Η έννοια «value through design» αναδεικνύει το πώς η στρατηγική και οραματική αρχιτεκτονική μπορεί να ενισχύσει τη λειτουργικότητα, την αισθητική και την οικονομική αξία ενός χώρου. Στον πυρήνα της, αυτή η προσέγγιση στον σχεδιασμό προσδίδει μακροπρόθεσμη αξία. Τρεις συνεντεύξεις - case studies καταθέτουν τρία ενδιαφέροντα παραδείγματα.
Η Ουρανία Πικραμένου, ιδρύτρια των Deplot Architects' μιλά για τον τρόπο που ο σχεδιασμός μπορεί να προσδώσει αξία σε ακίνητα εκτός των τουριστικών κέντρων. Η Aude Mazelin από το γραφείο Mykonos Architects συζητά για τις προκλήσεις του σχεδιασμού στο ιδιαίτερο περιβάλλον των Κυκλάδων. Οι DNE Architects επικεντρώνονται στη σημασία του interior design στην προσθήκη αξίας στον εσωτερικό χώρο, μεταμορφώνοντας την εμπειρία και την απόδοση ενός ακινήτου.
H αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες από την Aude Mazelin
«Οι μοναδικές ποιότητες των Κυκλάδων έχουν οδηγήσει σε κάτι για το οποίο πρέπει να είμαστε περήφανοι: την καλύτερη αρχιτεκτονική παραγωγή τουριστικών υποδομών σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Αυτή είναι μία από τις απόψεις που μοιράζεται μαζί μας η Aude Mazelin, από τους Mykonos Architects, όσον αφορά τη δόμηση στα νησιά, στο πλαίσιο της σειράς συζητήσεων «Value Through Design».
Η ερώτηση είναι «ποια είναι η αξία που θέλει ο επενδυτής να δώσει στην επένδυσή του;». Αξία δεν σημαίνει μόνο χρηματική αξία, ούτε ακριβές λύσεις και ακριβά υλικά.
— Οι Κυκλάδες είναι μια τοποθεσία hot. Μπορεί η αρχιτεκτονική να προσφέρει ακόμα περισσότερη αξία στον επενδυτή;
Ας ξεκινήσουμε από μία παραδοχή: Οι Κυκλάδες φέρνουν από μόνες τους αξία στον επενδυτή. Και δεν μιλάω μόνο για τη hot τοποθεσία και το επενδυτικό κύμα που στράφηκε τα τελευταία χρονιά στις Κυκλάδες, αλλά για τον τόπο και το τοπίο, που είναι πολύ ξεχωριστά. Η ερώτηση είναι «ποια είναι η αξία που θέλει ο επενδυτής να δώσει στην επένδυσή του;». Αξία δεν σημαίνει μόνο χρηματική αξία, ούτε ακριβές λύσεις και ακριβά υλικά.
Για μένα, η πολυτέλεια βασίζεται στην ευεξία τού να ζεις σε πλήρη αρμονία με τον χώρο και το τοπίο, περικυκλωμένος από οπτική και απτική ομορφιά, την οποία δημιουργεί ο αρχιτέκτονας. Πιστεύω πως η σύγχρονη πολυτέλεια βασίζεται στη χωρική ποιότητα και στην ικανότητα εξισορρόπησης της τεχνολογίας με τη δεξιοτεχνία και την ομορφιά της απλότητας. Οι Κυκλάδες είναι ένας τόπος που εμπνέει αυτές τις αρχές και πιστεύω πως γι’ αυτόν τον λόγο γίνονται εδώ από τα πιο ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά κτίρια στον τουριστικό τομέα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
— Πολλά μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία δραστηριοποιούνται στο τοπίο των Κυκλάδων. Ποιος σχεδιασμός πιστεύετε ότι ξεχωρίζει;
Οι Κυκλάδες έχουν προσελκύσει πολύ κόσμο και τελευταία. Έχει ακουστεί πως έχουν γίνει το «playground» των αρχιτεκτόνων και, πράγματι, έχουν δοκιμαστεί αρκετές αρχιτεκτονικές απαντήσεις στις σημερινές ανάγκες, συχνά ακολουθώντας πιο μοντέρνα και παγκοσμιοποιημένα κύματα. Το κυκλαδίτικο τοπίο είναι ένα πολύ ξεχωριστό τοπίο. Όχι μόνο για την έντονη σχέση με τη θάλασσα και τη φύση, αλλά για το κυκλαδίτικο φως και τα χρώματα που αντανακλά στα τοπικά υλικά όταν τα λούζει ο ήλιος.
Όταν αυτό το φως και τα χρώματα αγκαλιάζουν τους οργανικούς κυκλαδίτικους όγκους, δημιουργείται μια ποίηση που φέρνει τον άνθρωπο σε ένα «state of mind», σε απόλυτη αρμονία με αυτό που τον περιβάλλει. Εδώ, το τοπίο πρέπει να μας πει τι να συνθέσουμε, και μετά να κουμπώσουν η αισθητική και η λειτουργικότητα. Προσωπικά, εκφράζομαι καλύτερα μέσα από αυτή τη διαδικασία, σε συνδυασμό με μια οργανική και απλή σχεδιαστική γλώσσα, την οποία έχω ονομάσει «Aegean Aesthetic» και η οποία δεν εμποδίζει την επιβεβλημένη εξέλιξη σύμφωνα με τις σημερινές απαιτήσεις, λειτουργικές και αισθητικές.
— Πώς ενισχύει το τοπίο και την πολιτιστική κληρονομιά των νησιών ο σχεδιασμός σας;
Πολιτιστική κληρονομιά είναι η κυκλαδίτικη παραδοσιακή κατοικία, η «αγροικία». Οι αγροικίες θα πρέπει να προστατευτούν και να αναδειχθούν. Η προστασία τους μπορεί να επιτευχθεί μόνο με αυστηρά μέτρα για την αναπροσαρμογή τους στις σημερινές απαιτήσεις, ώστε να μη χάσουμε αυτό που μας έχει μείνει από την παράδοση. Εν τω μεταξύ, στο όνομα της ανάδειξης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, εδώ και χρόνια έχουμε προσπαθήσει να τη μιμηθούμε, νομίζοντας πως έτσι δεν θα την παραβιάσουμε.
Ωστόσο, αν συγκρίνουμε εικόνες της Μυκόνου πριν από 50 χρόνια με τη σημερινή κατάσταση, θα εκπλαγούμε από τον βαθμό στον οποίο το νησί έχει γεμίσει με άσπρα κυβάκια. Τελικά, αυτή η μίμηση είναι που παραβίασε την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και το τοπίο. Πρέπει να παραδεχτούμε πως πρέπει να αλλάξουμε τρόπο σκέψης όσον αφορά τέτοιους τόπους, με τόσο δυνατή ταυτότητα. Ίσως πιο σύγχρονες λύσεις, όπως το υπόσκαφο κτίριο και τα φυτεμένα δώματα, να είναι σωστές, ακόμα κι αν δεν είναι οι εικόνες που έχουμε στο μυαλό μας για τις Κυκλάδες.
Όσον αφορά τους Mykonos Architects, η σχεδιαστική μας γλώσσα είναι οργανική και βασισμένη στην απλότητα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Ο σεβασμός προς το τοπίο σχεδιαστικά, η χρήση τοπικών υλικών, όπως η πέτρα, και η επιλογή χρωμάτων που θα ενταχθούν στο περιβάλλον ώστε το κτίριο σχεδόν να εξαφανιστεί μέσα σε αυτό, είναι ορισμένοι από τους τρόπους μας για να ενισχύσουμε και να αποθεώσουμε το υπάρχον κυκλαδίτικο τοπίο.
Οι DEPLOT Architects αποδίδουν την ελληνικότητα και τη μεσογειακή αρχιτεκτονική σε Λευκάδα και Μύκονο
Τα δύο projects που υλοποίησε η Ουρανία Πικραμένου δίνουν μια σύγχρονη ματιά στην ελληνική αρχιτεκτονική.
Mε κυρίαρχα στοιχεία αυτά της μεσογειακής αρχιτεκτονικής και της «ελληνικότητας» στην απόδοση των γραμμών και της διακόσμησης που χαρακτηρίζουν τις κατασκευές που σχεδιάζει, η Ουρανία Πικραμένου, αρχιτέκτονας μηχανικός του γραφείου DEPLOT Architects, επιδιώκει να παρουσιάσει απαρέγκλιτα το δικό της αφήγημα και να αποδίδει ένα ξεχωριστό αποτύπωμα σε κάθε κτίριο που φέρει την υπογραφή της.
Βασική επιδίωξή της είναι να προσδώσει μια σύγχρονη ματιά στην ελληνική αρχιτεκτονική, ξεφεύγοντας από διαχρονικά στερεότυπα, διατηρώντας, ωστόσο, αδιατάρακτες τις ρίζες που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν.
Το οικιστικό συγκρότημα στη Λευκάδα
Πρόσφατη δουλειά των DEPLOT Architects –και χαρακτηριστική της φιλοσοφίας που πρεσβεύουν– αποτελεί το συγκρότημα πολυτελών κατοικιών που δημιούργησαν στη Λευκάδα. Σχεδίασαν οκτώ πολυτελείς κατοικίες, ορισμένες εκ των οποίων επιφάνειας 80 τ.μ. και οι υπόλοιπες 120 τ.μ.
«Και σε αυτή τη δουλειά μας, μέσα από την πρότασή μας, προσπαθήσαμε να εκσυγχρονίσουμε την αρχιτεκτονική προσέγγιση. Αξιοποιήσαμε ένα οικόπεδο το οποίο παρουσίασε αρκετές δυσκολίες κατά την προσέγγισή του, διότι, παρ’ ότι βρισκόταν σε μία εξαιρετική τοποθεσία του νησιού, αριστερά και δεξιά περιβαλλόταν από δύο ψηλά κτίρια. Ωστόσο, η όψη του κτιρίου “έβλεπε” προς τη θάλασσα, γεγονός που μας διευκόλυνε ώστε να υλοποιήσουμε την κατασκευή μας. Παράλληλα, υφίσταται μια κινητικότητα στον σχεδιασμό, κάτι που αποδίδεται ευκρινώς και εναρμονίζεται με την κίνηση του δρόμου που συνδέει τις κατοικίες μεταξύ τους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δημιουργείται η αίσθηση του κυματισμού σε όλο το φάσμα της κατασκευής. Σκοπός μας ήταν να έχουν όλες οι κατοικίες απεριόριστη θέα προς τη θάλασσα, κάτι που πετύχαμε με την τοποθέτηση που υλοποιήσαμε» αναφέρει σχετικά η Ουρανία.
Γήινες αποχρώσεις και υλικά από τον κάθε τόπο
Γήινες αποχρώσεις και υλικά που ταυτίζονται με τον κάθε τόπο είναι δύο από τα κύρια στοιχεία της ταυτότητας του αρχιτεκτονικού γραφείου. Η Ουρανία σημειώνει: «Στην περίπτωση της Λευκάδας αξιοποιήσαμε την πέτρα, η οποία παράγεται στο νησί, για την κατασκευή του κτιρίου. Τα χρώματα, από την άλλη, σχετίζονται με το ευρύτερο περιβάλλον, με μεσογειακές επιρροές. Βασικό μέλημά μας είναι επίσης να δημιουργούμε στον χρήστη του κάθε κτιρίου το συναίσθημα της οικειότητας. Αυτός που διαμένει σε ένα σπίτι θα πρέπει να αισθάνεται τον χώρο δικό του. Οι εφαρμογές των χρωμάτων και των φωτισμών που κάθε φορά πραγματοποιούμε αποτελούν για εμάς το πιο δημιουργικό μέρος της δουλειάς μας. Και μπορούν να μεταμορφώσουν την αρχιτεκτονική προσέγγιση σε κάτι πιο φυσικό και γήινο, που έρχεται πολύ πιο κοντά στον χρήστη και στις ανάγκες του.
Το project της Λευκάδας αποτελεί χαρακτηριστική έκφραση του γραφείου μας. Εκτός από την ομορφιά της εικόνας και των στοιχείων που απαρτίζουν το κτίριο, η συγκεκριμένη κατασκευή έχει λάβει τη διάσταση που έχει ξεκινώντας από το εσωτερικό προς το εξωτερικό. Κάθε κατοικία αντιμετωπίζεται με τρόπο ώστε το εσωτερικό να αφομοιώνεται από το εξωτερικό και αντίστροφα, δημιουργώντας όψεις από τη μια άκρη κάθε χώρου στην άλλη. Για παράδειγμα, οι κρεβατοκάμαρες προσφέρουν την απαραίτητη ιδιωτικότητα, αλλά η θέαση προς το εξωτερικό δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από το καθιστικό και την τραπεζαρία».
Η πρόκληση της αναμόρφωσης ενός ξενοδοχείου στο Καλό Λιβάδι Μυκόνου
Ιδιαίτερη πρόκληση για τους DEPLOT Architects αποτέλεσε η επανασύσταση του Bliss Hotel στο Καλό Λιβάδι της Μυκόνου. «Η ιδιαιτερότητα που είχε ο συγκεκριμένος χώρος είναι ότι ο πελάτης μας τον είχε αποκτήσει πριν από μερικά χρόνια από τον κατασκευαστή. Ήταν ένα πλήρως εξοπλισμένο και σύγχρονο ξενοδοχείο, το οποίο, όμως, δεν είχε ταυτότητα. Ξεκινήσαμε με τους βασικούς χώρους της υποδοχής και του εστιατορίου, τις εισόδους και την πισίνα. Κάποιος θα είχε την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα εύκολα υλοποιήσιμο project. Ωστόσο, οι δυσκολίες στην πορεία του έργου ήταν αρκετές, καθότι είχαμε περιορισμένες δυνατότητες παρέμβασης, δεδομένου ότι επρόκειτο για ένα ήδη σύγχρονο και άρτιο ξενοδοχείο πέντε αστέρων.
»Επομένως δεν είχαμε τη δυνατότητα να προβούμε σε εκτεταμένες τροποποιήσεις. Έπρεπε να βασιστούμε στα υφιστάμενα δεδομένα. Όταν αναλαμβάνουμε ένα ξενοδοχείο εξαρχής, εργαζόμαστε παράλληλα για τη δημιουργία του concept μαζί με το brand. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, είχαμε ένα ολοκληρωμένο brand, το οποίο, ωστόσο, δεν αποτυπωνόταν στον χαρακτήρα του ξενοδοχείου» επισημαίνει η Ουρανία.
Από τα πρώτα στοιχεία που κλήθηκε να δημιουργήσει το γραφείο ήταν η απόδοση της κίνησης στον χώρο. Η Ουρανία χρειάστηκε να ζήσει την καθημερινότητά του, αλλά κι εκείνη των πελατών του, σε μια προσπάθεια να αντιληφθεί πώς θα μπορούσε να παρέμβει στα δεδομένα που είχε μπροστά της: «Προσπάθησα, με τρικ κίνησης, να στρέψω τη ρεσεψιόν προς τον επισκέπτη και μετέβαλα τον χώρο που καταλάμβανε. Συνάντησα έναν χώρο υποδοχής αρκετά μεγάλο και μη λειτουργικό, έτσι έλαβα την απόφαση να περιορίσω τη μεγάλη αυτή επιφάνεια, τοποθετώντας τη ρεσεψιόν ως συνέχεια ενός retail room. Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησα να καλύψω τα πλεονάζοντα τετραγωνικά, τα οποία έως τότε δεν είχαν καμία ουσιαστική χρήση».
Επιδίωξή του γραφείου ήταν, αξιοποιώντας το όνομα του ξενοδοχείου και αυτό που εκφράζει, να δώσει το προσωπικό του στίγμα: «Χρησιμοποιήσαμε υλικά όπως το ξύλο, το οποίο τοποθετήσαμε με τέτοιον τρόπο ώστε να παρουσιάζει ένα φίνο αποτέλεσμα και να εναρμονίζεται με το τοπίο, ξεφεύγοντας από τη λογική της boho αισθητικής που κυριαρχεί στο νησί. Προσπαθήσουμε να λειάνουμε τις γωνίες και να στρογγυλέψουμε τις επιφάνειες, προσφέροντας ένα αποτέλεσμα φιλικότερο και οικείο προς τον χρήστη. Βασικός κανόνας της φιλοσοφίας μας είναι ότι δεν βασιζόμαστε σε ευκλείδεια γεωμετρία, αλλά επιδιώκουμε να δημιουργούμε κάτι που είναι υλοποιήσιμο».
Κλίμακα, διάδραση και αμεσότητα: Η αξία του interior design, σε 3 λέξεις, από τις DNE Architects
Η Ειρήνη Γιωτοπούλου και η Δανάη Μανιαδάκη συγκροτούν τον πυρήνα του DNE Architects, γραφείου που αναλαμβάνει την αρχιτεκτονική κτιρίων from A to Z, αλλά και έργα interior design, το οποίο για τις δύο αρχιτεκτόνισσες «είναι άρρηκτα συνδεμένο με την αρχιτεκτονική».
— Ποια είναι η αξία του interior design; Τι μας δείχνει για τον άνθρωπο που το ζητά;
Στη φιλοσοφία μας το interior design είναι άρρηκτα συνδεμένο με την αρχιτεκτονική. Συχνά λέμε στους πελάτες μας ότι για εμάς δεν υπάρχει ένα όριο, μια κόκκινη γραμμή που διαχωρίζει το πού ολοκληρώνεται το αρχιτεκτονικό κέλυφος και πού ξεκινάει το interior design. Ως γραφείο, μας ενδιαφέρει να συμμετέχουμε ενεργά σε όλη τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, από τη μεγάλη κλίμακα έως και τη μικρή. Το γραφείο μας απαρτίζεται από αρχιτέκτονες και αυτό που γέννησε μέσα μας την ανάγκη να εστιάσουμε και στο κομμάτι των εσωτερικών χωρών είναι το γεγονός πως πολλές φορές στο παρελθόν βλέπαμε τα αρχιτεκτονικά έργα να αφήνονται στην ευχέρεια του πελάτη για την ολοκλήρωσή τους εσωτερικά.
Στην πραγματικότητα, όμως, μια αρχιτεκτονική κάτοψη δύναται να ερμηνευτεί και να οπτικοποιηθεί μετά την κατασκευή με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και αυτό να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα το οποίο διαφέρει κατά πολύ από το αρχικό όραμα του αρχιτέκτονα, το οποίο έχει εγκρίνει ο πελάτης. Οι πελάτες οι οποίοι έρχονται στοχευμένα στο γραφείο μας για να μας αναθέσουν τη μελέτη των χώρων τους συνήθως ενδιαφέρονται για το τι θα βλέπει ο τελικός χρήστης και, τελικά, πώς θα αισθάνεται μέσα σε αυτόν τον χώρο. Αυτό, λοιπόν, μας δείχνει ότι πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητες των χώρων τους, μετατρέποντάς τους ταυτόχρονα σε έναν ευχάριστο και λειτουργικό προορισμό.
— Υπάρχουν περιπτώσεις που το budget του interior ξεπερνά την αξία του αρχιτεκτονικού έργου; Αν ναι, ποιες είναι αυτές; Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα;
Αν και δεν υπάρχει αυστηρός κανόνας, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που ο προϋπολογισμός του interior design υπερβαίνει αυτόν του αρχιτεκτονικού έργου. Οι εκτεταμένες επενδύσεις, οι περίπλοκες κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τα αντικείμενα υψηλής αξίας, είτε από προσωπικές συλλογές είτε από εμβληματικά έπιπλα της αγοράς, οι high-end επιλογές, τα φυσικά υλικά, οι εξειδικευμένες λειτουργικές απαιτήσεις και οι κρυφοί αυτοματισμοί μπορούν να αυξήσουν το κόστος του interior, καθώς η κατανομή του προϋπολογισμού μεταξύ του interior και του αρχιτεκτονικού έργου μπορεί να ποικίλλει ευρέως, ανάλογα με διάφορους παράγοντες.
— Πώς ο σχεδιασμός εσωτερικού χώρου αποκτά διαχρονική αξία;
Αυτό είναι ένα ερώτημα που μας απασχολεί πάρα πολύ στο γραφείο και είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο δουλεύουμε κάθε project. Πράγματι, υπάρχουν έργα τα οποία παραμένουν επίκαιρα όσα χρόνια κι αν περάσουν και αυτά είναι σίγουρα τα έργα που δεν υπακούν σε τάσεις. Αναγνωρίζοντας και διερευνώντας ποιες είναι οι συνιστώσες που καθιστούν ένα έργο διαχρονικό, έχουμε καταλήξει στη διαπίστωση πως αυτές είναι οι απλές και καθαρές γραμμές, οι οποίες βέβαια πάντα σημαίνουν επιμονή στη λεπτομέρεια και πολλή αφοσίωση στη διάρκεια της κατασκευής, η διάθεση του χώρου ως επιφάνειας με την οποία επιτυγχάνονται σωστές και ανεμπόδιστες ροές, η μέριμνα για τη θερμική και οπτική άνεση, ώστε να είναι αθόρυβη οπτικά στον χώρο, και, τέλος, η χρήση ανθεκτικών και διαχρονικών υλικών. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αθροιστικά συμβάλλουν στη διατήρηση της αξίας με την πάροδο του χρόνου.
— Γιατί κάποιοι άνθρωποι επενδύουν στο interior; Ποια αξία βρίσκουν σε αυτό;
Το interior design αφορά μία εις βάθος, λεπτομερή μελέτη, με σκοπό τη βελτιστοποίηση της λειτουργικότητας των χώρων και ταυτόχρονα την αναβάθμιση της αισθητικής τους. Όταν ένα έργο διαθέτει εξίσου καλή λειτουργία και αισθητική, επιδρά σημαντικά στην ψυχολογία, στην ευημερία και στην αποδοτικότητα των χρηστών του.
Η αξία που βρίσκει κάποιος στο interior design εντοπίζεται γύρω από αυτό που βιώνει ως εμπειρία ο τελικός χρήστης. Είναι τέτοια η κλίμακα, η διάδραση και η αμεσότητα, που κάποιος το εισπράττει βιωματικά, ως αίσθηση και λειτουργικότητα. Για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, η επένδυση στο interior design μπορεί δυνητικά να αυξήσει την αξία του ακινήτου τους. Ένα καλά σχεδιασμένο κτίριο μπορεί να ξεχωρίσει σε μια ανταγωνιστική αγορά ακινήτων.
