Στη Θεσσαλονίκη, στο καθολικό νεκροταφείο του Αγίου Βικεντίου του Παύλου
Το ταφικό μνημείο της οικογένειας του βαρόνου Frédéric de Charnaud
Φωτογραφίες Σπύρος Στάβερης
Κινδυνεύει να καταστραφεί ολοσχερώς καθώς δεν έχουν βρεθεί - ή ενδιαφερθεί - απόγονοι της οικογένειας. Είναι οι μόνοι που θα μπορούσαν να αναλάβουν την ευθύνη της συντήρησης, εφόσον το νεκροταφείο είναι ιδιωτικό.
Πληροφορίες για την οικογένεια De Charnaud περιέχονται στο βιβλίο Οι Φράγκοι της Σαλονίκης των Γρηγόρη Μπρέντα, Σπύρου Λαζαρίδη και Κώστα Κρικέλη (Κέντρο Ιστορίας Αμελοκήπων Θεσσαλονίκης, 2017). Τις παραθέτει και η Χριστίνα Παρασκευοπούλου στο άρθρο της Ο μνημειώδης τάφος στο "κρυφό" νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης που κινδυνεύει να χαθεί στο περιοδικό Parallaxi (31.05.2020).
"Οι πρώτες πληροφορίες για την οικογένεια Charnaud στην Θεσσαλονίκη ανάγονται στα τέλη του 18ου αιώνα. Σε έκθεσή του, ο Γάλλος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, Félix de Beaujour, κατατάσσει τον εμπορικό οίκο των Charnaud μεταξύ των σημαντικότερων της πόλης. Την ίδια περίοδο, τον Νοέμβριο του 1792, ο François Charnaud αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Άγγλου πρόξενου της Θεσσαλονίκης. Η οικογένεια διέμενε στον Φραγκομαχαλά, στο κτίριο όπου στεγαζόταν το βρετανικό προξενείο και ανήκε στον Ιωάννη Γούτα Καφταντζιόγλου. [..]
Ο επιφανέστερος γόνος της οικογένειας των Charnaud ήταν ο μηχανικός στο επάγγελμα Frédéric. Έργο του θεωρείται η βίλα Château mon Bonheur. Η τεράστια περιουσία του όμως αποκτήθηκε κυρίως από την εκμετάλλευση μεταλλείων στην Χαλκιδική και το εμπόριο ακατέργαστου καπνού.
Ο Κώστας Τομανάς αναφέρει ότι ο τίτλος του βαρόνου, που απέκτησε αργότερα, αγοράστηκε με τετρακόσιες λίρες που έστειλε ο Frédéric De Charnaud στον Πάπα για το ταμείο του Βατικανού.
Ο Frédéric αγόρασε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή του σημερινού Λαογραφικού Μουσείου, όπου έχτισε την μεγαλοπρεπή έπαυλή του, που έφερε την επωνυμία Villa mon Plaisir. Η διοργάνωση δεξιώσεων και χορών στους γεμάτους ζωή χώρους της έπαυλης, παρουσία μάλιστα των αρχών και διάσημων ονομάτων της πόλης, αποτελούσαν σημεία αναφοράς για την κοσμική κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Στον Φάρο της Μακεδονίας διαβάζουμε ότι τον Ιανουάριο του 1885, ο François Charnaud δεξιώθηκε στην πολυετή έπαυλή του τους θρησκευτικής αρχηγούς και τους προξένους της πόλης, τον βαλή της Θεσσαλονίκης Γκαλίπ πασά και τον στρατιωτικό ακόλουθο της πρεσβείας της Μεγάλης Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη.
Σύμφωνα επίσης με τον Φάρο της Μακεδονίας, στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1888 έλαβε χώρα "μεγαλοπρεπής χορός προς τιμήν του δουκός του Εδιμβούργου, στην εν Πύργοις έπαυλιν του Φρ. Σαρνώ". Στο φύλλο της 8ης Αυγούστου 1890 της ίδιας εφημερίδας διαβάζουμε: "Την εσπέραν της χθες εδόθη πολυτελέστατον γεύμα εις την έπαυλιν του κυρίου Σιαρνό προς τιμήν του Άγγλου υποναυάρχου Ουόλτερ Κερ, αρχηγού της μοίρας της ναυλοχούσης εις τον λιμένα μας. Αυθωρεί η βίλα μετεβλέθη εις τεχνητόν παράδεισον, ο δε κήπος, πολυτελής, εφλέγετο υπό αφθόνου αεριόφωτος και απειραρίθμων φανών. Διάφοροι σημαίαι χαριέντως εκυμάτιζον εις τους ιστούς αυτών. Τα παρά την βίλαν καφενεία έβριθον κόσμου θαυμάζοντος το μεγαλείον του θεάματος, ενώ εκλεκταί μουσικαί έμελπον τους κεκλημένους, ους εδέχετο η κυρία Σιαρνό μεθ' όλης της χαρακτηριζούσης αυτήν λεπτότητος και αβρότητος. Επηκολούθησεν λαμπρός χορός, εις τον οποίον εδιακρίθη ο βαλής της Θεσσαλονίκης Γκαλήπ Πασάς".
Ο Frédéric De Charnaud γύρω στο 1870, αγόρασε από τα παιδιά του Abott το πατρικό τους κτήμα Urendjick που σημαίνει "Μικρός Παράδεισος", στο Ρετζίκι εκεί όπου σήμερα φιλοξενούνται οι εγκαταστάσεις του κολλεγίου Δελασάλ. Άγνωστο γιατί, αφαίρεσε τα μάρμαρα, τα αγάλματα και τα σπάνια δέντρα, για να στολίσει την έπαυλη και τον κήπο του και άφησε το κτήμα σε πλήρη εγκατάλειψη να καταστραφεί από την φθορά του χρόνου.
Οι σύγχρονοί του τον περιγράφουν ως άτομο καλλιεργημένο, που δημιουργούσε, φρόντιζε και χρηματοδοτούσε ερασιτεχνικούς θιάσους, μουσικές μπάντες και στήριζε κάθε μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας στη Θεσσαλονίκη.
Παράλληλα όμως, ήταν και ένας από τους μεγάλους φιλάνθρωπους της εποχής του. Στον Φάρο της Μακεδονίας του Μαρτίου του 1885, βρίσκουμε την πληροφορία ότι οι χριστιανοί κρατούμενοι στις τουρκικές φυλακές της Θεσσαλονίκης γνώριζαν ότι κατά τις γιορτινές ημέρες του Πάσχα που έρχεται, δεν θα τους λείψει το αρνάκι, το κρασί, το ψωμί και φυσικά ούτε ο καπνός, γιατί ήξεραν τον κ. Charnaud και βασίζονταν στην γενναιοδωρία του.
Υπήρξε επίσης από τα βασικότερα στηρίγματα για την οικονομική ενίσχυση της καθολικής εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Το 1890, δώρισε στην καθολική ενορία οικόπεδο επί της οδού Μοναστηρίου, στον χώρο όπου σήμερα υψώνεται το ξενοδοχείο "Καψής", για να ανεγερθεί ναός αφιερωμένος στην μνήμη των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Ο ναός θα λειτουργούσε για τις ανάγκες της ουνιτικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, αλλά τελικά έμεινε μόνο στην θεμελίωση, κυρίως λόγω της σθεναρής αντίδρασης της βουλγαρικής εξαρχικής εκκλησίας, αλλά και της επελθούσης παρακμής της ουνιτικής κίνησης στη Μακεδονία γενικότερα.
Ο Frédéric De Charnaud πέθανε τον Δεκέμβριο του 1891 σε ηλικία 68 ετών. Εικάζεται ότι ο θάνατός του οφείλεται στην μελαγχολία που τον κατείχε μετά την οικονομική καταστροφή του, αφού μέσα σε μια νύχτα έχασε 500.000 γαλλικά φράγκα στο χρηματιστήριο."
