Ovida Delect, τρανς γυναίκα, ποιήτρια και αγωνίστρια της Αντίστασης
"Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κρυμμένο κοριτσάκι, μία ακυρωμένη κοπέλα, μια εξορισμένη γυναίκα. Είμαι τώρα όλα όσα μου αρνήθηκαν να είμαι."
Olivia Delect, Η γυναικεία κλίση: πορεία μιας βιωμένης τρανσεξουαλικότητας, 1996
Το 1940, ο Jean-Pierre Voidies, ένας 14χρονος μαθητής από την Caen, αντιδράει στην κατοχή και στη στάση ορισμένων γύρω του που δέχονταν να υπακούσουν στον στρατάρχη Πεταίν.
Δύο φορές προσπάθησε ανεπιτυχώς να σχηματίσει μία αντιστασιακή ομάδα. Το 1943, αποφάσισε να σαμποτάρει εν των έσω ένα κόμμα δωσιλόγων, εντασσόμενος στο κίνημα νεολαίας του Rassemblement National Populaire (RNP) του Marcel Déat [Γάλλος δωσίλογος, καταδικασμένος ερήμην σε θάνατο στην Απελευθέρωση -σ.σ.]. Εκεί συναντάει έναν παλιό συμμαθητή του, ο οποίος συμφωνεί με την ιδέα του.
Μετά από αρκετές εβδομάδες, ο Jean-Pierre Voidies εντόπισε πού φύλαγε ο επικεφαλής του τμήματος τον χαρτοφύλακά του. Ο χαρτοφύλακας αυτός περιέχει λίστες με άτομα που επρόκειτο να καταγγελθούν στους Γερμανούς με αναφορές όπως: οπαδός του Ντε Γκωλ, πολέμιος του STO [Υπηρεσία Αναγκαστικής Εργασίας -σ.σ.], ακούει το BBC. Με επιστολές που υπογράφει "Ενωμένα Αντιστασιακά Κινήματα", προειδοποιεί αυτούς τους ανθρώπους.
Έχοντας τις επίσημες σφραγίδες του κόμματος και μιμούμενος την υπογραφή του αρχηγού, στέλνει στον τοπικό Τύπο ένα ψεύτικο δελτίο που ανακοινώνει την ακύρωση της προβολής της αντισημιτικής ταινίας Ο Εβραίος Süss που θα διοργανωνόταν στην Caen από το RNP.
Όμως το αστείο έληξε σύντομα και ο Jean-Pierre Voidies συνελήφθη στο σπίτι του στις 23 Φεβρουαρίου 1944. Βασανίστηκε, και όπως θα εξηγήσει αργότερα στα βιβλία του, αυτό που τον βοήθησε να αντέξει ήταν η τρανσέξουαλ ταυτότητά του: τα χτυπήματα έπεφταν πάνω σε ένα σώμα που ο ίδιος είχε διαχωρίσει από το μυαλό του. Ήταν γυναίκα, και το κακοποιημένο σώμα ανήκε σε έναν άνδρα.
Στις 12 Μαΐου μεταφέρθηκε στην Compiègne και στη συνέχεια στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Neuengamme στις 4 Ιουνίου. 'Εγραψε αργότερτα ότι επέζησε εκεί χάρη στο γυναικείο σύμπαν που διατηρούσε στη φαντασία του.
Τον Ιούνιο του 1945 επέστρεψε στην Caen. Ζύγιζε μόνο 27 κιλά και περπατούσε με μπαστούνι: οι φίλοι του από το λύκειο που είχαν έρθει να τον υποδεχτούν στο σταθμό δυσκολεύτηκαν να τον αναγνωρίσουν. Παρ' όλες τις δοκιμασίες αυτές, πέρασε το μπακαλορεά του στην ειδική εξεταστική του φθινοπώρου του 1945.
Le Mémorial de Falaise - 17.05.2020
Victor
XY Média - 03.01.2022
Η Ovida Delect (1926-1996) ήταν Γαλλίδα τρανς γυναίκα, ποιήτρια και κομμουνίστρια αγωνίστρια της Αντίστασης που στάλθηκε σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Γεννημένη το 1926 στη Νορμανδία, μαθήτευσε στο Lycée Malherbe της Caen κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπου και σχημάτισε τότε, μαζί με άλλους νέους, μια αντιστασιακή ομάδα προσκείμενη στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
Στο πλαίσιο αυτό, διείσδυσε στις Jeunesses nationales populaires (ομάδα που δημιουργήθηκε από το Rassemblement national populaire, ένα δωσιλογικό κόμμα). Κατάφερε να αποκτήσει σημαντικές πληροφορίες και προκάλεσε αναστάτωση στο κίνημα αυτό διαδίδοντας ψευδείς ειδήσεις.
Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε και συνελήφθη από την Γκεστάπο στις 23 Φεβρουαρίου 1944. Βασανίστηκε, χωρίς ποτέ να προδώσει τους συντρόφους της, πριν σταλεί στη Γερμανία σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Δύο χρόνια αργότερα, στην Απελευθέρωση, επέστρεψε από το στρατόπεδο Neuengamme και συνέχισε τις σπουδές της.
Στη συνέχεια άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα με θέμα την Αντίσταση σε τοπικές εφημερίδες, και αργότερα μετακόμισε στο Παρίσι όπου δημιούργησε έναν κύκλο φίλων ποιητών (μεταξύ των οποίων και ο Paul Eluard), πριν αποφοιτήσει από την Ecole Normale ως καθηγήτρια λογοτεχνίας.
Το 1952, γνώρισε τη μελλοντική της σύζυγο, την Huguette, και άρχισε να της εκμυστηρεύεται την ταυτότητά της, καθώς η πολύκροτη μετάβαση της Christine Jorgensen [Αμερικανίδα τρανς γυναίκα, που έγινε διάσημη επειδή ήταν το πρώτο άτομο στον κόσμο που υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου -σ.σ.] κατέκλυζε τότε τον Τύπο, απηχώντας το βίωμά της.
'Οταν έγινε δήμαρχος μιας μικρής πόλης στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ένοιωσε να την καταπιέζει ολοένα και περισσότερο η τρανς ταυτότητά της. Αλλά η ποίηση τη βοηθάει να επιβιώσει: "Το γεγονός του "poévivre" [ποίηση + ζωή -σ.σ.], του να μπορώ να απελευθερώνομαι, να επιβεβαιώνομαι μέσω της γραφής, με βοήθησε να υπομείνω μεγάλα βάρη, να μην αφήνω τον εαυτό μου να συνθλίβεται από τον πόνο, να μην σκέφτομαι να βάλω τέλος στη ζωή μου, να ψαλιδίζω το ύψος των εμποδίων και να τα προσπερνάω".Σε ηλικία 55 ετών, συνταξιούχος, έκανε τελικά τη μετάβαση. Τότε ήταν που της ζητήθηκε να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ Appelez-moi Madame [Να με φωνάζετε Κυρία -σ.σ.] της Françoise Romand (1986), κάτι το οποίο και αποδέχτηκε. Ωστόσο, αναγκάστηκε να μετακομίσει λόγω της εχθρότητας των κατοίκων του χωριού της, αλλά η μετάδοση του ντοκιμαντέρ της έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσει δεσμούς με άλλες γυναίκες, λεσβίες και λογοτέχνες και να συνεχίσει να γράφει.
Πέθανε το 1996, σε ηλικία 70 ετών, μετά από ασθένεια. Άφησε πίσω της γύρω στις δέκα ποιητικές συλλογές καθώς και μια αυτοβιογραφία: "La Vocation d'être femme: itinéraire d'une transsexualité vécue [Η γυναικεία κλίση: πορεία μιας βιωμένης τρανσεξουαλικότητας -σ.σ.] που δημοσιεύτηκε το 1996.Στις 19 Ιουνίου 2019, η πόλη του Παρισιού εγκαινίασε την πλατεία Ovida Delect στο 4ο διαμέρισμα.
Appelez-moi Madame, ένα ντοκιμαντέρ για τις επιπτώσεις μιας αλλαγής φύλου στην ηλικία των 55 ετών
(Μία κάπως σκωπτική κριτική της ταινίας από έναν πρώην επικεφαλής κριτικό κινηματογράφου των New York Times)
Vincent Canby
The New York Times Archives - 12 Μαρτίου 1988
Σε ηλικία 55 ετών, ο Jean-Pierre Voidies έκανε μια εγχείρηση αλλαγής φύλου. Υπήρξε πολιτικός ακτιβιστής, ποιητής, μυθιστοριογράφος, σύζυγος της Huguette Voidies -ένα σπουργιτάκι- και πατέρας ενός γιου, του Jean-Noel. Σύμφωνα με τις δικές του μαρτυρίες, ο κ. Voidies ήταν μέλος της Αντίστασης κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Γαλλίας και βασανίστηκε από την Γκεστάπο.
Σήμερα η Ovida Delect, ο πρώην Jean-Pierre Voidies, είναι μια ψηλή και γεροδεμένη ηλικιωμένη γυναίκα, με σωματική διάπλαση ατμομηχανής και ανάλογη φωνή. Εξακολουθεί να είναι πολιτική ακτιβίστρια, ποιήτρια και μυθιστοριογράφος, και έχει γράψει και την αυτοβιογραφία της Φορώντας φόρεμα. Δεν είναι πια ο σύζυγος της Huguette, αντίθετα, είναι η ισόβια σύντροφος της Huguette και η αιτία αρκετών αντιφατικών συναισθημάτων για τον Jean-Noel, έναν σοβαρό νεαρό άνδρα που συνεχίζει να ζει στο ίδιο σπίτι και ελπίζει να γίνει επαγγελματίας disk jockey.
Η Ovida Delect, όπως είναι, αλλά και όπως θα ήθελε να εμφανίζεται στον κόσμο, είναι το θέμα της ταινίας Appelez-moi Madame της Francoise Romand, ενός υπέροχα παράξενου 52λεπτου ντοκιμαντέρ που θα προβληθεί σήμερα στις 6 μ.μ. στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Νέων Σκηνοθετών/Νέων Ταινιών στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.
Η Miss Romand κάνει ντοκιμαντέρ που δεν μοιάζουν με κανενός άλλου. Αν και εμμένει στα γεγονότα, συχνά πρόκειται για γεγονότα που λίγοι συγγραφείς της υποτιθέμενης σοβαρής μυθοπλασίας θα τολμούσαν να αγγίξουν, και μόνο με ψευδώνυμο. Το Mix-Up, με το οποίο συστήθηκε η Miss Romand στο Φεστιβάλ Νέων Σκηνοθετών/Νέων Ταινιών του 1986, εξέταζε τα τραγικωμικά αποτελέσματα μιας μακροχρόνιας (20ετούς) φάρσας της πραγματικής ζωής, που ξεκίνησε όταν ένα αγγλικό μαιευτήριο αντάλλαξε δύο μωρά και έστειλε την κάθε μητέρα στο σπίτι της με το παιδί της άλλης.
Αν η Miss Romand δεν φαίνεται ποτέ να γελοιοποιεί την Ovida Delect, αυτό πρέπει να οφείλεται εν μέρει στο ότι η Miss Delect είναι μια τόσο δυναμική, ενθουσιώδης συνεργάτιδα, που διευθύνει την ταινία με τον ίδιο τρόπο που διευθύνει το νοικοκυριό της. Από τα σχόλιά της για την πολιτική και τον ακτιβισμό της, είναι σαφές ότι δεν είναι τρελή. Είναι μια παρουσία με απεριόριστη αυτοπεποίθηση.
Στο σπίτι, σε μια συνάντηση της λέσχης γυναικών, ή όρθια στην πλώρη μιας κωπηλατικής βάρκας και στο μνημείο του χωριού για τους νεκρούς του πολέμου, απαγγέλλει με ενθουσιασμό την ποίησή της, η οποία ακούγεται αρκετά απαίσια στους αγγλικούς υπότιτλους. Στις συνεντεύξεις της, προσπαθεί να ορίσει τι σημαίνει για εκείνη η θηλυκότητα ("ανοιχτότητα, ελαφρότητα, γλυκύτητα") και βλέπει τον εαυτό της ως μούσα που υπάρχει κάπου ανάμεσα στη θάλασσα και την ακτή, όπως εξάλλου την παρουσιάζει και η Miss Romand στην αρχή και στο τέλος της ταινίας.
Ντυμένη με λευκά αέρινα ρούχα, η Ovida αθλείται τρόπον τινά κατά μήκος μιας παραλίας της Νορμανδίας, κουνώντας τα χέρια της σαν να εκπέμπει σήμα κινδύνου, αν και έχει σκοπό να εκφράσει το άρρητο. ''Αν ήμουν μούσα'', λέει η Ovida, ''θα ξεσήκωνα ορδές ποιητών''.
Με την Ovida δεν είναι πάντα εύκολο να τα βρίσκεις όπως θέλεις. Για τη ζωή μαζί της, η Huguette πλήρωσε το τίμημα. Συχνά κλαίει όταν θυμάται γιατί της άρεσε ο νεαρός Jean-Pierre και τον ερωτεύτηκε. Ο Jean-Noel θυμάται το σοκ του όταν είδε για πρώτη φορά τον πατέρα του να κυκλοφορεί στο σπίτι με γαλάζια φουστάνια πριν ολοκληρωθεί η αλλαγή φύλου. ''Ήμουν το πρώτο θύμα'', λέει ο Jean-Noel. Και η Huguette συμπληρώνει με θλίψη: ''Ο Jean-Noel είναι μια προέκταση της ζωής που ήταν κάποτε''.
Η Miss Romand μίλησε με μερικούς από τους συγχωριανούς της Ovida, οι οποίοι είναι αρκετά καυστικοί για την εκκολαπτόμενη γυναίκα, ειδικά για τα ιδιαίτερα ρούχα της. Εξακολουθούν να μην την αναφέρουν ως ''αυτή'', αλλά ως ''αυτός''. Σε ένα καταθλιπτικό πλάνο, η Ovida, αρκετά ευχαριστημένη με τον εαυτό της, χορεύει με μια ντροπαλή Huguette σε ένα τοπικό πανηγύρι. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ποιος οδηγεί ποιον.
Appelez-moi Madame, ταινία-ντοκιμαντέρ της Françoise Romand (1987, 52 λεπτά)
