Η Συμμαχία της Σάρα Βάγκενκνεχτ:
Ένας συντηρητικός κατά κύριο λόγο αριστερός συντηρητισμός
Romaric Godin
Médiapart - 04.09.2024
Δημοσιογράφος από το 2000, Romaric Godin εντάχθηκε στο δυναμικό της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας La Tribune το 2002. Ανταποκριτής της εφημερίδας στη Γερμανία με βάση τη Φρανκφούρτη μεταξύ 2008 και 2011, έγινε αναπληρωτής αρχισυντάκτης στο τμήμα μακροοικονομίας, υπεύθυνος για την Ευρώπη μέχρι το 2017. Από το Μάιο του 2017 διατηρεί μία στήλη στο γαλλικό ειδησεογραφικό σάιτ Mediapart, όπου παρακολουθεί τη μακροοικονομία, ιδίως τη γαλλική. Συνδιευθύνει στις εκδόσεις La Découverte τη σειρά "Πολιτική Οικονομία". Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου La guerre sociale en France - 2019 (Ο κοινωνικός πόλεμος στη Γαλλία - 2019, Παρίσι, 2022), το οποίο κυκλοφόρησε από τις ίδιες εκδόσεις.
Το νέο φαινόμενο στη γερμανική πολιτική μετά τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, η Σαχάρα Βάγκενκνεχτ, επιχειρεί να συγκεράσει έναν συντηρητισμό σε κοινωνικά θέματα με μια εν γένει αριστερή πολιτική. Ωστόσο, η εξέταση του προγράμματός της και των ομιλιών της καθιστά αυτόν τον συγκερασμό κάτι παραπάνω από δύσκολο να διατηρηθεί.
Η Συμμαχία της Sahra Wagenknecht (Bund Sahra Wagenknecht, BSW) ήταν η κύρια έκπληξη στις διπλές περιφερειακές εκλογές της Γερμανίας στη Σαξονία και τη Θουριγγία την 1η Σεπτεμβρίου. Στην πρώτη της εκλογική συμμετοχή, η BSW, η οποία φέρει το όνομα της ιδρύτριάς της, ξεπέρασε το 10% και στις δύο περιπτώσεις, λαμβάνοντας 11,8% στη Σαξονία και 15,9% στη Θουριγγία. Επομένως, θα πρέπει αναγκαστικά να ληφθεί υπόψη στις διαπραγματεύσεις για τον κυβερνητικό συνασπισμό. Στις 9 Ιουνίου, σε ομοσπονδιακό επίπεδο, είχε κερδίσει 6,2 % των ψήφων και έξι έδρες, έναντι 1,95 % και δύο εδρών για το αριστερό κόμμα Die Linke.
Αυτό το νέο κόμμα είναι κάτι σαν UFO στο ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο. Η ίδια η Σάρα Βάγκενκνεχτ το έχει ορίσει ως "αριστερό-συντηρητικό". Σε μια μακροσκελή συνέντευξή της που δημοσιεύτηκε στο New Left Review (NLR) την περασμένη άνοιξη, εξηγεί τον όρο αυτό ως εξής: "Είμαστε στην αριστερά, αλλά σε κοινωνικοπολιτιστικά θέματα θέλουμε να συναντήσουμε τους ανθρώπους εκεί που βρίσκονται". Πολλοί άνθρωποι συνόψισαν στη συνέχεια αυτή τη θέση με αυτή τη φόρμουλα: "αριστερή οικονομικά και δεξιά κοινωνικά".
Είναι αυτή η θέση συνεκτική και βιώσιμη ή μήπως είναι απλώς μια μάσκα για έναν ευρύτερο συντηρητισμό; Ένα πράγμα είναι εντυπωσιακό από την αρχή. Στην προεκλογική εκστρατεία και στο πρόγραμμα του BSW δίνεται μεγάλη έμφαση στον κοινωνικό συντηρητισμό του. Το κόμμα ασπάζεται μάλιστα όλες τις εμμονές των πιο ριζοσπαστικών Ευρωπαίων δεξιών.
Αυτό είναι ξεκάθαρο, φυσικά, όταν πρόκειται για τη μετανάστευση. Σε ένα φυλλάδιο που μοιράστηκε στη Δρέσδη πριν από την 1η Σεπτεμβρίου, το BSW υπόσχεται να "σταματήσει την ανεξέλεγκτη μετανάστευση". Μπορεί μεν να υπόσχεται να δράσει "χωρίς διακρίσεις και ρατσισμό", αλλά δεν διστάζει να προτείνει, στις επόμενες γραμμές, την αντιμετώπιση "της αύξησης της εγκληματικότητας των αλλοδαπών" με άμεση επιστροφή στα σύνορα.
Η συζήτηση δεν σταματά εδώ. Η Σάρα Βάγκενκνεχτ καταγγέλλει τις "παράλληλες κοινωνίες που επηρεάζονται από τους ισλαμιστές", ζητά υποχρεωτικές εξετάσεις γερμανικής γλώσσας για τα παιδιά από την ηλικία των τριών ετών, τάσσεται υπέρ της επιστροφής της πειθαρχίας στα σχολεία και καταγγέλλει την "κουλτούρα της ακύρωσης", στην οποία αντιπαραθέτει την "ελευθερία της γνώμης". Όλα αυτά θα ενθουσιάσουν έναν Βίκτορ Όρμπαν ή έναν Έλον Μασκ.
Ταυτόχρονα, όμως, το BSW επιμένει στις δηλώσεις του στην υπεράσπιση της "κοινωνικής δικαιοσύνης", της αγοραστικής δύναμης και των αναγκαίων δημόσιων επενδύσεων στις δημόσιες υπηρεσίες, ιδίως στην υγεία, την εκπαίδευση και τις υποδομές. "Ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας είναι ζωτικής σημασίας", τονίζει η Σάρα Βάγκενκνεχτ στην προαναφερθείσα συνέντευξη στο NLR.
Διαβάζοντας το φυλλάδιο του BSW, είναι σαφές ότι ο συντηρητισμός υπερτερεί της αριστεράς, γεγονός που εγείρει το ερώτημα αν είναι δυνατόν να συγκεραστούν οι δύο έννοιες. Στην πραγματικότητα, αυτή η επιδίωξη δεν είναι πραγματικά νέα, είναι μάλιστα μια γερμανική εμμονή που έχει μακρά ιστορία.
Συντηρητισμός κατά νεοφιλελευθερισμού
Ο συντηρητισμός δεν είναι τόσο αρνητικά φορτισμένη έννοια στη Γερμανία όσο αλλού. Η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Γερμανίας (CDU) και το βαυαρικό αδελφό κόμμα της, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), υπερηφανεύονταν πάντα για το συντηρητισμό τους. Από τα χρόνια της θητείας της Άνγκελα Μέρκελ (2005-2021), ωστόσο, το κόμμα έχει κατηγορηθεί ότι εγκατέλειψε τις συντηρητικές του ρίζες και ασπάστηκε τον οικονομικό και κοινωνικό φιλελευθερισμό, δηλαδή μια θέση που υποστηρίζει μια ανοιχτή, ελεγχόμενη από την αγορά κοινωνία αποτελούμενη από αυτόνομα άτομα.
Αυτή η κριτική στην εξέλιξη του CDU, που καλλιεργήθηκε επί μακρόν από τη δεξιά πτέρυγα του CDU και του CSU, βρήκε τελικά εκλογική έκφραση με τη δημιουργία της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), η οποία στοχεύει να ανακτήσει τη συντηρητική παράδοση του γερμανικού δεξιού κόμματος επιμένοντας στο ζήτημα της μετανάστευσης από το 2015 και μετά. Η Σάρα Βάγκενκνεχτ υιοθετεί αυτή την κριτική και τη μεταφράζει σε όρους που απευθύνονται στο αριστερό εκλογικό σώμα. Στη συνέντευξή της στο NLR επαινεί "το παλιό CDU" που "ήταν συντηρητικό με την έννοια ότι δεν ήταν νεοφιλελεύθερο". Η άποψή της είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι "επαναστατικός και όχι συντηρητικός" επειδή θέτει την κοινωνία "στην υπηρεσία του καπιταλισμού".
Συναντάμε εδώ, όπως και στις συζητήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, την παλιά διάκριση μεταξύ συντηρητισμού και φιλελευθερισμού, η οποία διαμόρφωσε τη γερμανική και ευρωπαϊκή πολιτική ζωή τον 19ο αιώνα. Για την ιδρύτρια του κόμματος, ο συντηρητισμός μετατράπηκε τότε σε μέσο "προστασίας της κοινωνίας" από το κεφάλαιο και επομένως μπορεί να είναι αριστερός. Επιπλέον, η Σάρα Βάγκενκνεχτ επαναφέρει τη φιλοδοξία που διεκδικούσε το παλιό CDU να "εξημερώσει τον καπιταλισμό".
Αυτός είναι ο σκληρός πυρήνας της λογικής του αριστερού συντηρητισμού, αρκετά κοντά σε ορισμένα καθολικά ή προτεσταντικά κοινωνικά δόγματα. Αρκετοί πολιτικοί έχουν υποστηρήξει μια τέτοια θέση στη Γερμανία τις τελευταίες δεκαετίες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ένα μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD), ο Έρχαρντ Έπλερ, που θεωρούνταν άνθρωπος της αριστεράς του κόμματος, εισήγαγε μια νέα έννοια, τον "συντηρητισμό των αξιών" (Wertkonservatismus).
Η ιδέα είναι να απορριφθεί τόσο ο πολιτιστικός σχετικισμός - υπερασπίζοντας έτσι την οικουμενικότητα του δυτικού πολιτισμού - όσο και αυτό που αποκαλεί "δομικό συντηρητισμό". Αυτός ο συντηρητισμός αποσκοπεί στη διατήρηση αξιών ουσιωδών για την ανθρωπότητα: την αλληλεγγύη, την προστασία της φύσης, την ειρήνη. Στο πλαίσιο αυτό, η τροποποίηση των κοινωνικών ιεραρχιών είναι χρήσιμη για αυτή τη διατήρηση.
Η Σάρα Βάγκενκνεχτ είναι εν μέρει επηρεασμένη από την αντίληψη του Έπλερ, την οποία υιοθέτησαν και ορισμένοι Πράσινοι στη δεκαετία του 2010. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην προσέγγισή της για τη μετανάστευση. Ο επιδιωκόμενος έλεγχος των μεταναστευτικών ροών συνοδεύεται από την υπεράσπιση των αξιών, συμπεριλαμβανομένου του αντιρατσισμού. Εφόσον η μετανάστευση δημιουργεί ρατσισμό, η αντιρατσιστική θέση θα ήταν τότε ο περιορισμός της μετανάστευσης. Αλλά η επιρροή του Wertkonservatismus αντανακλάται και σε ένα άλλο σημείο: στην κεντρική θέση που δίνει η BSW στην ειρήνη στο πρόγραμμά της, ιδίως με την υποστήριξη της προσέγγισης με τη Μόσχα.
Ο Έρχαρντ Έπλερ ήταν μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του κινήματος ειρήνης κατά των βάσεων του ΝΑΤΟ στη Γερμανία τη δεκαετία του 1980, πριν συνεχίσει να κάνει εκστρατεία κατά του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο και να υπερασπίζεται τη θέση της Ρωσίας στην Ουκρανία από το 2014 και μετά.
Οι οικονομικές συνέπειες του αριστερού συντηρητισμού
Αυτού του είδους ο συντηρητισμός, ικανός να δικαιολογήσει τόσο τη ρωσική επιθετικότητα όσο και τις νεοφιλελεύθερες διολισθήσεις των Πρασίνων, παρουσιάζει προβλήματα συνοχής, αλλά με μια πιο προσεκτική εξέταση, ο συντηρητισμός της Σάρα Βάγκενκνεχτ είναι διαφορετικός και εντάσσεται περισσότερο στην παράδοση του δομικού συντηρητισμού που υποστήριξε ο Έπλερ τη δεκαετία του 1970.
Στη συνέντευξή της στο New Left Review, το ανερχόμενο αστέρι της γερμανικής αριστεράς υπερασπίζεται μια άλλη εμμονή της σύγχρονης γερμανικής κουλτούρας: τη σταθερότητα. Η θέση της είναι ότι οι νεοφιλελεύθερες, οικολογικές και μεταναστευτικές πολιτικές διαταράσσουν την κοινωνική αρμονία και προκαλούν έτσι την άνοδο της ακροδεξιάς. Το BSW επιδιώκει επομένως να διαφυλάξει αυτή τη σταθερότητα, που αποτελείται από τα κοινωνικά έθιμα, τις σταθερές οικονομικές δομές και τις πνευματικές βεβαιότητες.
Τον λόγο αυτό τον συναντάμε ξανά στην καταγγελία της "τιμωρητικής οικονομίας" που υποτίθεται ότι εμποδίζει τους φτωχότερους ανθρώπους να ζήσουν όπως επιθυμούν, αλλά κυρίως στην επιθυμία να ελεγχθεί η μετανάστευση. Η τελευταία, σύμφωνα με την ιδρύτρια του BSW, δεν πρέπει να "διαταράσσει τη ζωή εκείνων που είναι ήδη εδώ". Η κύρια κριτική της στο πρώην κόμμα της, το Die Linke, είναι ότι επέμεινε στο θέμα της διαφορετικότητας, το οποίο αποξενώνει τους απλούς ανθρώπους. Αυτή η υπεράσπιση των απλών ανθρώπων είναι πανταχού παρούσα στον λόγο της Σάρα Βάγκενκνεχτ και αποτελεί κλασικό θέμα του συντηρητισμού. Η κοινωνία έχει ανάγκη από τη σταθερότητα και αυτή κινδυνεύει από τη στάση των ελίτ της δεξιάς και της αριστεράς που είναι αποφασισμένες να αλλάξουν τις κοινωνικές δομές.
Η προσέγγιση αυτή έχει σημαντικές οικονομικές συνέπειες. Η λειτουργία της οικονομικής πολιτικής είναι επομένως να εξυπηρετεί αυτόν τον συντηρητισμό. Αυτό διαφαίνεται και στο σύνθημα του BSW, το οποίο, σε αυτόν τον τομέα, ισχυρίζεται ότι είναι "λογικό" (vernünftig). Πρόκειται για ένα κλασικό λεξιλόγιο της οικονομικής ορθοδοξίας, η οποία σκέφτεται πάντα με όρους ενός αμετάβλητου πλαισίου, μιας σταθερής καθιερωμένης τάξης. Συνεπώς, η οικονομική πολιτική δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από μια διαχείριση που αποσκοπεί στη διατήρηση αυτού του πλαισίου.
Πρέπει λοιπόν να κατανοήσουμε καλά το νόημα της κοινωνικής πολιτικής που υποστηρίζει η Σάρα Βάγκενκνεχτ. Αυτή η πολιτική δεν μπορεί να περιλαμβάνει την αλλαγή των υφιστάμενων κοινωνικών δομών, αλλά πρέπει να τις διατηρεί. Ο ρεφορμισμός του BSW δεν είναι επαναστατικός, αλλά συντηρητικός. Πρόκειται επομένως για την ενίσχυση των οικονομικών δομών ώστε να καταστεί δυνατή η αναδιανομή και όχι για την επιβολή της μέσω της αλλαγής της λογικής της οικονομίας.
Η εξιδανίκευση ενός ενάρετου εθνικού καπιταλισμού
Η βάση της προτεινόμενης πολιτικής της Σάρα Βάγκενκνεχτ είναι επομένως η διαφύλαξη του δικτύου των σημαντικών, συχνά παγκοσμίως πρωτοπόρων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αποτελούν τη βάση της γερμανικής οικονομίας. "Αυτό που μετράει στη Γερμανία είναι το Mittelstand, ένα συμπαγές μπλοκ μικρότερων επιχειρήσεων που είναι σε θέση να σταθούν απέναντι στις μεγάλες εταιρείες", εξηγεί στη συνέντευξη στο NLR.
Αυτή η πάλη στη σφαίρα του κεφαλαίου μεταξύ μικρών και μεγάλων αντικαθιστά στη συνέχεια την ταξική πάλη, κάτι που η Sahra Wagenknecht αποδέχεται πλήρως. Είναι αλήθεια ότι ισχυρίζεται ότι το Mittelstand είναι επίσης ένας τόπος εκμετάλλευσης, αλλά υποστηρίζει ότι "αυτή η αντίθεση είναι εξίσου σημαντική με την πάλη μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου". Ωστόσο, δεδομένου ότι, σύμφωνα με την ίδια, "αν απευθυνθείς στους ανθρώπους σε ταξική βάση, δεν θα μπορέσεις να έχεις ανταπόκριση", ο αγώνας πρέπει να τεθεί γύρω από αυτή την εσωτερική πάλη του καπιταλιστικού συστήματος. Ο αγώνας μεταξύ του Mittelstand και των μεγάλων επιχειρήσεων γίνεται τότε ένας αγώνας που αντικαθιστά την πάλη των τάξεων.
Αυτή η δόμηση είναι βαθιά συντηρητική, καθώς συνοδεύεται από την εξιδανίκευση της κυριαρχίας μιας πατερναλιστικής και τοπικιστικής εκδοχής του κεφαλαίου. Και δικαιολογεί μηχανικά τη νομιμότητα της κυριαρχίας αυτού του τύπου κεφαλαίου επί του παγκοσμιοποιημένου και χρηματιστικού κεφαλαίου. Αυτή η δικαιολόγηση βασίζεται σαφώς σε μια νοσταλγία για την ένδοξη δεκαετία του '30 ή, στη Γερμανία, για το οικονομικό θαύμα των δεκαετιών 1950-1960, η οποία εμφανίζεται επίσης στην εξύμνηση του παλιού CDU.
Ωστόσο, αυτό ο λόγος έχει συγκεκριμένες επιπτώσεις στις προτεινόμενες οικονομικές πολιτικές. Το επιχείρημα της Σάρα Βάγκενκνεχτ στο NLR είναι ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές του Σρέντερ υπονόμευσαν την παράδοση του Mittelstand προς όφελος του χρηματιστικού κεφαλαίου. "Αυτές οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αυξήσουν τους μισθούς επειδή δέχονται πιέσεις από τα μεγάλα αφεντικά", συνοψίζει. Η εγκατάλειψη αυτών των πολιτικών θα ενίσχυε το ίδιο το Mittelstand.
Το αδιέξοδο της οικονομικής πολιτικής
Πώς θα γίνει αυτό; Στο NLR, η Σάρα Βάγκενκνεχτ συνοψίζει αυτή την "οικονομική πολιτική κοινής λογικής" ως εξής: πρώτα απ' όλα, "λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του Mittelstand". Αλλά ακριβώς αυτές οι ανάγκες είναι η ρίζα των μεταρρυθμίσεων του Σρέντερ, οι οποίες τότε θεωρήθηκαν ως προϋπόθεση για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς τους μέσω της συγκράτησης των μισθών. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι εξαγωγικές και συχνά ηγούνται των αγορών τους σε παγκόσμια κλίμακα. Ήταν αυτές που στα μέσα της δεκαετίας του 1990 πίεσαν για τη συγκράτηση των μισθών και στη συνέχεια υποστήριξαν τη δημοσιονομική λιτότητα για τη μείωση των φόρων τους. Είναι αλήθεια ότι το κεφάλαιό τους είναι οικογενειακό, αλλά δεν υπόκεινται λιγότερο στην κλασική καπιταλιστική λογική: αυτή της συσσώρευσης. Και είναι αυτή η ίδια λογική που έχει οδηγήσει στη σημερινή κρίση της γερμανικής βιομηχανίας.
Είναι ο οικονομικός συντηρητισμός του Mittelstand - και η επιθυμία του να διατηρήσει ένα ορισμένο βαθμό κερδοφορίας βραχυπρόθεσμα, που συνέβαλε στη μείωση της εγχώριας κατανάλωσης και των επενδύσεων - που αποδυνάμωσε τη γερμανική οικονομία. Η αλήθεια είναι ότι και το Mittelstand προτίμησε τη βραχυπρόθεσμη προοπτική και απέτυχε να προβλέψει την οικολογική κρίση, την ανάπτυξη των βιομηχανιών αιχμής της Κίνας και την αδυναμία της εγχώριας ζήτησης.
Το λάθος της Σάρα Βάγκενκνεχτ είναι ότι θεωρεί ότι ο χρηματιστικός καπιταλισμός είναι ο μόνος που έχει εμμονή με το βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, σε έναν κόσμο όπου ο ρυθμός ανάπτυξης είναι δομικά χαμηλός, η διατήρηση ενός υψηλού ποσοστού απόδοσης του κεφαλαίου είναι δυνατή μόνο βραχυπρόθεσμα. Κατά συνέπεια, το να "ξεκινάμε από τις ανάγκες του Mittelstand" ισοδυναμεί με το να ξεκινάμε από τις ανάγκες του κεφαλαίου, ακριβώς σε μια εποχή που η πίεση για την αναδιανομή μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας είναι σημαντική, και έτσι αποδυναμώνει τον κόσμο της εργασίας.
Λογικά μιλώντας, οι προτάσεις του BSW δεν είναι ιδιαίτερα προοδευτικές. Πέρα από τη βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσία για την απόκτηση φθηνής ενέργειας και τη διατήρηση καλών σχέσεων με την Κίνα για την πρόσβαση στην αγορά της (δηλαδή την επαναφορά της πολιτικής του Σρέντερ και της Μέρκελ), το οικονομικό πρόγραμμα είναι πολύ φτωχό.
Στο φυλλάδιο που διανεμήθηκε στη Δρέσδη, το BSW περιορίζεται στην εξύμνηση των δημόσιων υπηρεσιών (υπό την προϋπόθεση της επιτυχίας του Mittelstand), στην "προστασία της βιομηχανίας μας" και στην "απελευθέρωση του Mittelstand μας από τη γραφειοκρατία" (υπογραμμισμένο στο κείμενο). Μια πρόταση που θυμίζει τις πιο όμορφες σελίδες του προγράμματος των φιλελευθέρων του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP), με τη διαφορά ότι το φυλλάδιο προϋποθέτει την αύξηση των μισθών.
Συνολικά, η αντίθεση στη λογική της αγοράς δεν περιλαμβάνει το Mittelstand, του οποίου η εμμονή είναι ακριβώς η επιδίωξη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Με τον τρόπο αυτό, και θέτοντας ως προτεραιότητα τις "ανάγκες του Mittelstand", το BSW δέχεται να θέσει τη λογική της αγοράς πάνω από τις ανάγκες των ανθρώπων, ό, τι δηλαδή επικρίνει στις πολιτικές που ακολουθούν το CDU και το SPD.
Ένα τέχνασμα του κεφαλαίου;
Το συμπέρασμα, επομένως, είναι σαφές: ο αριστερός συντηρητισμός είναι πρώτα απ' όλα συντηρητικός, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο. Η αριστερή διάσταση είναι ανεκδοτολογική στο βαθμό που αφήνει στην άκρη τη σύγκρουση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας όπως και την εξέλιξη του καπιταλισμού. Η αναφορά στην κοινωνική δικαιοσύνη είναι δευτερεύουσα: είναι η συνέπεια της αποκατάστασης ενός αρμονικού εθνικού καπιταλισμού, ο οποίος επιτρέπει την ικανοποίηση των αναγκών μιας κοινωνίας που θεωρείται βαθιά στατική. Είναι μάλλον περίεργο ότι αυτό λέγεται από κάποια που κατηγορεί το Die Linke ότι έχει εγκαταλείψει κάθε κοινωνικό πρόταγμα.
Διότι αυτός είναι αναμφίβολα ο πυρήνας της ρητορικής του BSW: πρόκειται για την προώθηση μιας ενάρετης μορφής καπιταλισμού που χαρακτηρίζει τον γερμανικό καπιταλισμό και είναι ικανή να διασφαλίσει τη σταθερότητα της κοινωνίας. Ο νεοφιλελευθερισμός, αλλά και η μετανάστευση, διαταράσσουν αυτή την εθνική αρμονία που πρέπει να αποκατασταθεί. Με άλλα λόγια, πρόκειται για την υπεράσπιση της αναδιανομής από τα πάνω (μια εθνική και ενάρετη μορφή της θεωρίας του trickle-down), η οποία θα ευνοήσει την εθνική εργατική τάξη, κάνοντας τις μεγάλες επιχειρήσεις, τη μετανάστευση και, παρεμπιπτόντως, το κλίμα να πληρώσουν.
Αυτό που προτείνεται είναι μια μορφή μικρότερου κακού που αποδέχεται την κυριαρχία μιας αποδεκτής μορφής κεφαλαίου χάρη σε κάποιες μελλοντικές κοινωνικές παραχωρήσεις (που βασίζονται στην καλή θέληση του ίδιου του κεφαλαίου). Αν θέλει κανείς, αυτό το είδος οράματος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αριστερό, αλλά θα ήταν μια αριστερά που απαρνείται κάθε σχέδιο μετασχηματισμού σε μια εποχή που η οικολογική κρίση επιβάλλει ακριβώς την ανάγκη να αναστοχαστούμε πάνω στο τι παράγεται, πώς παράγεται και γιατί παράγεται.
Αυτός ο αριστερός συντηρητισμός είναι η ανεστραμμένη εικόνα του νεοφιλελεύθερου προοδευτισμού ενός Εμανουέλ Μακρόν: η Αριστερά είναι ένα παραβάν που κρύβει μια βαθιά αντικοινωνική πολιτική.
Για την Σάρα Βάγκενκνεχτ, η εκλογική λογική είναι αυτή που έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Αρνούμενη να επιβάλει μια ταξική λογική, προσαρμόζεται στο εθνικιστικό πνεύμα που απλώνεται σήμερα στη Γερμανία και την Ευρώπη. Η αριστερά δεν έχει άλλη λειτουργία εδώ από το να προσφέρει τον εαυτό της μια καλή συνείδηση στη λογική του νέου συντηρητισμού, ο οποίος δεν θέλει μία πραγματική αριστερά που να υποκύπτει στις σειρήνες του Wokism και των ανοιχτών συνόρων.
Ωστόσο, αυτή η πραγματιστική αριστερά, η οποία ισχυρίζεται ότι επιλέγει το κοινωνικό και όχι το κοινοτικό, στην πραγματικότητα επικυρώνει τις υπάρχουσες κοινωνικές κυριαρχίες και απαρνιέται ακόμη και τα βασικά στοιχεία του κοινωνικού προγράμματος, προκειμένου να υποταχθεί στην υποτιθέμενη μεγαλύτερη γενναιοδωρία του εθνικού κεφαλαίου. Αν αυτή η λογική του εκλογικού οπορτουνισμού μπορεί να λειτουργήσει στην κάλπη, επειδή συμμορφώνεται με το εθνικιστικό zeitgeist, είναι καταδικασμένη, δεδομένης της κατάστασης του σύγχρονου καπιταλισμού, να εγκαταλείψει την ουσία της αριστερής της βιτρίνας. Επομένως, είναι συνετό να μην κρίνουμε αυτό το εγχείρημα υπό το πρίσμα απλών περιστασιακών επιτυχιών στην κάλπη.
