Eduardo Chillida - Θεόδωρος Παπαγιάννης
Απολήξεις
Fe26 Focus
10-12 Οκτωβρίου, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Έναν κύκλο προβολών, παρουσιάσεων και συζητήσεων, με τίτλο Fe26 Focus διοργανώνει τη Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη 10-12 Οκτωβρίου 2022, η ΝΩΜΩ ΑμΚε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Επίκεντρο της δράσης είναι η χειρονομία ως εικαστική δημιουργία και ως πολιτιστική κληρονομιά. Στις δράσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται με αφορμή το έργο του Βάσκου γλύπτη Eduardo Chillida, από τον θάνατο του οποίου συμπληρώνονται φέτος 20 χρόνια, και το έργο του 'Ελληνα γλύπτη Θεόδωρου Παπαγιάννη, διασταυρώνονται τόσο οι τόποι Ελλάδα – Ισπανία, όσο και τα πεδία Σύγχρονη Τέχνη – Πολιτιστική Κληρονομιά.
Ο Eduardo Chillida γεννήθηκε το 1924 στο Σαν Σεμπαστιάν και πέθανε εκεί το 2002. Στην πορεία του, δημιούργησε περισσότερα από 40 έργα σε δημόσιους χώρους τα οποία βρίσκονται σε πόλεις σε όλο τον κόσμο. Έχουν οργανωθεί περισσότερες από 500 ατομικές εκθέσεις του και τα έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές παγκοσμίως. O Θεόδωρος Παπαγιάννης γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1942. Μνημειακά γλυπτά του βρίσκονται τοποθετημένα σε ιδιωτικούς χώρους, σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει πραγματοποιήσει 45 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Οι δύο καλλιτέχνες καθορίζονται από τον τόπο τους, την ιστορία και τις παραδόσεις του κι επιστρέφουν εκεί. Πέρα από τις ξεχωριστές τους πορείες, με τη δημιουργία Μουσείου στον τόπο καταγωγής τους απευθύνονται στο κοινό δημιουργώντας έργα που στήνονται σε δημόσιο χώρο, με στόχο περισσότερο κοινωνικό.
Eduardo Chillida
Ο Eduardo Chillida γεννήθηκε στο Σαν Σεμπαστιάν στις 10 Ιανουαρίου 1924. Στα παιδικά του χρόνια, η θάλασσα στον κόλπο του Σαν Σεμπαστιάν επηρέασε τη σχέση του με το τοπίο και το χώρο. Από πολύ νωρίς πήγαινε να δει τα κύματα να σκάνε στην τοποθεσία όπου, χρόνια αργότερα, τοποθέτησε το Peine del viento [Χτένα του ανέμου] (1976) ως φόρο τιμής στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Χάρη σε μια δωρεά, ο Eduardo Chillida μετακόμισε στο Παρίσι το 1948. Εκει έκανε τα πρώτα του γλυπτά σε γύψο (1948-1949), γλυπτά επηρεασμένα από την αρχαία Ελλάδα. Με αυτά τα πρώτα έργα έτυχε άμεσης αναγνώρισης. Εξέθεσε άλλωστε στο Salon de Mai το 1949. Ένα χρόνο αργότερα, το 1950, πήρε για πρώτη φορά μέρος σε μία ομαδική έκθεση αφιερωμένη σε ανερχόμενους καλλιτέχνες στην Galerie Maeght. Αυτά ήταν κομβικά χρόνια μάθησης και πειραματισμού για εκείνον.
Το 1951 και αφού έζησε καλλιτεχνική κρίση, εγκατέλειψε τη γαλλική πρωτεύουσα για να επιστρέψει στη Χώρα των Βάσκων όπου επανασυνδέθηκε με τις ρίζες του και ανακάλυψε το σίδηρο. Ένα χρόνο νωρίτερα παντρεύτηκε την Pilar Belzunce και το 1951 γεννήθηκε το πρώτο από τα οκτώ παιδιά τους. Η επιστροφή στην πατρίδα του σηματοδότησε μια στροφή προς μια μοναδική και προσωπική καλλιτεχνική γλώσσα.
Έτσι, γεννήθηκε το Ilarik, το πρώτο του αφηρημένο γλυπτό σε σχέση με ταφικές στήλες. Τα έργα του βρίσκουν έμπνευση στη φύση, τη μουσική και το σύμπαν και βασίζονται σε μία ουσιαστικά φιλοσοφική αμφισβήτηση.
Αν και ζούσε στη Χώρα των Βάσκων, εκείνα τα χρόνια ταξίδευε συχνά στο Παρίσι και δημιούργησε στενή σχέση με τον Aimé Maeght και τη γκαλερί του. Ο Chillida ήταν ένας από τους νεότερους καλλιτέχνες του Maeght μαζί με τους Chagall, Miró, Calder και Giacometti.
Το 1954 πήρε μέρος στη δημιουργία της πρόσοψης της Βασιλικής του Aránzazu, δημιουργώντας τις πόρτες οι οποίες αποτελούν το πρώτο του δημόσιο έργο. Έκτοτε, δημιουργεί περισσότερα από 40 έργα σε δημόσιους χώρους τα οποία βρίσκονται σε πόλεις σε όλο τον κόσμο, γιορτάζοντας τις βασικές ανησυχίες του καλλιτέχνη σε σχέση με το χώρο, την κλίμακα και την αρχιτεκτονική, και υπαινίσσοντας οικουμενικές αξίες όπως η ανεκτικότητα και η ελευθερία.
Ο Eduardo Chillida έλαβε γρήγορα αναγνώριση για το έργο του. Το 1958 του απονεμήθηκε το Βραβείο Graham Foundation στο Σικάγο και το Μεγάλο Διεθνές Βραβείο Γλυπτικής στην Μπιενάλε της Βενετίας. Από εκεί και πέρα βραβεύεται σταθερά, παίρνει βραβείο Kandinsky το 1960, βραβείο Wilhelm Lehmbruck το 1966, γερμανικό Kaissering το 1985, Praemium Imperiale στην Ιαπωνία το 1991.
Σήμερα τα έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο και έχει αποτελέσει αντικείμενο περισσότερων από 500 ατομικών εκθέσεων. Το 1966 η πρώτη αναδρομική του πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Χιούστον και ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε ήδη αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες του 20ού αιώνα. Το 1980, εκτίθεται διαδοχικά στο Guggenheim στη Νέα Υόρκη, στο Crystal Palace στη Μαδρίτη και, για πρώτη φορά στη Χώρα των Βάσκων, στο Museo de Bellas Artes στο Μπιλμπάο. Στη δεκαετία του 1990, σημαντικές αναδρομικές του έργου του παρουσιάστηκαν στο Gropius Bau στο Βερολίνο (1991)· The Reina Sofía στη Μαδρίτη (1998)· και στο Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο (1999). Στις αρχές της νέας χιλιετίας, το έργο του συνέχισε να είναι το θέμα μεγάλων ατομικών εκθέσεων διεθνώς, συμπεριλαμβανομένων των Jeu de Paume, Παρίσι (2001), Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη (2003), Joan Miró Foundation, Βαρκελώνη (2003), Mie Prefectural Art Museum, Tsu City, Ιαπωνία (2006), Kunstmuseum Pablo Picasso Munster (2012), Μουσείο Βισμπάντεν (2017), Rijksmuseum, Άμστερνταμ (2018) και Hauser & Wirth Somerset, UK (2021).
Τον Σεπτέμβριο του 2000, ιδρύθηκε από τον καλλιτέχνη το Chillida Leku, ένα μέρος που επιλέχθηκε ως σύμβολο ταυτότητας, με στόχο να δείξει στον κόσμο το έργο του σε διάλογο με τη φύση και του οποίου το επίκεντρο είναι η αγροικία Zabalaga.
Ο Eduardo Chillida πέθανε στο Σαν Σεμπαστιάν τον Αύγουστο του 2002, πριν δει το τελευταίο του αριστούργημα να καρποφορεί, την Tindaya - γλυπτική παρέμβαση και μνημείο ανεκτικότητας που συνέλαβε ο καλλιτέχνης στην καρδιά του βουνού Tindaya στη Φουερτεβεντούρα.
Θεόδωρος Παπαγιάννης
O Θεόδωρος Παπαγιάννης γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1942. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ως υπότροφος από το 1961 ως το 1966, μπήκε πρώτος και αποφοίτησε πρώτος, με δάσκαλο τον Γιάννη Παππά.
Το 1967, μετά τη στρατιωτική του θητεία, με διετή υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ) μελέτησε την Αρχαία Ελληνική Τέχνη της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, πραγματοποιώντας μια σειρά από ταξίδια στην Αίγυπτο, την Μικρά Ασία, την Κύπρο, την Κάτω Ιταλία, τη Σικελία όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το 1970 διορίστηκε βοηθός Καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας δίπλα στο δάσκαλό του Γιάννη Παππά.
Το 1974 συνδημιουργεί με 24 συναδέλφους του, το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών (Κ.Ε.Τ). Το 1981-1982 μετεκπαιδεύτηκε στην Ecole Nationale des Arts Appliques et des Metiers d' Art στο Παρίσι, στα νεότερα υλικά της γλυπτικής και τις τεχνικές της.
Το 1996-1997, με εκπαιδευτική άδεια έξι μηνών, επισκέφθηκε την Αμερική για να μελετήσει εκπαιδευτικά προγράμματα και οργάνωση εργαστηρίων γλυπτικής των Σχολών Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών ανταλλαγών του Προγράμματος Erasmus, συνδιοργανώνει τακτικά Workshops με την Σχολή του Βερολίνου, της Μπρέρα και της Μπολόνια.
Εδώ και μία εικοσαετία πρωτοστατεί στη διοργάνωση Συμποσίων Γλυπτικής σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου, αφήνοντας μεγάλου μεγέθους γλυπτά, σε δημόσιους χώρους. Τα γλυπτά δημιουργούνται επιτόπου.
Έχει πραγματοποιήσει 45 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μνημειακά γλυπτά του βρίσκονται τοποθετημένα σε ιδιωτικούς χώρους, σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει φιλοτεχνήσει πολλές προτομές και ανδριάντες σημαντικών προσωπικοτήτων, καθώς και πολλά μετάλλια, νομίσματα και μεγάλες γλυπτικές συνθέσεις, τοποθετημένες σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Δίδαξε 39 χρόνια και συνταξιοδοτήθηκε το 2009.Είναι σήμερα ομότιμος καθηγητής γλυπτικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το 2009 δημιούργησε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης "Θεόδωρος Παπαγιάννης".
Το 2010 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο τμήμα Πλαστικών Τεχνών.
Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος.
Το 2017 το 10ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων τίμησε τον Θεόδωρο Παπαγιάννη δίνοντας το όνομά του στο σχολείο.
Το 2019 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, με το Αργυρό Μετάλλιο (Ανώτατη Διάκριση του Ιδρύματος) στην Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών.
Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία σε διάφορους διαγωνισμούς που συμμετείχε, με τελευταίο το πρώτο βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό για ένα γλυπτό στο Αεροδρόμιο του Σικάγο (2011).
Με το έργο του έχουν ασχοληθεί επανειλημμένα ο ημερήσιος και ο περιοδικός τύπος καθώς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Την Δευτέρα 10 Οκτωβρίου, (focus on Eduardo Chillida) παρουσιάζεται ο Eduardo Chillida και η πορεία του.
Την Τρίτη 11 Οκτωβρίου, (focus on locus) διερευνάται η επιρροή του τόπου, της ταυτότητας, των παραδόσεων και των συνηθειών του μελετώντας τον κάθε καλλιτέχνη Eduardo Chillida & Θεόδωρο Παπαγιάννη ξεχωριστα και από κοινού.
Σε αυτήν τη σειρά δράσεων συμμετέχουν: ο εγγονός του καλλιτέχνη Mikel Chillida, ο καλλιτέχνης Θεόδωρος Παπαγιάννης, η υπεύθυνη του τμήματος έρευνας και εκπαιδευτικών του Μουσείου Chillida Leku, Nausica Sanchez, η Ισπανίδα - Γερμανίδα φιλόσοφο Ana Rabe, ο Ιταλός αρχιτέκτονας Renato Bocchi, η Βάσκα ανθρωπολόγο Itzpea Leizaola, ο ιστορικός τέχνης Μάνος Στεφανίδης καθώς και ο ερευνητής και διευθύνων του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Ευάγγελος Καραμανές.
Την Τετάρτη 12 Οκτωβρίου, το Fe26 Focus τελειώνει με την ημερίδα “Απολήξεις: μία διατομεακή προσέγγιση στην πολιτιστική κληρονομιά”, γίνεται μία σειρά συζητήσεων για θέματα που αφορούν τόσο στην ταυτότητα, την επιβίωση και την εξέλιξή μας μέσα από την παράδοση και την τοπικότητα.
Η σειρά δράσεων Fe26 Focus, ολοκληρώνεται κάθε μέρα με την προβολή ταινιών για τον Eduardo Chillida, τον Θεόδωρο Παπαγιάννη και την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Τήνου.
Το έργο Fe26 αποτελεί μία διεπιστημονική προσέγγιση για την ανάδειξη της σχέσης ύλης και τόπου στην πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού, με άξονα το μέταλλο και τις διαδικασίες που το μετασχηματίζουν σε πολιτιστικό απόθεμα.
Η πορεία του έργου συνεχίζεται ως Fe26 V1.0, από τις 5 έως τις 21 Νοεμβρίου 2022, με ένα πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών στο νησί της Τήνου, με σκοπό την ανάδειξη του ιστού της σιδηρουργίας που απλώνεται σε όλο το οικοσύστημα τεχνών του νησιού, αλλά και, ακόμα περισσότερο, να δώσει τη δυνατότητα στην τέχνη να δράσει μετασχηματιστικά στο περιβάλλον, σε ένα προβιομηχανικό λατομείο μαρμάρου.
Το πρόγραμμα Fe26 ολοκληρώνεται ως το τέλος του χρόνου με podcast για την ανακάλυψη και χρήση των μετάλλων, με τίτλο Materia Prima, βίντεο για τέσσερα βασικά μέταλλα και τα κράματά τους (χαλκό, σίδηρο, ασήμι και χρυσό), με τίτλο FCA και ανοιχτό αποθετήριο από το υλικό που συλλέγεται και δημιουργείται στη διάρκεια του έργου, με τίτλο Fe26 αrchives.
Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Μουσείου Chillida Leku, του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης "Θεόδωρος Παπαγιάννης" και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου - Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών. Τελεί υπό την Αιγίδα και Υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, υπό την Αιγίδα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, υπό την Αιγίδα και Υποστήριξη του Δήμου Τήνου και του Πνευματικού Κέντρου Πανόρμου Τήνου "Γιαννούλης Χαλεπάς" και υπό την Αιγίδα του Εξωραϊστικού Συλλόγου "Υψούντας" Στεμνίτσας.
Οι ομιλίες θα γίνονται streaming από το site του fe26.
Χώρος διεξαγωγής: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4, Αθήνα
Δευτέρα 10 και Τρίτη 11 Οκτωβρίου, 12:30 μ.μ.-21:30 μ.μ. *Οι δράσεις θα πραγματοποιηθούν στα ελληνικά και στα αγγλικά. Χωρητικότητα: 70 άτομα.
Ημερίδα: Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 10:00 π.μ.- 21:30 μ.μ. Χωρητικότητα: 40 άτομα.
Είσοδος: ελεύθερη. Απαραίτητη η κράτηση.
Διοργάνωση: ΝΩΜΩ ΑμΚε - [email protected] // site // instagram // facebook
Επικοινωνία/Κρατήσεις Θέσεων: Καλλιόπη Παπαδά, 6945266388, [email protected] / [email protected]
