Γιατί πρέπει να είμαστε καχύποπτοι απέναντι στο MeToo
Agnès Giard
Libération, Blog Les 400 culs, 25.05.2020
Τον Απρίλη του 2017, λίγο πριν από την εμφάνιση του #MeToo, η ερευνήτρια Laura Kipnis δημοσίευσε ένα εκρηκτικό βιβλίο (Unwanted Advances: Sexual Paranoia Comes to Campus) για να καταγγείλει το κλίμα παράνοιας και κατάδοσης που πλήττει τα αμερικανικά πανεπιστήμια ... και το οποίο τώρα εξαπλώνεται κι εδώ.
*
ΕΙΝΑΙ η ιστορία ενός 18χρονου αμερικανού φοιτητή, του Simon, και της 19χρονης φιλενάδας του. Αγαπιούνται, κάνουν σεξ. Μια μέρα, ο Simon ρωτά τη φίλη του αν μπορεί να τον γλύψει. Δεν είχε μεγάλη αυτοπεποίθηση και "πίστευε πως θα γινόταν πιο τραβηχτικός αν της το ζητούσε", αλλά έπεσε έξω. Τον γλύφει ανόρεκτα. Μετά από 30 δευτερόλεπτα, βλέποντας ότι εκείνη δεν το απολαμβάνει, ο Simon το σταματά. Αρκετοί μήνες περνούν. Ατυχώς, χωρίζουν. Ο Simon μαθαίνει ότι υποβλήθηκε μία καταγγελία εναντίον του. Μετά από μια σύντομη ακρόαση κεκλεισμένων των θυρών, αποβάλλεται από το Πανεπιστήμιο επειδή είχε χρησιμοποιήσει "συναισθηματικό και λεκτικό καταναγκασμό" απέναντι στην πρώην φίλη του. Ο Σάιμον "θα φέρει το στίγμα του δράστη σεξουαλικού αδικήματος για όλη του τη ζωή", συνοψίζει η Laura Kipnis. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορεί πλέον να συνεχίσει τις σπουδές του καθώς τα ιδρύματα αρνούνται να δεχτούν υποψηφίους που θεωρούνται ένοχοι "κακής συμπεριφοράς".
Στο όνομα του αγώνα κατά των επιθέσεων
Παραδείγματα σαν κι αυτό, η Laura Kipnis διαθέτει άπειρα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, έγινε η αρχειοθέτρια των πιο κραυγαλέων αδικιών του συστήματος. Το σύστημα, λέει, μετατρέπει την απλή πράξη του στοματικού σεξ σε "σεξουαλική επίθεση". "Πόσα οπισθοδρομικά αξιώματα για το σεξ δεν γίνονται αποδεκτά στο όνομα του αγώνα κατά των επιθέσεων! Η ικανότητα αντίδρασης της γυναίκας ακυρώνεται εντελώς σε αυτήν την περίπτωση, αλλά σημειώστε και την έμμεση παραδοχή στη βάση του συλλογισμού: οι φοιτήτριες δεν είναι ίσες με τους άνδρες όσον αφορά τη συναισθηματική δύναμη ή τον αυτοέλεγχο, και χρειάζονται τις ορδές των πανεπιστημιακών δοιηκητικών υπαλλήλων για να αντισταθμίσουν την αδυναμία τους. Μια ακόμη σιωπηρή παραδοχή: το σεξ είναι επικίνδυνο και κατά τη διάρκεια αυτών των τριάντα δευτερολέπτων η γυναίκα υπέστη ένα αρκετά σοβαρό τραύμα ώστε να απαιτήσει μία επίσημη αποκατάσταση."
Καλύτερα να τιμωρηθεί ένας αθώος...
Στο καταγγελτικό της βιβλίο Unwanted Advances: Sexual Paranoia Comes to Campus, η Laura Kipnis επιτίθεται. Το σύστημα της κατάδοσης, λέει, είναι μια μορφή υστερίας που ενθαρρύνεται από τους θεσμούς οι οποίοι ισχυρίζονται ότι το υιοθετούν στο όνομα της ισότητας των φύλων. Στην Αμερική, οι θεσμοί αυτοί είναι οι διοικήσεις των Πανεπιστημίων, που πληρώνονται αδρά για να εξασφαλίζουν την τάξη. 'Εχει αποδειχτεί ότι το Υπουργείο Παιδείας αφαιρεί την χρηματοδότηση από οποιοδήποτε ίδρυμα δεν εφαρμόζει αυστηρά τον "Title IX" (ένα νόμο κατά των σεξουαλικών διακρίσεων). Για να φανούν επομένως πρόθυμα, τα πανεπιστήμια δημιούργησαν εποπτικές επιτροπές που το μόνο που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την ύπαρξή τους είναι να βρίσκουν ενόχους, ή και να τους κατασκευάζουν από το μηδέν βάσει απλών φημών. Αρκεί μία καθηγήτρια να "εγείρει την υποψία" ότι είναι λεσβία επειδή μίλησε ψιθυριστά με δύο φοιτήτριες (όταν βρέθηκαν σε μια βιβλιοθήκη όπου απαγορεύεται να μιλάει κανείς δυνατά) για να την καλέσουν σε απολογία χωρίς να γνωρίζει για ποιό πράγμα την κατηγορούν, και μετά να την καθαιρέσουν.
... παρά να αγνοηθεί ένα σημάδι στο λαιμό
Μερικές φορές η ιερά εξέταση ξεκινά έπειτα από μία μόνο καταγγελία που γίνεται από κάποιον τρίτο. Η Laura Kipnis αναφέρει την περίπτωση ενός φοιτητή που κατηγορήθηκε για τον βιασμό μιας νεαρής γυναίκας που ωστόσο υποστήριζε ότι είχε συναινέσει. "Οι μπελάδες ξεκίνησαν όταν μία γνωστή της γυναίκας παρατήρησε ένα σημάδι στο λαιμό της και το ανέφερε στις αρχές." Με βάση το μοναδικό αυτό σημάδι, ο φοιτητής αποβλήθηκε, στερήθηκε κάθε μέλλον. Να φυλάγεστε από το σεξ, λέει ειρωνικά η Κίπνις, γιατί ακόμη και ανάμεσα σε συναινούντες ενήλικες μπορεί να σας μετατρέψει σε εγκληματία. Με το πρόσχημα της προστασίας των γυναικών, οι επιτροπές επιβάλλουν μόνο ένα καθεστώς τρόμου. "Αυτά τα παράξενα και αυθαίρετα δικαστήρια ευδοκιμούν σε ολόκληρη τη χώρα, στερώντας τους μαθητές και τους καθηγητές από τα δικαιώματά τους και, σε πολλές περιπτώσεις, τους διασύρουν με μοναδικό σκοπό να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ότι ο ακαδημαϊκός κόσμος κινητοποιείται κατά των σεξουαλικών επιθέσεων".
"Μία καταστροφική εξέλιξη για τον φεμινισμό"
Πρέπει να θεωρήσουμε πρόοδο αυτό το κίνημα που ενθαρρύνει τις γυναίκες να υποβάλλουν καταγγελίες όταν μια σχέση ατύχησε; Γιατί οι επιτροπές υποστηρίζουν τις φοιτήτριες, ακόμη και όταν η διαμαρτυρία τους είναι προφανώς αποτέλεσμα μιας σύγχυσης, μιας στενοχώριας, ενός κακοχωνευμένου μείγματος ενοχής, μνησικακίας και άγνοιας; Ποιος ωφελείται από αυτές τις ψεύτικες δίκες; Όχι οι γυναίκες, απαντά η Laura Kipnis. Αυτές είναι τα πρώτα θύματα της αστυνομίας ηθών, για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η γραφειοκρατία αυξάνει την εξουσία της στη βάση ενός λόγου του πόνου που εγκλωβίζει συστηματικά τις γυναίκες στο ρόλο της παθητικής, ευεπηρέαστης, εύθραυστης λείας, όντας ανίκανες να γνωρίζουν τι θέλουν, ανίκανες να αποφασίσουν για τη μοίρα τους. Εν ολίγοις, τις αντιμετωπίζουμε ως ανώριμες ηλίθιες. "Οι γυναίκες έχουν περάσει τα τελευταία 150 χρόνια ζητώντας να αντιμετωπίζονται σαν συναινούντες ενήλικες".
Περισσότερη κατάδοση, λιγότεροι βιασμοί; Όχι και τόσο σίγουρο
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι αντί να οδηγεί σε μία μείωση των βιασμών, ο πατερναλισμός συμβάλλει πιθανώς στην αύξησή τους. "Οι πολιτικές και οι κανονισμοί που ενισχύουν την παραδοσιακή θηλυκότητα (η οποία εστίαζε πάντα στα αφηγήματα των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται οι γυναίκες παρά σ' εκείνα που εμπνέονται από την ικανότητά τους να ενεργούν) είναι το τελευταίο πράγμα στον κόσμο που θα μπορούσε να μειώσει τις σεξουαλικές επιθέσεις." Υπερπροστατεύοντας τη γυναίκα, την αποτρέπουν από το να αναλάβει τον εαυτό της. Πιστεύοντας ότι είναι ασφαλής (εφόσον μπορεί να υποβάλει καταγγελία!;), δεν είναι ικανή να θέσει τα όριά της με σαφήνεια. Την ενθαρρύνουν να βλέπει τον εαυτό της ως ένα παθητικό θήραμα, όχι ως ένα άτομο που ξέρει τι θέλει, που κάνει αυτό που επιθυμεί. Την πείθουν ότι αν κάτι πάει στραβά, θα ευθύνεται πάντα ο άλλος (αφού ο άλλος είναι ένα αρπακτικό). Τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα;
Πρέπει να βλέπουμε την σεξουαλικότητα σαν ένα κίνδυνο ή σαν μία εμπειρία;
Στον πραγματικό κόσμο, το να αποκτάς εμπειρίες σημαίνει να ρισκάρεις και να αποδέχεσαι το μερίδιο της αποτυχίας που τις συνοδεύει. Πώς να κάνεις τις γυναίκες δυνατές με έναν λόγο που τις προειδοποιεί μονίμως για τους κινδύνους του σεξ; "Το να είσαι κύριος του σώματός σου, ειδικά για τις γυναίκες, είναι ένα ταλέντο που αποκτιέται και πρέπει να διδάσκεται", λέει η Laura Kipnis, επικρίνοντας έντονα τον κυρίαρχο (πουριτανικό) και εμμονικό με την ασφάλεια λόγο. "Όσο με αφορά, αναρωτιέμαι ποιά θα μπορούσα να είχα γίνει χωρίς όλες τις κακές σεξουαλικές μου εμπειρίες, χωρίς τους ατελείς δασκάλους μου και χωρίς την ελευθερία μου να κάνω λάθη. Μπόρεσα να πάρω ρίσκα που με προετοίμασαν να αντιμετωπίσω αργότερα άλλα ρίσκα, δημιουργικά και πνευματικά ακριβώς επειδή [εγώ και η γενιά μου, αυτή των ανθρώπων που γεννήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960] δεν σκεφτόμασταν το σεξ ως κάτι που θα μπορούσε να μας βλάψει."
Laura Kipnis
Η Laura Kipnis (γεννημένη το 1956) είναι μια αμερικανίδα διανοούμενη, δοκιμιογράφος και καθηγήτρια. Διδάσκει Κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο Northwestern στο Evanston (κοντά στο Σικάγο). Μεταξύ των προσφιλών της θεμάτων: οι πολιτικές της σεξουαλικότητας, η απιστία, το σκάνδαλο, ο φεμινισμός και η επιθυμία. Έχει δημοσιεύσει μία σειρά από βιβλία και πολλά άρθρα σε διάφορα μέσα, όπως το Slate, η The Village Voice, το Harper's, οι The New York Times και η The Guardian.
Laura Kipnis, Unwanted Advances: Sexual Paranoia Comes to Campus, HarperCollins, New York, 2017.
'Ενα ακόμη έργο της Laura Kipnis σε ελληνική μετάφραση: Το γυναικείο πράγμα : Φθόνος, σεξ, βρομιά, τρωτότητα, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2017.
**
'Αλλα άρθρα της Agnès Giard στο Αλμανάκ:
Γιατί οι γυναίκες φοβούνται στο δρόμο;
Το ψωνιστήρι στις βεσπασιανές του Παρισιού
Ο Προυστ σε περιορισμό: μικρές γωνιές, μεγάλες ηδονές
Eye rape: βιασμός μέσω του βλέμματος;
Η γάτα που χοροπηδούσε στο χιόνι: μάθημα αγάπης
Μτφ. Σ.Σ.
