Ταμίρ Γκρίνμπεργκ,
ο Ισραηλινός ποιητής που πήρε τρεις νεαρούς Παλαιστίνιους
υπό την προστασία του
Ένας Ισραηλινός ποιητής πήρε τρεις Παλαιστίνιους υπό την προστασία του. Ο θάνατος του ενός από αυτούς ενέπνευσε το νέο του βιβλίο.
Ξαφνικά, στα μισά της ζωής του, ο Ισραηλινός ποιητής Tamir Greenberg βρέθηκε να φροντίζει τρεις νεαρούς Παλαιστίνιους. Έγραψε ένα σπαρακτικό βιβλίο για έναν από αυτούς που πέθανε από υπερβολική δόση.
Vered Lee
Haaretz, 03.08.2021
ΜIA BΡΟΧΕΡΗ χειμωνιάτικη μέρα στο κέντρο του Τελ Αβίβ, καθώς ο Tamir Greenberg περπατούσε στην οδό Allenby, ένας ξυπόλητος νεαρός με σορτσάκι του ζήτησε να τον κεράσει κάτι να φάει.
"Δεν ζήτησε χρήματα. Ήθελε απλώς να τον κεράσω φαγητό, και αυτό πραγματικά με συγκίνησε", λέει ο Greenberg, ο οποίος είναι ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και αρχιτέκτονας, και τώρα διευθυντής του Shenkar College of Engineering, Design and Art. "Του αγόρασα φυσικά φαγητό και τον ρώτησα πώς είχε καταλήξει στο δρόμο. Δεν ήξερα καθόλου πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό. Μου είπε ότι ήταν από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, ότι ονομαζόταν Alaa a-Din Shweike και μου διηγήθηκε την ιστορία της ζωής του. 'Εμεινα έκπληκτος."
Ο Greenberg ζήτησε να συναντηθεί με τον Shweike, 20 ετών τότε, την επόμενη μέρα στο δημοτικό τμήμα πρόνοιας του Τελ Αβίβ. "Ήμουν σίγουρος ότι δεν θα εμφανιζόταν, αλλά εμφανίστηκε. Συναντηθήκαμε με τον Yoav Ben Artzi, επικεφαλής του τμήματος του δήμου για τους άστεγους. Εκεί, μας διηγήθηκε ότι είναι τοξικομανής, το ίδιο και ο πατέρας του, ενώ η μητέρα του είναι άφαντη. Έπαθα σοκ."
Ο Ben Artzi πρότεινε να ενταχθεί σε ένα δωρεάν πρόγραμμα απεξάρτησης. "Με ρώτησε: "Και ποιος θα με πάει εκεί;" Είπα ότι θα το κάνω εγώ", λέει ο Greenberg. "Ο Alaa είπε "Μα δεν έχω ρούχα". Είπα - "Εντάξει, θα σου αγοράσω εγώ μερικά". Ο Ben Artzi είπε: 'Θα πρέπει επίσης να είστε σε επαφή όταν θα ξεκινήσει την αποτοξίνωση'. Είπα "εντάξει, θα παραμείνω σε επαφή", χαμογελάει ο Greenberg.
"Οι περισσότεροι άνθρωποι θα τον αγνοούσαν, υποθέτω. Ξέρω ότι δεν είναι δεδομένο", λέει ο Greenberg, υποβαθμίζοντας την ηρωική διάσταση της ενέργειάς του. "Στην αρχή σκέφτηκα ότι το επεισόδιο θα ήταν σύντομο. Σκέφτηκα ότι θα βοηθούσα κάποιον που βρισκόταν σε μεγάλη ανάγκη, όπως θα έκανε κάθε αξιοπρεπής άνθρωπος. Όταν βλέπεις κάποιον να τον ποδοπατάει η ζωή, δεν συνεχίζεις τον δρόμο σου, αλλά βοηθάς. Νόμιζα ότι θα υπήρχαν πολύ σαφή όρια σε αυτό που έκανα. Αλλά καθώς περνούσε ο καιρός, ανακάλυψα ότι οι τοξικομανείς είναι οι παγκόσμιοι πρωταθλητές στο να παραβαίνουν τα όρια".
Όταν ο Shweike βρισκόταν στο κέντρο αποτοξίνωσης, τα δύο μικρότερα αδέλφια του, ο Diaa και ο Baha, το έσκασαν από το οικοτροφείο και χτύπησαν την πόρτα του Greenberg. Τους είπε ότι δεν είχε καμία πρόθεση να τους φιλοξενήσει στο σπίτι του και τους πήγε πίσω στο σχολείο. Εν τω μεταξύ, ο Alaa ολοκλήρωσε με επιτυχία την απεξάρτησή του και ο Greenberg τον βοήθησε να νοικιάσει ένα διαμέρισμα στη Γιάφα με τη φίλη του και παράλληλα βοήθησε και τα δύο μικρότερα αδέλφια του να μετακομίσουν εκεί.
Σύντομα όμως τα αδέλφια είπαν στον Greenberg ότι ο Alaa ξανακύλησε στα ναρκωτικά. Ο Greenberg βρέθηκε να εμπλέκεται όλο και περισσότερο και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τα τρία αδέλφια. "Κάθε φορά που προέκυπτε ένα πρόβλημα, ήμουν εγώ η διεύθυνση. Αν είχε πρόβλημα με εμπόρους ναρκωτικών - απευθύνονταν σε μένα. Το ίδιο ίσχυε και όσον αφορά την αστυνομία, τις συλλήψεις, τη φυλακή".
Ο Alaa μπαινόβγαινε σε κέντρα αποτοξίνωσης με τον Greenberg στο πλευρό του που βοηθούσε όσο μπορούσε, για 15 χρόνια. "Στο κέντρο αποτοξίνωσης, όταν ερχόμουν να τον επισκεφτώ, έβλεπα το σύμπαν σε όλη του την ομορφιά", λέει ο Greenberg. "Εκεί είδα τη θεία χάρη. Αυτά είναι τα μέρη όπου επικρατεί η αγάπη".
Υπήρχε μια άγραφη συμφωνία μεταξύ του Greenberg και του Alaa, ότι ο Γκρίνμπεργκ δεν θα άφηνε τον Alaa να κοιμηθεί στο σπίτι του αν ξαναγινόταν ενεργός χρήστης. "Του εξήγησα ότι αν κάνει χρήση ναρκωτικών δεν μπορεί να έρθει σε μένα", λέει ο Greenberg. “Υπήρχε κάτι ευγενικό σ’ αυτόν. Έλεγε: Απλά φρόντισε τα αδέρφια μου”.
Το 2014 ο Alaa πήγε να τον βρει φτιαγμένος και ο Greenberg αρνήθηκε να τον αφήσει να μπει στο σπίτι, αλλά προγραμμάτισε να τον οδηγήσει στην αποτοξίνωση. Εν τω μεταξύ ο Alaa πήγε να επισκεφθεί τον πατέρα του στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και πέθανε εκεί από υπερβολική δόση.
"Ακόμα προσπαθώ να συνειδητοποιήσω τον θάνατό του", παραδέχεται ο Greenberg. "Έχω αισθήματα ενοχής που του έκλεισα την πόρτα. Ξέρω ότι έκανα το σωστό, αλλά αυτό δεν με εμπόδισε να νιώσω ενοχές".
Ανθρώπινα όντα στο δρόμο
Τα δύο αδέλφια, ο Diaa και ο Baha, σήμερα 34 και 32 ετών αντίστοιχα, είναι παντρεμένοι με παιδιά και θεωρούν τον Greenberg πατέρα τους. Οι φωτογραφίες τους κοσμούν το σαλόνι του και ο ίδιος επιδεικνύει με υπερηφάνεια τις φωτογραφίες των Παλαιστίνιων εγγονών του, οι οποίοι τον αποκαλούν παππού. Πρόσφατα μάλιστα τους βοήθησε να ανοίξουν ένα εστιατόριο-μπαρ στην κάτω πόλη της Χάιφα, το Bibo Bar. "Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έπαιρνα τρεις Παλαιστίνιους εφήβους υπό την προστασία μου", εξηγεί ο Greenberg. "Τους είδα ως ανθρώπινα όντα που είχαν καταλήξει στο δρόμο και είχαν σοβαρό πρόβλημα".
Στο βιβλίο μου Ηρωίνη, η αθανασία της ψυχής, βλέπεις το όνομα ενός Άραβα και νομίζεις ότι είναι πολιτικό, αλλά Θεέ μου, μιλάμε για ανθρώπους. Το γεγονός ότι είναι Άραβας δεν είναι το θέμα. Αυτό δεν ήταν ποτέ το θέμα για μένα. Κάθε ιδεολογία τελειώνει άσχημα".
Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο ποιημάτων του B'Hesed (Με αγάπη), το οποίο εκδόθηκε από τον Erez Schweitzer μέσω του Hakibbutz Hameuhad. Συγκεντρώνει τρία ξεχωριστά ποιητικά βιβλία που εξέδωσε ο 62χρονος Greenberg: Self Portrait with Quant and a Dead Cat (Am Oved ed., 1993) Thirsty Soul (Am Oved ed., 2000) και Heroin, the Immortality of the Soul (Hakibbutz Hameuhad ed., 2017).
Η νέα έκδοση περιέχει επίσης ένα δοκίμιο για την ποίηση του Greenberg γραμμένο από τον καθηγητή Dan Miron. "Αυτή η λέξη, "b'hesed", που επιλέχθηκε ως τίτλος του βιβλίου, λέει βαθιά αυτό που ήθελα να εκφράσω: Ότι παρά τον πόνο υπάρχει στοργή στον κόσμο. Πραγματικά, υπάρχει τρομερός πόνος σε αυτό το βιβλίο, αλλά υπάρχει και στοργή και καλοσύνη σε αυτόν τον κόσμο", λέει ο Greenberg.
Οι προσπάθειες του Miron να δικαιώσει την ποίηση του Greenberg φαίνονται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. "Όταν εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή, φάνηκε ότι ο Tamir Greenberg προοριζόταν να γίνει ένας από τους κορυφαίους Εβραίους ποιητές της γενιάς του", έγραψε ο Miron. "Τα επόμενα δύο βιβλία του κράτησαν την υπόσχεση και ταυτόχρονα παρουσίασαν ένα εκλεπτυσμένο, ακριβές και όμορφο έργο, εξαιρετικό ως προς τον χαρακτήρα και την ποιότητά του".
Ο Greenberg, ο οποίος έλαβε το Πρωθυπουργικό Βραβείο για τα Εβραϊκά Λογοτεχνικά Έργα το 2000 και το 2009, έχει επαινεθεί από τους κριτικούς εδώ και χρόνια. ‘Οταν εκδόθηκε το B'Hesed, η ποιήτρια Bacol Serlui έγραψε: "Ο Tamir Greenberg είναι ένας από τους μεγάλους, εκλεπτυσμένους ποιητές που ζουν σήμερα, με θαυμάσια γνώση του ποιητικού έργου". Η Ruth Almog έγραψε για το βιβλίο του Ηρωίνη, η αθανασία της ψυχής: "Σήμερα, υπάρχουν πολύ λίγοι μεγάλοι ποιητές. Γνωρίζω δύο ή τρεις από αυτούς, και ο ένας είναι ο Tamir Greenberg".
Εισπνοή καπνού
Ο Γκρίνμπεργκ γεννήθηκε στη Νετάνια από γονείς που μετανάστευσαν από τη Ρουμανία. Η μητέρα του, που πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 89 ετών, ήταν νοικοκυρά και ο πατέρας του δεν είχε ποτέ σταθερή δουλειά. "Κάποια στιγμή ήταν μάστορας και αργότερα ήταν έμπορος αρχαιοτήτων και σύχναζε στην υπαίθρια αγορά της Γιάφα. Ήταν πολύ κακός πωλητής", λέει ο Greenberg. "Ήμασταν πολύ φτωχοί. Όταν ήμουν νέος ζούσαμε σε μια καλύβα 20 τετραγωνικών μέτρων. Δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα και το μπάνιο ήταν ένας λάκκος στην αυλή, τον οποίο ως παιδί φοβόμουν να χρησιμοποιήσω. Όταν ήμουν 9 ετών μετακομίσαμε σε ένα πιο ευρύχωρο διαμέρισμα στη Νετάνια. Θυμάμαι ότι ένιωθα ότι βρισκόμουν σε ένα παλάτι. Γύριζα συνεχώς τον διακόπτη και τον έκλεινα".
Ο Greenberg έχει έναν μεγαλύτερο αδελφό, ο οποίος είναι τώρα ραβίνος στο Νιου Τζέρσεϊ, και τρεις αδελφές. Στο ποίημα Εκεί, σε ένα ελκυστικό νεκροταφείο, μπορεί κανείς να βρει αναφορές στην τραγωδία που έζησε η οικογένεια όταν ο μικρότερος αδελφός του, ο Eliezer, πέθανε από πνευμονία. "Εκεί, σε ένα ελκυστικό νεκροταφείο στα νότια της πόλης, τοποθετήθηκε το κρύο σώμα του παιδιού. Κανείς δεν εκφώνησε επικήδειο λόγο. Το Καντίς δεν αντήχησε. Δύο με τρία χτυπήματα ενός φτυαριού και μια μικροσκοπική ξύλινη σανίδα τοποθετήθηκε ως επιτύμβια στήλη".
Στην ηλικία των 14, ο Greenberg πήγε στο σχολείο Steinberg Boarding School στο Kfar Saba. "Στο σπίτι μου δεν πήγαιναν πολύ καλά τα πράγματα και υπήρχε ένα οικοτροφείο για χαρισματικά παιδιά. Έτσι, παρείχε μια πολύ καλή λύση. Αυτά ήταν θαυμάσια χρόνια για μένα. Σε εκείνο το μέρος διαμορφώθηκα ως ποιητής. Είχα θαυμάσιους καθηγητές λογοτεχνίας. Μεταξύ αυτών ήταν και η Mina Steinitz, η μητέρα του μέλους της Κνεσέτ Steinitz. Άρχισα να καταβροχθίζω τη σύγχρονη και την κλασική ποίηση".
Στο στρατό υπηρέτησε ως παραϊατρικός. "Μια μέρα που ήμασταν στα Υψίπεδα του Γκολάν, ένας ντροπαλός, καλόκαρδος, έξυπνος και εσωστρεφής τύπος ονόματι David Bitan εντάχθηκε στην ομάδα των παραϊατρικών", λέει με ένα πλατύ χαμόγελο. "Ένα πολύ κρύο απόγευμα Παρασκευής αποκοιμήθηκα σε ένα δωμάτιο με θερμάστρα αερίου. Η καπνοδόχος ήταν φραγμένη και σύντομα το δωμάτιο γέμισε καπνό. Ο Bitan, που είχε βάρδια στην κλινική, έτρεξε στο γεμάτο καπνό δωμάτιο και με βρήκε αναίσθητο. Με έσωσε, μου έκανε τεχνητή αναπνοή και κάλεσε βοήθεια. Με έστειλαν σε νοσοκομείο. Όταν ήρθε να με επισκεφτεί, ήμουν χαρούμενος και τον ευχαρίστησα, και εκείνος απλά χαμογέλασε και είπε: "Ξέχνα το, σου έφερα μια σοκολάτα"."
Ο Bitan κατηγορήθηκε εκείνο τον μήνα για δωροδοκία, απάτη και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε επτά υποθέσεις. Ο Γκρίνμπεργκ αναστενάζει και λέει: "Θυμάμαι την καλοσύνη του. Μου έσωσε τη ζωή".
Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, ο πατέρας του πέθανε σε ηλικία 51 ετών από εγκεφαλικό επεισόδιο. "Δεν θυμάμαι να ενδιαφέρθηκε καθόλου ο πατέρας μου για την ευημερία μου ή τις ανάγκες μου. Ήταν ένας ιδιαίτερος άνθρωπος που μιλούσε άπταιστα πολλές γλώσσες, ήταν ένα είδος Rami Saari (ποιητής που μεταφράζει ποίηση και πεζά από απόκρυφες γλώσσες), αλλά όχι ένα άτομο που χρησιμοποιούσε το ταλέντο του. Δεν ήταν εύκολος άνθρωπος, πολύ εγωκεντρικός, παιδαριώδης. Ως παιδιά φοβόμασταν τον θυμό του. Δεν ήταν σωματικά βίαιος, αλλά δημιουργούσε ένα κακό κλίμα στο σπίτι με το που έμπαινε μέσα".
Λογοκριμένος στην ‘Ακρα.
Ο Greenberg δημοσίευσε πρώτη φορά ποίηση μετά τη στρατιωτική του θητεία στο λογοτεχνικό τμήμα της Maariv, το οποίο εξέδιδε ο ποιητής Moshe Ben-Shaul, και στο περιοδικό Achshav, το οποίο εξέδιδε ο Gabriel Moked. "Έγραφα ποίηση από μικρή ηλικία", λέει ο ίδιος. "Αλλά δεν πίστευα ότι θα γινόμουν ποιητής. Τόλμησα να αποκαλέσω τον εαυτό μου "ποιητή" μόνο αφού εκδόθηκε εκείνο το βιβλίο. Μετά το στρατό, σκέφτηκα ότι θα γινόμουν καλλιτέχνης. Πέρασα πολύ χρόνο σε γκαλερί", χαμογελάει, δείχνοντας τους πίνακές του που κρέμονται στο διαμέρισμά του στο Τελ Αβίβ.
Αν και έγινε δεκτός στην Ακαδημία Τέχνης και Ντιζάιν Bezalel στην Ιερουσαλήμ, αποφάσισε να μην γίνει καλλιτέχνης. "Συνάντησα τυχαία έναν φοιτητή της Bezalel και τον ρώτησα πώς ήταν να σπουδάζεις εκεί. Μου είπε ότι είναι πολύ ακριβά και ότι τα υλικά κοστίζουν πολύ. Φοβήθηκα. Η οικονομική μου κατάσταση ήταν τρομερή. Από μικρή ηλικία συντηρούσα τον εαυτό μου και μετά τον θάνατο του πατέρα μου βοηθούσα τη μητέρα μου. Αποφάσισα να εγκαταλείψω τις καλλιτεχνικές σπουδές".
Επειδή έπρεπε να βγάλει τα προς το ζην, ανέβαλε τις ακαδημαϊκές σπουδές του και σε ηλικία μόλις 26 ετών άρχισε να σπουδάζει αρχιτεκτονική και πολεοδομία στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ισραήλ στη Χάιφα. Δεν παραμέλησε το γράψιμο. Έγραψε, ως φοιτητής, το πρώτο του θεατρικό έργο, το Mizmor Le'David (Ύμνος στον Δαβίδ), το οποίο περιέγραφε τη ζωή των ομοφυλόφιλων ανδρών στο Ισραήλ μετά την ανακάλυψη του AIDS, και το ανέβασε στο Φεστιβάλ Θεάτρου Fringe της Άκρας το 1986, με πρωταγωνιστή τον Moshe Ivgy. ‘Εχει καταγραφεί το δράμα που προκάλεσε το έργο έξω από το θέατρο, όταν ένας από τους μονολόγους απορρίφθηκε από τη λογοκρισία. "Εκ των υστέρων πιστεύω ότι είχαν δίκιο από καλλιτεχνική άποψη", λέει χωρίς μηνισκακία. "Η ζωή μου είναι γραμμένη εκεί", λέει συμπερασματικά για εκείνο το έργο.
Σε ηλικία 34 ετών, ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, εκδόθηκε το πρώτο του ποιητικό βιβλίο, Self Portrait with Quant and a Dead Cat, για το οποίο έλαβε το βραβείο Luria για την ποίηση.
"Ο Greenberg ασχολείται εμμονικά με τον θάνατο", γράφει η Ketzia Alon στο Hamusach, ένα λογοτεχνικό ένθετο. "Αυτή η εμμονή είναι εμφανής στον τίτλο του πρώτου του βιβλίου ποιημάτων, και η λυρική αντιμετώπιση του θανάτου αποτελεί το θεμέλιο του όλου βιβλίου - το πρώτο ποίημα, που ανοίγει το βιβλίο, ονομάζεται Ελεγεία, και τα πέντε επόμενα ποιήματα φέρουν τον φορτισμένο τίτλο Πένθος και αριθμούνται με διαδοχική σειρά".
Το 2008 ανέβηκε το θεατρικό έργο Hebron, γραμμένο από τον Greenberg και σκηνοθετημένο από τον Oded Kotler, το οποίο προκάλεσε σάλο. Υπήρξαν διαμαρτυρίες και μια συζήτηση στην Κνεσέτ σχετικά με το έργο. "Οι αντιδράσεις με εξέπληξαν", λέει ο Greenberg. "Από άποψη προβολής βοήθησαν το έργο, αλλά ως θεατρικός συγγραφέας ήταν πολύ λυπηρό για μένα να παρεξηγηθώ τόσο ριζικά. Το έργο μου δεν ήταν κατά των εποικιστών. Ο ραβίνος Menachem Froman ήρθε να το δει και μετά μίλησε μαζί μου. Μου συστήθηκε και με αγκάλιασε. Κανείς δεν κατάλαβε το έργο όπως εκείνος. Είναι ένα θρησκευτικό έργο, το οποίο ασχολείται με την πίστη στον Θεό". Το έργο ανέβηκε επίσης στο Λονδίνο και τη Φρανκφούρτη και κυκλοφόρησε ως βιβλίο στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία.
Ο Greenberg απορρίπτει κάθε πολιτική ερμηνεία του έργου του. "Ο Israel Hameiri έγραψε σε ένα άρθρο με τίτλο Το δράμα του μυθικού άλλου ότι στο Hebron δεν υπάρχει ο "άλλος". Ο Άραβας δεν είναι "ο άλλος" και ο Εβραίος δεν είναι "ο άλλος". Είναι άνθρωποι από μόνοι τους", παρατηρεί και προσθέτει: "Νομίζω ότι το Hebron πραγματεύεται μια βεβαρημένη πολιτική κατάσταση, αλλά αυτό είναι το σημείο εκκίνησης. Στο τρίτο μου βιβλίο, Ηρωίνη, η αθανασία της ψυχής, βλέπεις έναν Άραβα και νομίζεις ότι είναι πολιτικό έργο, αλλά καλέ μου Θεέ - μιλάμε για ανθρώπους, το γεγονός ότι είναι Άραβας ή Παλαιστίνιος δεν είναι το θέμα. Ποτέ δεν ήταν το θέμα όσον αφορά εμένα. Δεν υπάρχει καμία ιδεολογία εδώ, είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Σε ιδεολογικό επίπεδο είμαι αντίθετος στην ιδεολογία. Κάθε ιδεολογία τελειώνει άσχημα. Γράφω για το άτομο. Δεν γράφω για ομάδες ή για κοινότητες. Γράφω για τη ζωή μου, για ανθρώπους που γνωρίζω, για τον κόσμο μου, για τον δρόμο στον οποίο ζω".
Το Η ηρωίνη, η αθανασία της ψυχής εκδόθηκε περίπου 17 χρόνια μετά το δεύτερο ποιητικό του βιβλίο. "Γράφω όταν έχω κάτι να γράψω και δημοσιεύω ό,τι θεωρώ άξιο", λέει για τα μεγάλα χρονικά διαστήματα που μεσολαβούν. "Δεν είμαι από τους ανθρώπους που σηκώνονται το πρωί και λένε: 'Εντάξει, θα καθίσω να γράψω ένα ποίημα'. Δεν είμαι ικανός για κάτι τέτοιο. Πρέπει να νιώσω ότι υπάρχει κάτι μέσα μου που θέλει να ειπωθεί, κάτι που θέλει να αναδυθεί και να εκφραστεί".
Εγκαταλείποντας τους αδύναμους
Το B'Hesed, μια ανθολογία του έργου του, σκιαγραφεί επίσης την εξέλιξη του Greenberg ως ποιητή. "Κάθε ένα από τα βιβλία μου είναι πολύ διαφορετικό", λέει. "Το πρώτο ήταν ντροπαλό και συγκρατημένο, θα μπορούσε να πει κανείς, το δεύτερο ήταν πολύ σταθερό στη μορφή του και πολύ ολοκληρωμένο, και το τρίτο βιβλίο είναι αυτό στο οποίο παίρνω τη μεγαλύτερη ελευθερία για τον εαυτό μου, τόσο συναισθηματικά όσο και από άποψη μορφής. Είμαι πιο απελευθερωμένος".
Στο Η ηρωίνη και η αθανασία της ψυχής υπάρχει η ακόλουθη αφιέρωση: "Είθε το βιβλίο αυτό να αποτελέσει ένα μνημόσυνο για τον Alaa a-din Schweike / που οι πόρτες του κόσμου του έκλεισαν κατάμουτρα πριν καν δει το φως της ημέρας / και χωρίς να έχει ακόμη εισέλθει στον Επερχόμενο Κόσμο".
Το βιβλίο, το οποίο θρηνεί τον θάνατο του Alaa, είναι γεμάτο πόνο. Ο Yotam Reuveni έγραψε σε μια κριτική που δημοσιεύτηκε στο ένθετο Sfarim της Haaretz για τα βιβλία το 2018: "Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται δύσκολα (αν και είναι πολύ ευανάγνωστο), δεν υπάρχει τρόπος να ησυχάσεις ή να διακρίνεις κάποια αισιοδοξία, και όποιος το πάρει στα χέρια του δεν θα το αφήσει πριν το τελειώσει. Είναι ένα σπαρακτικό βιβλίο".
Πώς η σχέση του με τον Alaa τον έκανε να δει τους τοξικομανείς; "Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι τοξικομανείς είναι άνθρωποι χωρίς συναισθήματα. Είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι άνθρωποι που κατακλύζονται από συναισθήματα, που χρειάζονται μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών προκειμένου να αμβλύνουν αυτό το συναίσθημα. Παλιότερα, το παραδέχομαι ειλικρινά, τους έβλεπα ως απάνθρωπα πλάσματα, σαν να είχε χαθεί η ανθρωπιά τους. Δεν τους λυπόμουν καν. Όταν τους βλέπεις να σκύβουν, να παραδίδονται στην επίδραση ενός ναρκωτικού, είναι δύσκολο να δεις τον άνθρωπο μέσα τους. Εξαιτίας του Alaa, άρχισα να βλέπω τον άνθρωπο πίσω από τον εθισμένο, και αυτό είναι σπαρακτικό. Πρόκειται για τους πιο ευαίσθητους, τους πιο εύθραυστους, τους πιο λεπτούς ανθρώπους, οι οποίοι απλώς δεν ταιριάζουν σε αυτόν τον κόσμο, σε αυτήν την κούρσα των ποντικών, και δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν".
Και τι σκέφτεται για τους άστεγους τώρα, μετά τη συνάντησή του με τον Alaa; "Ότι οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τη σημασία τού να είσαι άστεγος", απαντά. "Το ποίημα Για εσάς, τους κοιμώμενους γράφτηκε γι' αυτούς. Νομίζω ότι μια κοινωνία που εγκαταλείπει τους αδύναμους είναι μια κοινωνία που δεν έχει ηθικό δικαίωμα ύπαρξης. Εδώ, το κράτος του Ισραήλ παρουσιάζει μεγάλη οπισθοδρόμηση. Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη σε σχέση με τη δεκαετία του 1990. Και αυτό κάτι μας λέει για την απόρριψη των αδύναμων στην κοινωνία. Σήμερα οι ηλικιωμένοι πεθαίνουν στο σπίτι μόνοι, πεινασμένοι, χωρίς τα παιδιά τους. Τα τελευταία 30 χρόνια το κράτος του Ισραήλ εξυπηρετεί τους πλούσιους και εγκαταλείπει τους αδύναμους πληθυσμούς".
Δείτε και το πρόσφατο -αρκετά σχετικό- ρεπορτάζ της ισραηλινής εφημερίδας Haaretz: 24 Hours With the Most Hopeless People in Tel Aviv
