Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

«Εκείνο που με σπρώχνει να δημιουργώ θεατρικούς χαρακτήρες είναι ο έρωτας», έλεγε ο Ουίλιαμς, που πίστευε ότι ο πόθος «είναι κάτι που κατακλύζει πολύ μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που μπορεί να καλύψει ένας άνθρωπος». Σε αυτόν τον πόθο έχει συνοψίσει τη φυγή και την ποίηση, τον χρόνο, τη ζωή και τον θάνατο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ