Μεσόγειος, η γειτονιά μας
Οι εκτοπισμένοι Σύριοι επιστρέφουν στα κατεστραμμένα τους σπίτια στην Idlib. Η απειλή του κορωνοϊού είναι ορατή.
Sonia al-Ali, Madeline Edwards (από την Binnish)
Middle East Eye, 27 April 2020
*
'Ενα μεγάλο μέρος του σπιτιού του Abu Khaled είναι ερειπωμένο. Το σπίτι από μπετόν βρίσκεται στην Μπίνις, μια πόλη ανατολικά της Ιντλίμπ, στη βορειοδυτική Συρία, η οποία δέχτηκε τα θανατηφόρα πυρά των Σύριων και των Ρώσων, με αεροπορικές επδρομές και βολές πυροβολικού που έπληξαν τις κατοικημένες περιοχές της.
Ένα βλήμα διαπέρασε το σαλόνι του, μας είπε ο Abu Khaled. Το μόνο που έχει μείνει στο δωμάτιο είναι σωροί από μπάζα και σιδηρόβεργες που κρέμονται.
Στις αρχές του Φλεβάρη του 2020, στη χειρότερη φάση των βομβαρδισμών που κατέστρεψαν ένα μεγάλο μέρος της βορειοδυτικής Συρίας, η οποία είχε καταληφθεί από την αντιπολίτευση, ο Abu Khaled εγκατέλειψε το σπίτι του. Αυτός, η σύζυγός του και τα οκτώ παιδιά τους εγκαταστάθηκαν σε ένα μισοτελειωμένο διαμέρισμα στην πόλη Ιντλίμπ, λίγα μόλις χιλιόμετρα από τον αυτοκινητόδρομο.
Ήταν αρκετά μακριά από το επίκεντρο των βομβαρδισμών ώστε να αισθάνονται ασφαλείς για κάποιο διάστημα. Αλλά δεν υπήρχαν και πολλά άλλα για να συντηρηθεί η οικογένεια. Δεν υπήρχε δυνατότητα θέρμανσης στη μέση ενός παγερού χειμώνα και δεν ελάμβαναν καμία βοήθεια.
Ένα μήνα αργότερα, η Ρωσία και η Τουρκία συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός η οποία σε γενικές γραμμές έκτοτε τηρείται. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες περιόδους ανάπαυλας για τους κατοίκους της Ιντλίμπ από τότε που ξεκίνησε, πριν από ένα χρόνο, μία καταστροφική σειρά βομβαρδισμών από την κυβέρνηση του Μπασάρ και τη Ρωσία.
Ο Abu Khaled επέστρεψε κατά τύχη στη Μπίνις όπου βρήκε μόνο την κουζίνα και ένα υπνοδωμάτιο στο σπίτι του, αλλά τουλάχιστον ο ουρανός ήταν ήσυχος. Πρώην οικοδόμος, εκμεταλλεύτηκε αυτήν τη σχετική ειρήνη για να αφαιρέσει τα μπάζα από το σαλόνι του και να αρχίσει να χτίζει νέους τοίχους.
Περίπου 185.000 άνθρωποι επέστρεψαν στις πατρίδες τους στις αγροτικές επαρχίες της Ιντλίμπ και του Χαλεπίου, που ελέγχονται από την αντιπολίτευση, από την έναρξη της κατάπαυσης του πυρός στις αρχές του περασμένου μήνα, σύμφωνα με την Ομάδα Συντονισμού, έναν τοπικό οργανισμό.
Επιστρέφουν από κακοσυντηρημένα στρατόπεδα, που εκτείνονται κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, όπου οι οικογένειες βρήκαν καταφύγιο μέσα σε ξεχαρβαλωμένες σκηνές, λειψά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα ή απλά στο ύπαιθρο κάτω από σωρούς από κουβέρτες.
Όσοι επέστρεψαν σπίτι τους δεν αντιπροσωπεύουν ως τώρα παρά το ένα πέμπτο του εκατομμυρίου ανθρώπων που φόρτωσαν τα υπάρχοντά τους σε φορτηγά και διέφυγαν προς τα συνοριακά στρατόπεδα τον Δεκέμβρη του 2019 και τον Ιανουάριο του 2020, σε μια προσπάθεια να προφυλαχτούν από την συριακή κυβέρνηση και τις ρώσικες βόμβες.
Ωστόσο, η επιστροφή τους είναι εμφανής. Στην Μπίνις, ειδικότερα, φαίνεται να έχει επιστρέψει "σχεδόν το 100%" των κατοίκων της μέσα στις τελευταίες εβδομάδες, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου της πόλης, ο Fadhel Abu Tayseer.
Για τους επαναπατρισμένους, η ζωή στα βομβαρδισμένα σπίτια είναι ευκολότερη από ό, τι στα στρατόπεδα. "Τα στρατόπεδα είναι ασφυκτικά γεμάτα και δεν ικανοποιούν τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων."
Ραμαζάνι εν μέσω πανδημίας κορωνοϊου
Μπροστά από το σπίτι του Abu Khaled, οι δρόμοι που είχαν σημαντικά αδειάσει από τους εκτοπισμένους κατοίκους πριν από ένα μήνα, είναι πλέον γεμάτοι με οικογένειες που κάνουν τα ψώνια τους και τρώνε meshawi [είδος κεμπάμπ στα κάρβουνα -σ.σ.] στα πεζοδρόμια.
Κάποιοι έσπευσαν να αγοράσουν γλυκά πριν το ιερό μήνα του Ραμαζανιού, που ξεκίνησε την Παρασκευή. Η Umm Ali, μια χήρα που επέστρεψε πρόσφατα σπίτι της από ένα αυτοσχέδιο στρατόπεδο για εκτοπισμένους με τα πέντε της παιδιά, λέει ότι άρχισε να συναντιέται πάλι με τους φίλους και τους γείτονές της για το πρωινό καφέ.
Ωστόσο, η επιστροφή στην κανονικότητα δεν είναι εύκολη. Πολλοί επαναπατρισμένοι είναι τώρα άνεργοι μετά τους βομβαρδισμούς που κατέστρεψαν την πόλη πριν από την κατάπαυση του πυρός. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι αναπόφευκτο να ξαναπέσουν βόμβες.
Ο Abu Tayseer περιγράφει μια πόλη που έχει ήδη αποδεκατιστεί από τα "ατελείωτα χρόνια πολέμου" και τους βομβαρδισμούς, με ρημαγμένους δρόμους και δίκτυα ύδρευσης, ενώ λίγες ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι ικανές να προσφέρουν τη βοήθειά τους.
Εν τω μεταξύ, οι κάτοικοι συρρέουν στα τοπικά καταστήματα παρά τις προειδοποιήσεις των γιατρών και των εργαζομένων στο ανθρωπιστικό τομέα ότι ο νέος κορωνοϊός ενδέχεται να γνωρίσει σύντομα μία έξαρση στη βορειοδυτική Συρία.
Δεν έχουν καταγραφεί ως τώρα κρούσματα στην Ιντλίμπ ή στις γειτονικές αγροτικές περιοχές του Χαλεπίου, που παραμένουν στα χέρια των ανταρτών, αν και έχει αναφερθεί ότι 42 άτομα έχουν ήδη μολυνθεί από τον ιό σε άλλα σημεία της περιοχής που ελέγχεται από την κυβέρνηση. Υπάρχουν πολύ λίγα κρεβάτια εντατικής θεραπείας και αναπνευστήρες στη βορειοδυτική Συρία, σε περίπτωση που ο ιός φτάσει σε πολυπληθή στρατόπεδα εκτοπισμένων, ή σε πόλεις όπως η Μπίνις.
Στη Μπίνις, οι επαναπατρισμένοι που μίλησαν στο Middle East Eye είπαν ότι δεν ανησυχούν ακόμη. Ανάμεσά τους και ο Ibraham al-Barakat, πατέρας τριών παιδιών που επέστρεψε σπίτι του στη Μπίνις με την οικογένειά του τις τελευταίες εβδομάδες. Η οικογένεια είχε νοικιάσει ένα ημιτελές διαμέρισμα στη Σαρμάδα, μια πόλη κοντά στα τουρκικά σύνορα, όπου υπάρχουν αρκετά αυτοσχέδια στρατόπεδα εκτοπισμένων. Βρήκαν τη Σαρμάδα πολύ κρύα και ο Barakat δεν είχε καμία δυνατότητα να συνεχίσει να πληρώνει το ενοίκιο. "Είμαστε χαρούμενοι που επιστρέφουμε τώρα σπίτι", λέει. Έκτοτε ξανάπιασε την παλιά δουλειά του πωλώντας οικιακά προϊόντα καθαρισμού στην τοπική αγορά. Τα εστιατόρια και τα άλλα καταστήματα τριγύρω δεν έχουν κλείσει ακόμη λόγω πανδημίας του κορωνοϊού. Μερικές φορές οι δυνατοί θόρυβοι συνεχίζουν να φοβίζουν τα μικρότερα παιδιά του, λέει ο Barakat. Αλλά η οικογένεια ελπίζει σε μία επίφαση ανακτημένης ειρήνης. Αυτός και η σύζυγός του είχαν ετοιμάσει τις λιχουδιές του Ραμαζανιού για τα παιδιά τους. "Περάσαμε μέσα από την καταστροφή και το θάνατο."
Υπάρχουν όμως σημάδια ανησυχίας σε ορισμένες γωνιές της πόλης. Ο Aziz al-Asmar είναι ένας καλλιτέχνης της Μπίνις, γνωστός στους ντόπιους για τις τοιχογραφίες του που απεικονίζουν τα γεγονότα του Συριακού πολέμου. Κοσμούν τους γκρεμισμένους τοίχους των πολυκατοικιών από μπετόν που έχουν υποστεί ζημιές από αεροπορικές επιδρομές και πυρά πυροβολικού. Σε μία απ' αυτές, τα χέρια μιας αόρατης φιγούρας κρατούν ένα τραυματισμένο μωρό, κάτω από τη λέξη "πόλεμος" γραμμένη με μαύρο χρώμα. Το υπόλοιπο τείχος έχει παρασυρθεί από τον αέρα, με κομμάτια από σιδηρόβεργες να αιωρούνται σε ένα διαμέρισμα που κάποτε υπήρχε στον πρώτο όροφο.
Οι παραστάσεις αυτού του 47χρονου γκραφιτά έχουν αλλάξει ύφος τις τελευταίες εβδομάδες. Σε ολόκληρη τη Μπίνις, υπάρχουν πλέον ζωγραφιές που σχετίζονται με τον κορωνοϊό δίπλα σε παλαιότερες απεικονίσεις βομβών που κάποτε ισοπέδωναν την πόλη. Μία από τις τοιχογραφίες δείχνει τις αιχμές του ιού να βγαίνουν από το κεφάλι ενός άνδρα, δίπλα σε ένα κείμενο που επικρίνει τα Ηνωμένα Έθνη και τη διεθνή κοινότητα για την ανθρωπιστική τους αντίδραση. Μία άλλη προειδοποιεί τους κατοίκους: "Η Συρία δεν είναι απρόσβλητη" από τον ιό.
"Οι άνθρωποι δεν έχουν φοβηθεί αρκετά [τον κορωνοϊό]", δήλωσε ο Asmar στο Middle East Eye. "Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι απερίσκεπτοι, ίσως επειδή είναι αδύνατο να μένουν στο σπίτι υπό αυτές τις συνθήκες χωρίς να εργάζονται, ενώ χρειάζονται αρκετά χρήματα για τις καθημερινές τους ανάγκες."
Μία προσωρινή ηρεμία
Ο Abu Bassel αισθάνεται ασφαλής προς το παρόν. Ο 44χρονος άνδρας ζει με τη σύζυγό του και την ηλικιωμένη μητέρα του στη Μπίνις, αφότου επέστρεψε σπίτι από τα στρατόπεδα στα τουρκικά σύνορα τον περασμένο μήνα. Η ζωή στα στρατόπεδα ήταν δύσκολη, λέει. Όταν είδαν ότι η εκεχειρία φαινόταν σταθερή, η τριμελής οικογένεια αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη της επιστρέφοντας. 'Οταν έφτασαν, βρήκαν το σπίτι τους βομβαρδισμένο και κατεστραμμένο. Ένα μόνο δωμάτιο ήταν άθικτο. Εκεί, η οικογένεια τοποθέτησε τα τελευταία της πράγματα. Για αυτούς, είναι μία καλύτερη λύση από τη στενή σκηνή στη βόρεια περιοχή της Ινλίμπ. "Η σκηνή δεν μπορούσε πλέον να μας χρησιμεύσει σαν σπίτι, ούτε να αντικαταστήσει το δικό μας σπίτι στην γενέτειρά μας."
Σε αντίθεση με τον Abu Khaled, ο Abu Bassel δεν προσπαθεί να αφαιρέσει τα συντρίμμια που έχουν απομείνει στο σπίτι του. Δεν έχει ακόμα αρκετά χρήματα για να πραγματοποιήσει επισκευές, παρότι άρχισε τις τελευταίες εβδομάδες να εργάζεται στο κατάστημα ρούχων ενός συγγενή. Αντ 'αυτού, καλύπτει προσωρινά τους παλιούς τοίχους του σπιτιού του με πλαστικά, ελπίζοντας ότι μια μέρα θα έχει τη δυνατότητα να ξαναχτίσει. Ο Abu Bassel δεν είναι σίγουρος πότε θα μπορεί να γίνει αυτό. Φοβάται, όπως και άλλοι κάτοικοι της Μπίνις, ότι τα στρατιωτικά αεροπλάνα θα επιστρέψουν σύντομα. Όταν ρωτήθηκε αν η οικογένειά του φοβάται περισσότερο τον κορωνοϊό ή την επιστροφή των κυβερνητικών ή ρωσικών βομβαρδισμών που ανάγκασαν ένα εκατομμύριο ανθρώπους να φύγουν μακριά πριν από λίγους μήνες, ο Abu Khaled απάντησε ξεκάθαρα: "Φοβόμαστε τις βόμβες. Οι βόμβες και οι εκτοπισμοί μάς έκαναν ήδη τόσο πολύ να υποφέρουμε."
Sonia al-Ali, Madeline Edwards
Μτφ. Σ.Σ. (από το γαλλικό σάιτ A l'Encontre)
