Αντλώντας τον τίτλο του από έναν μαθηματικό όρο (υποσύνολο ), το Subset Festival είναι ένα μικρό φεστιβάλ μέσα σε ένα μεγαλύτερο, μια πολυπρισματική μουσική πλατφόρμα που την απασχολεί η σύγχρονη μουσική· παρουσιάζει διαφορετικές εκδοχές της από μεγάλο εύρος καλλιτεχνικών ρευμάτων. Σε επιμέλεια του συνθέτη και καλλιτέχνη ήχου Σταύρου Γασπαράτου, η συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Ωδείο Αθηνών επανέρχεται ανανεωμένη, εστιάζοντας πάντα στον διάλογο της σύγχρονης μουσικής με τα νέα μέσα.
Δεν έχει υπάρξει ποτέ κάτι ανάλογο στην Αθήνα. Τα τελευταία χρόνια το Φεστιβάλ Αθηνών προσπαθούσε να εντάσσει στο πρόγραμμά του μια-δυο δουλειές είτε μουσικού θεάτρου είτε αμιγώς μουσικές, σύγχρονες και πειραματικές, αλλά ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα που να αγκαλιάζει μια κοινότητα.
«Παρ’ όλα αυτά, όταν πέρσι κλήθηκα να συμβουλεύσω την Κατερίνα Ευαγγελάτου στο κομμάτι της μουσικής, αμέσως, βλέποντας από το open call ότι υπήρχαν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, σκέφτηκα ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε μια μικρότερη ομπρέλα μέσα στη μεγαλύτερη του Φεστιβάλ Αθηνών προκειμένου να συσπειρώσουμε την κοινότητα αυτή που αποκαλώ “νέα μουσική” κάτω από τη μεγαλύτερη ενός πενθήμερου φεστιβάλ. Μέσω αυτού σκέφτηκα ότι θα καταφέρουμε να συνδυάσουμε είδη από τη σύγχρονη μουσική με την κλασική της έννοια μέχρι την ηλεκτρονική πειραματική, τη νέα εναλλακτική προσέγγιση της μουσικής σε διαφορετικές μορφές, αλλά και ότι θα συσπειρώσουμε το κοινό και θα το εκπαιδεύσουμε με έναν τρόπο ώστε να αγκαλιάσει όλη αυτήν τη μουσική δημιουργία εντός και εκτός Ελλάδας».
Στη δεύτερη χρονιά του, το Subset Festival φέρνει μεγάλα ονόματα της νέας μουσικής από το εξωτερικό «και την ίδια στιγμή προσπαθεί να παραγάγει και να ενισχύσει την καινούργια δημιουργία αυτού του είδους μουσικής στην Ελλάδα, η οποία δεν εκπροσωπείται εύκολα, και τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει τίποτα που να την υποστηρίζει.
Έτσι φτιάχτηκε το Subset Festival «και δεν είναι τυχαίο το ότι δεν πραγματοποιείται στα κτίρια της Πειραιώς 260 αλλά γίνεται σε συμπαραγωγή και στους χώρους του Ωδείου Αθηνών που είναι στο κέντρο της Αθήνας. Έχει έναν συμβολισμό αυτή η επιλογή, γιατί εκεί οι νέοι διδάσκονται μουσική».
Στη δεύτερη χρονιά του, το Subset Festival φέρνει μεγάλα ονόματα της νέας μουσικής από το εξωτερικό «και την ίδια στιγμή προσπαθεί να παραγάγει και να ενισχύσει την καινούργια δημιουργία αυτού του είδους μουσικής στην Ελλάδα, η οποία δεν εκπροσωπείται εύκολα, και τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει τίποτα που να την υποστηρίζει. Για μένα αυτός είναι ο Νο1 σκοπός, το να συσπειρωθεί αυτή η κοινότητα στην Ελλάδα, να βρει ένα καινούργιο σπίτι για να παρουσιάζει τη δουλειά της και να διευρύνει το κοινό της, να μπορεί να ελπίζει ότι θα μπορεί να έχει χρόνο και χρήμα για νέες αναθέσεις. Ξέρω ότι υπάρχει το κοινό γι’ αυτήν τη μουσική και πέρσι, παρότι ήταν η πρώτη μας προσπάθεια, παρότι έπεσε μέσα στην εβδομάδα των εκλογών, ενθουσιάστηκα με την προσέλευση του κόσμου, αλλά κυρίως με το πόσο θερμά την υποδέχτηκε ο ίδιος ο χώρος των μουσικών και των ανθρώπων που εμπλέκονται στη δημιουργία αυτή. Τώρα που είναι η δεύτερη χρονιά πια μπορώ να πω ότι είμαι συγκινημένος από το πάθος και τον τρόπο που ο κόσμος έχει δεχτεί αυτή την προσπάθεια. Νιώθω ότι έχω συμμάχους, πως με έναν τρόπο είναι σαν να κάνουμε curate μαζί το φεστιβάλ, ότι δεν είμαι μόνος μου».
Μέσα σε πέντε μόλις μέρες, το Subset Festival θα είναι ένα πολύ πλούσιο φεστιβάλ με οκτώ ελληνικές παραγωγές και πάνω από δέκα ξένους καλλιτέχνες στο πρόγραμμά του. Highlight του είναι σίγουρα η εμφάνιση του Αυστραλού Ben Frost που διατρέχει τα είδη της μίνιμαλ, πειραματικής, industrial και noise μουσικής. Έχοντας στο ενεργητικό του συνεργασίες με επιφανείς καλλιτέχνες όπως οι Björk, Tim Hecker, Colin Stetson και Swans, ο Frost φέρνει στο Subset μια νέα συνεργασία με τον Greg Kubacki, κιθαρίστα του mathcore συγκροτήματος Car Bomb, και τον Ολλανδό οπτικοακουστικό καλλιτέχνη Tarik Barri. Στο φεστιβάλ θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και το ντοκιμαντέρ/κινηματογραφικό κονσέρτο Ryūichi Sakamoto: Opus σε σκηνοθεσία Neo Sora. O Sakamoto επιστράτευσε όλη του την ενέργεια για να πραγματοποιήσει την τελευταία ερμηνεία πριν από τον θάνατό του, φτιάχνοντας ένα concert film με πρωταγωνιστές εκείνον και το πιάνο του. Η επιμέλεια έγινε από τον ίδιο, όπως και η επιλογή της σειράς με την οποία παρουσιάζονται τα είκοσι κομμάτια που παίζει, τα οποία αφηγούνται τη ζωή του, χωρίς καμία άλλη επεξήγηση.
OPUS | Ryuichi Sakamoto | Directed by Neo Sora | Official Teaser (2023)
Στο πρόγραμμα συναντάμε, επίσης, μεγάλα ονόματα της νέας, κατά τον Γασπαράτο, μουσικής, όπως αυτό της ανερχόμενης Αμερικανίδας συνθέτριας και πιανίστα Laurel Halo, η οποία θα παρουσιάσει με τη Leila Bordreuil στο τσέλο το «Atlas», το νέο της άλμπουμ με το οποίο περιοδεύει στα μεγαλύτερα φεστιβάλ και concert halls του κόσμου από το τέλος του 2023, και του Νορβηγού τρομπετίστα και συνθέτη Arve Henriksen, ο οποίος μάλιστα θα συναντήσει στο πλαίσιο του Subset Festival τον καινοτόμο περφόρμερ Γιάννη Αναστασάκη. Ο επιμελητής του φεστιβάλ χαρακτηρίζει «υπερ-πρότζεκτ» το Solistenensemble Kaleidoskop, ένα σύνολο από το Βερολίνο, αφοσιωμένο στην ανάπτυξη νέων μορφών πειραματικού μουσικού θεάτρου. Το έργο της συνθέτριας Maya Dunietz που θα ερμηνεύσουν και θα κάνει πρεμιέρα στο φεστιβάλ αναδεικνύει ένα παλλόμενο μουσικό σύμπαν «όπου κάνουν την εμφάνισή τους νότες-φαντάσματα, αργόσυρτες κινήσεις και μακρόσυρτες δομές». Μάλιστα, γύρω από αυτό το σύνολο έχουν στηθεί πολλές δράσεις, πραγματοποιήθηκε ήδη ένα μεγάλο workshop τον Απρίλιο, ενώ θα υπάρξει και μια πολύ ενεργή συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και τους μαθητές του, οι οποίοι θα εμφανιστούν σε ένα σημείο του νέου αυτού έργου, μεγαλώνοντας κι άλλο το δεκαπενταμελές ανσάμπλ των Solistenensemble Kaleidoskop.
Εκείνο που μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον είναι το Phantom Orchestra του Λιβανέζου καλλιτέχνη Raed Yassin, ένα συλλογικό εγχείρημα που αποτυπώνει και καταγράφει μια ξεχωριστή μουσική στιγμή της νεότερης ιστορίας. Αδυνατώντας να συγκεντρώσει τους μουσικούς που ήθελε για να φτιάξει μια ορχήστρα, τόσο εξαιτίας των πρόσφατων συνθηκών της πανδημίας όσο και για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, ο Yassin μπήκε στη διαδικασία να ηχογραφήσει ένα προς ένα σαράντα οκτώ διαφορετικά άτομα προκειμένου να αναπαραγάγει σε ένα λάιβ τους ήχους μουσικών που ο καθένας αυτοσχεδιάζει μόνος του, με τη βοήθεια μιας πολυκάναλης εγκατάστασης με δώδεκα πικάπ.
Επιπλέον, ο Κύπριος συνθέτης σύγχρονης μουσικής Άντης Σκορδής θα παρουσιάσει μια ανάθεση του Subset, το «β», μια διαθεματική περφόρμανς τεσσάρων μουσικών, ενός conductor/electronics και ενός VJ σε ζωντανή δημιουργία. Επιστρέφοντας σε παλαιότερο έργο της, η συνθέτρια Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου προτείνει, ειδικά για τo φεστιβάλ, το άιζο, the bird II, ένα μουσικό πείραμα γραμμένο για οκτώ ηχεία, ηχογραφημένο υλικό, visuals, φλάουτο, birbyne, κρουστά, rhodes piano, φωνές, κοντραμπάσο και μαέστρο. Κάθε μουσικός/performer δούλεψε ανεξάρτητα τα μέρη του σαν solo και αυτά ενώνονται στη σκηνή σε μια ιδιαίτερα ατμοσφαιρική, κινηματογραφική προσέγγιση.
Εμπνευσμένος από τις συνεργασίες του στον χώρο του θεάτρου και του χορού, ο αυτοδίδακτος συνθέτης και μουσικός Γιώργος Πούλιος προτείνει με το «trespassing» μια σόλο συναυλία-περφόρμανς. Ο προγραμματιστής Αλέξανδρος Δρυμωνίτης συνθέτει ζωντανά μουσική παρτιτούρα μέσω γραφής κώδικα και προσκαλεί τους μουσικούς του ARTéfacts ensemble να παίξουν techno με ακουστικά όργανα στο «Techno unplugged», μια παράσταση ζωντανής ακουστικής techno, κώδικα και τεχνητής νοημοσύνης.
Το «We habitually maintain» που θα ερμηνεύσουν οι μουσικοί Εύη Νάκου και Βασούλα Δελλή είναι ένα έργο για τους αυτοματοποιημένους τρόπους που συνδέουν την αρχιτεκτονική, τον ήχο, τις εργασίες συντήρησης σε υπόγειους χώρους και τα ανθρώπινα σώματα και αποτελείται από επιτόπιες ηχογραφήσεις μηχανημάτων, ζωντανό και επεξεργασμένο ήχο σε μια παρτιτούρα.
Το «Twist» συνδυάζει ως περφόρμανς τον αναλογικό ήχο γλυπτικών κατασκευών από τη Μάγδα Λαμπροπούλου με DIY ηλεκτρονικά κυκλώματα και live electronics τεχνικές από τη Δήμητρα Κουστερίδου, ενώ το «ΜΑΖΑ» είναι μια ειδικά σχεδιασμένη ηχητική εμπειρία για το Subset και τη Νέα Σκηνή του Ωδείου Αθηνών, με τους Γιώργο Κοκκινάρη (κοντραμπάσο), MIZI (ηλεκτρονικά) και Θάνο Πολυμενέα-Λιοντήρη (κοντραμπάσο). Η υψηλή ενίσχυση των ακουστικών οργάνων από το τρίο με τη χρήση πολλαπλών μικροφώνων θα δημιουργήσει μια υπερρεαλιστική προοπτική, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να ακούσουμε κάθε μικροήχο του δοξαριού, του σώματος, των χορδών και της ταστιέρας του οργάνου.
Όλες οι αναθέσεις που θα παιχτούν στη Νέα Σκηνή εξερευνούν τη διάδραση του φυσικού ήχου με τον ηλεκτρονικό, μπλέκουν πολλές διαφορετικές τεχνικές, «καθένα από αυτά τα σχήματα ουσιαστικά φτιάχνει έναν χώρο στον οποίο καλεί τους θεατές να μπουν, σχεδιάζουν νέες εμπειρίες και όχι απλά νέα έργα. Νομίζω ότι η Νέα Σκηνή θα έχει πολύ ενδιαφέρον φέτος σε αυτό το φεστιβάλ», λέει ο Σταύρος Γασπαράτος, ο οποίος φρόντισε να δούμε και να ακούσουμε καινούργια μουσική που παράγεται τώρα, που δεν έχει ακουστεί ακόμα πάρα πολύ. «Θα δείτε πράγματα που δεν ξέρατε ότι συμβαίνουν στην Ελλάδα».
Subset Festival
10-14/6
Επιμέλεια Σταύρος Γασπαράτος, σε συμπαραγωγή με το Ωδείο Αθηνών.
Περισσότερες πληροφορίες για το Φεστιβάλ Νέας Μουσικής θα βρείτε εδώ: aefestival.gr/subset-festival-2024/
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
