Stop Bolloré
Η ώρα της αντίδρασης του δημοσιογραφικού κόσμου και της κοινωνίας των πολιτών κατά του ελέγχου της ενημέρωσης από τους μεγιστάνες του Τύπου
Ενάντια στον Bolloré-το-μίσος
Daniel Schneidermann
Arrêt sur images 16.02.2022
Υπήρχαν ένα σωρό καλοί λόγοι για να μην υπογράψει ένας δημοσιογράφος το κάλεσμα StopBolloré, το οποίο δημοσιεύουν σήμερα αρκετά ανεξάρτητα σάιτ (για παράδειγμα εδώ). Οι εξής λόγοι: αντί να υπογράψουμε ένα ακόμη συλλογικό κείμενο, ας κάνουμε τη δουλειά μας σαν δημοσιογράφοι, ας ερευνήσουμε τα οικονομικά του Μπολορέ, την καθυπόταξη των συντακτικών ομάδων και των εκδοτών που πλέον ελέγχει, τη λογοκρισία, τις αποχωρήσεις, τις απολύσεις, τις απεργίες, ας εξετάσουμε προσεκτικά, ως την παραμικρή τους λεπτομέρεια, τις απάτες, τις μονόπλευρα στρατευμένες εκπομπές του καναλιού CNews, το μεγάλο τσίρκο του Hanouna [Γάλλος "αμφιλεγόμενος" παρουσιαστής -σ.σ.] στο C8.
Κι έπειτα, γιατί ο Bolloré και όχι οι άλλοι δισεκατομμυριούχοι που ελέγχουν την ενημέρωση στη Γαλλία, όπως το δείχνει η ταινία Mediacrash, συμπαραγωγή του Mediapart και του παραγωγού Premières lignes, η οποία, συμπτωματικά, κυκλοφορεί την ίδια ημέρα; Είναι ο Μπολορέ ένας ολιγάρχης των μέσων ενημέρωσης τόσο πολύ πιο τρομερός από τους Arnault, Niel ή Pinault, ώστε να αξίζει την ιδιαίτερη αυτή δημοκρατική αντίδραση;
Η απάντησή μου είναι ναι. Για πολύ σεβαστούς λόγους, η ομάδα Arrêt sur images δεν θέλησε να υπογράψει αυτό το κείμενο, προτιμώντας να εκφραστεί μέσω της δουλειάς της. Επομένως, θα εκφράσω μία προσωπική μου άποψη, εφόσον δεν διατηρώ πλέον καμία υπεύθυνη θέση σ' αυτήν, για να πω πως πιστεύω ότι μια κατάσταση ρήξης, όπως η τρέχουσα προεκλογική καμπάνια, δικαιολογεί πρωτοβουλίες ρήξης, όπως η πολύμορφη εκστρατεία που ξεκίνησε σήμερα από έναν πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων και οργανώσεων (η οποία θα περιλαμβάνει επίσης ένα δικαστικό σκέλος).
Γιατί ο Μπολορέ; Είτε το παραδέχονται είτε το αρνούνται, είτε το συνειδητοποιούν οι ίδιοι είτε όχι, όλοι οι επιχειρηματίες που επενδύουν στα μέσα ενημέρωσης θέλουν να κατευθύνουν την πληροφόρηση. Και όλοι τους προς την ίδια κατεύθυνση (με τη μακρινή εξαίρεση ίσως ενός Claude Perdriel, ιδρυτή του Nouvel Obs): προς την κατεύθυνση της αποδοχής της φιλελεύθερης ή νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Μπροστά στην εξεταστική επιτροπή της Γερουσίας για τη συγκέντρωση του Τύπου, ο θεσπέσιος Bernard Arnault δήλωνε με προσποιητή αφέλεια ότι αν η Les Echos, αύριο, "υπερασπιζόταν τη μαρξιστική οικονομία", αυτό θα "τον ενοχλούσε υπερβολικά πολύ". Αυτό δεν αποκλείει τις αποχρώσεις, που δεν είναι λίγες, οι οποίες διατηρούν την εντύπωση ενός πλουραλισμού, ιδίως στα λεγόμενα "κοινωνικά" ζητήματα.
Γιατί λοιπόν ο Μπολορέ; Επειδή το πολιτικό του σχέδιο, όπως έχουμε επισημάνει εδώ και αρκετά χρόνια, είναι διαφορετικό. Πρόκειται για ένα ξενοφοβικό, βίαιο σχέδιο, το οποίο προωθεί κυρίως ένας υποψήφιος που έχει καταδικαστεί πολλές φορές για υποκίνηση διακρίσεων και μίσους. "Μίσος": διαβάσαμε σωστά αυτή τη λέξη, που προφέρεται από τη Δικαιοσύνη αυτής της χώρας; Τη διαβάσαμε πάλι; Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτές οι καταδίκες του Ερίκ Ζεμούρ δεν αποθάρρυναν τον Μπολορέ από το να του προσφέρει μία απόλυτη ελευθερία κινήσεων στο CNews; Αυτό το σχέδιο μίσους συνεπάγεται άμεσες απειλές για τις πολιτικές ελευθερίες και την πολιτική ειρήνη. Η άνοδος στην εξουσία αυτών των ιδεών μίσους θα οδηγούσε τη χώρα σε μια δυναμική που είναι σήμερα αδιανόητη.
Δεν γίνεται να έχω αφιερώσει ένα βιβλίο στην τύφλωση του δυτικού Τύπου στο Βερολίνο το 1933 και να μην εκφράσω με λόγια αυτό που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μου στο Παρίσι, το 2022. Το σχέδιο Μπολορέ δεν είναι μόνο αμφισβητήσιμο, άδικο και ευνοϊκό για τους ισχυρούς. Είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα επικίνδυνο σχέδιο για αυτή τη χώρα, που δεν χρειάζεται μάλιστα προσχήματα για να προχωρήσει. Αν θέλετε να πω ότι είναι μια μορφή πατριωτισμού και νομιμοφροσύνης που με οδηγεί να υπογράψω κατά του Μπολορέ, στo κάτω κάτω γιατί όχι;
Κάλεσμα Stop Bolloré - Για μία ελεύθερη ενημέρωση
Γραπτός Τύπος, ραδιοφωνικοί σταθμοί, τηλεοπτικά κανάλια, εκδοτικοί οίκοι βιβλίων, διαφημιστικές εταιρείες, βιντεοπαιχνίδια, ινστιτούτα δημοσκοπήσεων, αίθουσες θεαμάτων... μέσα σε λίγα χρόνια, ο Βενσάν Μπολορέ δημιούργησε μια πολυπλόκαμη αυτοκρατορία μέσων ενημέρωσης στην υπηρεσία των αντιδραστικών ιδεολογικών του φιλοδοξιών.
Στον κόσμο των εκδόσεων και μόνο, σύντομα θα κατέχει πάνω από το 70% των σχολικών βιβλίων, τα μισά βιβλία τσέπης, μία εκατοστή εκδοτικούς οίκους, με ένα ουσιαστικό μονοπώλιο στη διανομή βιβλίων.
Μία τέτοια συγκέντρωση μέσων ενημέρωσης είναι πρωτοφανής στην ιστορία μας. Ανατρέπει τις δημοκρατικές αρχές που κατοχυρώθηκαν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και όλη την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ελευθερία του Τύπου, το δικαίωμα στην ενημέρωση και στα μέσα ενημέρωσης. Μπροστά στα ξαφνιασμένα μάτια μας συντελείται μια οπισθοδρομική επανάσταση που πρέπει επειγόντως να αποτραπεί.
Μετά την Απελευθέρωση, είχε γίνει πάντως αποδεκτό ότι η ενημέρωση δεν είναι εμπορικό αντικείμενο, αλλά μέσο πολιτισμού. Και εννοείται ότι μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή της μόνο "μέσα στην ελευθερία και μέσω της ελευθερίας". Είναι σαφές ότι είναι ελεύθερη όταν δεν εξαρτάται "ούτε από την κυβερνητική εξουσία ούτε από τις δυνάμεις του χρήματος, παρά μόνο από τη συνείδηση των δημοσιογράφων και των αναγνωστών" (Διακήρυξη των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του ελεύθερου Τύπου, 1945).
Αυτή η δημοκρατική παράδοση, απαραίτητη για το κράτος δικαίου, τώρα απειλείται. Ο πλουραλισμός της συζήτησης δεν έχει πλέον κανένα νόημα όταν ένα συγκρότημα συγκεντρώνει τόσα πολλά ειδησεογραφικά και εκδοτικά μέσα υπό τον έλεγχό του. Η ελευθερία των δημοσιογράφων και των συγγραφέων δεν υφίσταται πλέον, όταν οι συντάξεις και οι εκδοτικοί οίκοι υποτάσσονται με αυτόν τον τρόπο. Τι νόημα έχει να μιλάμε για την ανεξαρτησία μιας ενημέρωσης που υπόκειται στη βούληση ενός μόνου ανθρώπου;
Όταν ρωτήθηκε από τους γερουσιαστές, ο Βενσάν Μπολορέ ισχυρίστηκε ότι τα κίνητρά του δεν ήταν πολιτικά αλλά αυστηρά οικονομικά. Ωστόσο, καθημερινά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεχόμαστε το σφυροκόπημα μιας ολέθριας ιδεολογίας.
Δεν υπάρχει πιο εύγλωτο παράδειγμα από το CNews, όπου η ακραία πολεμική παίρνει τη θέση του διαλόγου, η επιλογή των καλεσμένων αγνοεί τον πλουραλισμό και η συντακτική γραμμή δείχνει μια εμμονή για τα ακροδεξιά θέματα. Το κανάλι μετατρέπεται σε χώρο διάδοσης μισαλλόδοξων, ρατσιστικών, ομοφοβικών και σεξιστικών ομιλιών, ταυτόχρονα με την προώθηση εθνικιστικών επιχειρηματιών, την υποκίνηση στη βία, την εδραίωση της συνωμοσιολογίας και του κλιματιστικού αρνητισμού, και διασφαλίζοντας τελικά τον θριάμβο της προκατάληψης έναντι της επιστήμης και της αλήθειας. Παραβιάζοντας κάθε δημοσιογραφική δεοντολογία, ο σκοπός δεν είναι πλέον η ενημέρωση των πολιτών, αλλά η χειραγώγηση του τρόπου σκέψης.
Για να επιτύχει τους στόχους του, ο Μπολορέ χρησιμοποιεί τις μεθόδους που εδραίωσαν τη φήμη του στον επιχειρηματικό κόσμο: κοινωνική εξόντωση και διαχείριση μέσω του τρόμου. Πόσοι δημοσιογράφοι έχουν απολυθεί στα μέσα ενημέρωσής του επειδή τόλμησαν να ασκήσουν την επαγγελματική τους ελευθερία; Πόσοι συγγραφείς έχουν στερηθεί δημοσιεύσεων; Πόσοι εκφοβισμοί μέσω καταχρηστικών νομικών διαδικασιών;
Η αυτοκρατορία Μπολορέ είναι μια εταιρεία που έχει ως στόχο να χρησιμοποιήσει την οικονομική δύναμη για να υποδουλώσει την ενημέρωση, προκειμένου να αποκτήσει πολιτική δύναμη και να εγκαθιδρύσει μια ελευθεροκτόνο και αντιδημοκρατική ηγεμονία.
Ο σύνδεσμος StopBolloré, που προήλθε από την ανάγκη ενός μετώπου της κοινωνίας των πολιτών για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, είναι αποφασισμένη να καταγγείλει και να εμποδίσει αυτή τη διαδικασία. Ραντεβού στις 16 Φεβρουαρίου 2022.
