Στην Ευρώπη, ο πληθωρισμός προκαλεί έξαρση στις κλοπές τροφίμων από τα ράφια των καταστημάτων
Στο όλο και πιο εξελιγμένο και ευφάνταστο οπλοστάσιο των καταστημάτων: έξυπνες κάμερες (φυσικά), σεκιούριτι, πύλες ασφαλείας, ασφαλισμένα κουτιά, GPS tracking, λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης, αναγνώριση προσώπου, σκυλιά, κ.α.
Eric Albert (Λονδίνο), Cécile Prudhomme, Cécile Boutelet (Βερολίνο), Sandrine Morel (Μαδρίτη) και Marina Rafenberg (Αθήνα)
Le Monde - 26 Μαρτίου 2023
Από την Ελλάδα έως το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, οι κλοπές αυτές σημειώνουν αλματώδη αύξηση, ως αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών, αλλά και της τοποθέτησης των αυτόματων ταμείων. Απέναντι στο φαινόμενο αυτό, τα σούπερ μάρκετ παίρνουν μέτρα και εξοπλίζονται.
Στις 12 Φεβρουαρίου 2022, μία 70χρονος συνταξιούχος που αντιμετώπιζε μεγάλες οικονομικές δυσκολίες συλλαμβάνεται σε προάστιο της Αθήνας για μία κλοπή που διέπραξε σε σούπερ μάρκετ της γερμανικής αλυσίδας Lidl. Είχε κρύψει στην τσάντα της κρέας και τυρί αξίας 40 ευρώ. Η σύλληψη προκάλεσε ένα κίνημα αλληλεγγύης, κάποια καταστήματα της αλυσίδας βανδαλίστηκαν και η εταιρεία απέσυρε τελικά την καταγγελία της εναντίον της εβδομηντάχρονης.
Τον Φεβρουάριο του 2023, στην Ισπανία, το βασκικό τηλεοπτικό κανάλι ETB αφιερώνει μια ζωντανή εκπομπή στην εκτίναξη των τιμών των τροφίμων στα καταστήματα. Η δημοσιογράφος στέκεται πίσω από τα ταμεία ενός σούπερ μάρκετ στο Σαν Σεμπαστιάν, όταν, στο βάθος, οι τηλεθεατές παρατηρούν έναν νεαρό άνδρα με στολή τζόκινγκ και φουσκωμένες τσέπες, να κάνει τις πύλες ασφαλείας να σφυρίζουν, προτού τον κυνηγήσουν μία ταμίας και ένας σεκιούριτι. Στο Twitter, κάποιοι αναρωτήθηκαν ωστόσο αν ήταν "ο νεαρός που [έκλεβε] ή το σούπερ μάρκετ με τις τιμές του".
Λονδίνο, σε μικρό σουπερμάρκετ της Co-op. Η μπριζόλα των 5,99 λιρών (6,80 ευρώ) τοποθετείται σε ένα τεράστιο, εκφοβιστικό, ασφαλισμένο πλαστικό κουτί με τις λέξεις "GPS protected" γραμμένες με μεγάλα μαύρα γράμματα. Πρέπει να πας να βρεις τη μοναδική ταμία του καταστήματος - όλα τα άλλα ταμεία είναι αυτόματα - για να ξεκλειδώσει το πολύτιμο προϊόν. "Αναγκαζόμαστε να βάζουμε λουκέτα, γιατί γίνονται συνεχώς κλοπές", λέει. "Αλλά αυτό δεν εμποδίζει πραγματικά τον κόσμο. "Συχνά παίρνουν μερικά κουτιά στα χέρια τους και απλά βγαίνουν τρέχοντας. Είναι δύσκολο να τους σταματήσεις".
Στο Βερολίνο, στην λαϊκή συνοικία Gesundbrunnen, το σκηνικό είναι σχεδόν παρόμοιο, και πάλι σε σούπερ μάρκετ Lidl. Μια κίτρινη ετικέτα στο ψυγείο του κρεοπωλείου και του ιχθυοπωλείου τραβάει αμέσως το μάτι: "ασφαλισμένο είδος". Πολλά προϊόντα προστατεύονται με αυτόν τον τρόπο: ένα φιλέτο σολομού από τη Νορβηγία στα 9,99 ευρώ, ο κιμάς πρώτης διαλογής, η μοσχαρίσια μπριζόλα από την Ουρουγουάη... "Αυτά είναι που κλέβονται περισσότερο". [...]
Πώς η κλοπή καταστημάτων "εκδημοκρατείται" στη Γαλλία
Lena Haque
Slate - 17 Φεβρουαρίου 2023
Ως άμεση συνέπεια του πληθωρισμού, η πρακτική αυτή εκτινάχτηκε το 2022 και μεταμορφώνει τον τρόπο που καταναλώνουμε. Όλο και περισσότεροι Γάλλοι κλέβουν προϊόντα στα καταστήματα χωρίς να κρύβονται για τις πράξεις τους.
[...] Αντιμέτωποι με το σημερινό κόστος ζωής, όλο και περισσότεροι Γάλλοι καταφεύγουν στις κλοπές στα καταστήματα προκειμένου να διατηρήσουν μια αξιοπρεπή διατροφή. Όλοι όσοι ερωτήθηκαν σχετικά με τις κλοπές τους στα καταστήματα ανέφεραν την απλησίαστη τιμή των προηγουμένως προσιτών προϊόντων ως τον κύριο λόγο για την κλοπή.
"'Ολος σχεδόν ο περίγυρός μου κλέβει από τα καταστήματα, ειδικά μετά τον πληθωρισμό", λέει η Julie, 27 ετών, free-lance σύμβουλος στο Παρίσι. 'Πας να ψωνίσεις και βλέπεις ότι όλα έχουν ακριβύνει". "Έχω εσωτερικεύσει το γεγονός ότι είναι πολυτέλεια να τρως καλά προϊόντα, ενώ δεν θα έπρεπε να είναι έτσι", αναλύει ο Arthur, 28 ετών, γραφίστας στο Παρίσι. Όσο για την Camille, 26 ετών, μαθητευόμενη, συνειδητοποιεί ότι πλέον αντιλαμβάνεται την αγορά μιας απλής ενυδατικής κρέμας ως "πολυτέλεια που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά, και ως κοκεταρία".
Η κλοπή γίνεται τότε ο μόνος τρόπος για να μπορέσεις να ευχαριστηθείς κάτι. "Δεν έβρισκα σωστό να πρέπει να ματώνω για να αγοράσω μία σάλτσα για τα ζυμαρικά μου ή προϊόντα οικιακής χρήσης", δηλώνει η Laura, 25 ετών, υπάλληλη σε μουσείο. "Το θέμα είναι να μην χρειάζεται να στερείσαι πράγματα που θα έπρεπε να είναι προσιτά". "Παραδόξως, η κλοπή μού επιτρέπει να καταναλώνω περισσότερο", παρατηρεί και η Sarah, 27 ετών.
Μακριά από τα κλισέ γύρω από τις κλοπές των εφήβων ή τη κλεπτομανία, οι περισσότεροι αρχάριοι κλέφτες σήμερα είναι πράγματι ενήλικες, απασχολούμενοι και οικονομικά ανεξάρτητοι. Μπορεί ακόμη και να είναι συνταξιούχοι που δεν είχαν καταφύγει ποτέ στο παρελθόν σε αυτή την πρακτική. "Αυτή τη στιγμή, συνήθως είναι κάποιος ηλικιωμένος ή συνταξιούχος [αυτός που θα κλέψει] βασικά προϊόντα που παρουσιάζουν μια μικρή αύξηση", δήλωσε ο διευθυντής ενός σούπερ μάρκετ Leclerc στο TF1 για να περιγράψει το τυπικό προφίλ των κλεφτών.
Η Anna διηγείται πώς οι εξηντάχρονοι γονείς της μπήκαν στον ίδιο πειρασμό όταν τους εκμυστηρεύτηκε τη δική της εμπειρία από κλοπές. "Στην αρχή, η μητέρα μου σοκαρίστηκε λίγο, αλλά μετά έκανε σαν παιδί. Οι γονείς μου δεν είναι πολύ πλούσιοι, τους αρέσει να κάνουν οικονομίες. Δεν είχαν κλέψει ποτέ, αλλά μετά από αυτή τη συζήτηση, η μητέρα μου άρχισε να κλέβει κάποια παραφαρμακευτικά προιόντα. Ξοδεύει σ' αυτά πολλά χρήματα και νομίζω ότι κατά κάποιον τρόπο νιώθει ότι παίρνει πίσω δικαιωματικά ένα μέρος τους".
Ενώ οι περισσότεροι από αυτούς τους τακτικούς κλέφτες ομολογούν ότι δεν έχουν συλληφθεί ποτέ, παραδέχονται επίσης ότι εκμεταλλεύονται την εμφάνισή τους για να μπορούν να συνεχίσουν να δρουν ατιμώρητοι. Παρά τις όλο και πιο δύσκολες συνθήκες διαβίωσής τους, έχουν συνείδηση ότι εμφανίζουν εξωτερικά σημάδια που έρχονται σε αντίθεση με τα στερεότυπα της φτώχειας... Και γι' αυτό δύσκολα τους υποψιάζονται. "Είναι πολύ πιο εύκολο για μένα να κλέβω, γιατί φαίνομαι πολύ ήσυχο παιδί. Δεν θα περνούσε από το μυαλό των καταστηματαρχών να με ψάξουν ούτε για ένα δευτερόλεπτο", εξηγεί η Laura.
Ο Arthur, από την πλευρά του, αναφέρεται στην αμφιθυμία αυτής της πρακτικής, η οποία είναι συνώνυμη με την επισφάλεια, αλλά παραδόξως "επιτρέπεται" στους πλουσιότερους. "Ένιωσα ενοχές πρόσφατα όταν ο σεκιούριτι του καταστήματος όπου κλέβω συνέλαβε έναν μετανάστη καθώς περνούσα. Συνειδητοποίησα ότι εμένα δεν θα με συλλάβουν ποτέ, επειδή μοιάζω με αστούλη. Συνειδητοποίησα ότι το να κλέβεις ήταν επίσης η άσκηση ενός προνομίου, και στην προκειμένη περίπτωση ενός λευκού προνομίου".
Αβέβαιη νομιμότητα, αίσθηση ότι απολαμβάνεις ένα κάποιο προνόμιο... Η πολύπλοκη σχέση που έχουν οι κλέφτες με την πράξη τους, μεταξύ ενοχής και ικανοποίησης, μαρτυρά την εξέλιξη αυτής της πρακτικής, η οποία είναι πλέον διαγενεακή και διαταξική.
Ταυτόχρονα, αλλάζει ολόκληρη και η κοινωνική αντίληψη για την κλοπή. Ενώ το οργανωμένο έγκλημα δημιουργούσε φαντασιώσεις για δεκαετίες, η κλοπή από τα ράφια των καταστημάτων συνδεόταν επί μακρόν με μια ντροπιαστική και καταδικαστέα πρακτική. Η περίπτωση της Winona Ryder, η οποία διαγνώστηκε ως κλεπτομανής και καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκισης το 2002 για κλοπή κοσμημάτων, παραμένει εμβληματική του τρόπου με τον οποίο οι μικροκλοπές στα πολυκαταστήματα προκαλούν τη δημόσια αποδοκιμασία.
"Ένιωθα ότι ήταν κάτι πολύ σοβαρό και ότι θα πήγαινα στη φυλακή αν με έπιαναν", λέει η Laura, ενώ η Camille παραδέχεται ότι θα ήταν "πολύ ταπεινωτικό" να συλληφθεί. Παρόλα αυτά, οι κλέφτες σήμερα αποστασιοποιούνται από τις ηθικές συνέπειες της πράξης τους. "Έχω αποδραματοποιήσει αυτά που μας δίδαξαν για την κλοπή όταν ήμασταν παιδιά, ότι ήταν το πιο φρικτό πράγμα που υπάρχει", λέει η Anna.
Στη ρίζα αυτής της απενοχοποίησης βρίσκεται η συνειδητοποίηση ότι είναι εύκολο να κλέψει κανείς, παρά τις προσπάθειες των πολυκαταστημάτων να ενισχύσουν την ασφάλειά τους. Ο Arthur παρατηρεί πως όλο και περισσότεροι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι "δεν κινδυνεύουν να πιαστούν". "Συνήθως από φόβο οι άνθρωποι δεν κλέβουν", υποθέτει ο Alexis, 29 ετών.
Για ορισμένες γυναίκες, είναι η επιθυμία να παρακάμψουν τον ροζ φόρο, το ακριβότερο κόστος των προϊόντων που προορίζονται για τη γυναικεία πελατεία, που νομιμοποιεί την πρακτική της κλοπής. Η Judith, 27 ετών, παραδέχεται ότι κλέβει κυρίως σερβιέτες. Γενικότερα, πολλά από τα άτομα που ερωτήθηκαν συνδέουν την κλοπή με μια πρακτική διαμαρτυρίας ή ακόμη και με μια αντικαπιταλιστική πρακτική.
