Στο Επιγραφικό Μουσείο της Αθήνας

Το Επιγραφικό Μουσείο

μουσειο — Το μπροστινό αίθριο του Επιγραφικού Μουσείου. © Σπύρος Στάβερης

Το Επιγραφικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1885 με σκοπό την προστασία, διατήρηση, μελέτη και έκθεση των αρχαίων επιγραφών σε λίθο. Διαθέτει τη μεγαλύτερη παγκοσμίως συλλογή αρχαίων ελληνικών επιγραφών, των άμεσων πηγών της ιστορίας, που παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής, θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της αρχαιότητας.

Οι περισσότερες επιγραφές προέρχονται από την Αθήνα και την Αττική, ενώ υπάρχουν επίσης αρκετές από την υπόλοιπη Ελλάδα και την Μικρά Ασία. Αυτές είναι κυρίως αρχαίες ελληνικές, υπάρχουν όμως λίγες λατινικές και ένας μικρός αριθμός σε άλλες γλώσσες (Φοινικικά, Εβραϊκά, Οθωμανικά). Χρονολογικά εκτείνονται από τον 8ο αι. π.Χ. έως και τους παλαιοχριστιανικούς, βυζαντινούς και τους νεώτερους χρόνους.

Αφορμή για την ίδρυση του Επιγραφικού Μουσείου ήταν το βασιλικό διάταγμα του έτους 1885 “Περὶ διοργανισμοῦ τῶν ἐν Ἀθήναις Mουσείων” (ΦEK 113/7-12-1885) σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να μεταφερθούν στο Κεντρικό Μουσείο όλες οι επιγραφές της Ακρόπολης (άρθρο 1). Αυτές είχαν συγκεντρωθεί εκεί από τον Κυριακό Πιττάκη, τον πρώτο Έλληνα αρχαιολόγο, καθώς και από άλλους αρχαιολόγους και προέρχονταν από την ίδια την Ακρόπολη, αλλά και άλλες θέσεις της Αθήνας. Έτσι, από το 1886 άρχισαν να μεταφέρονται στο κτήριο του σημερινού Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, οι επιγραφές που δεν είχαν τοπογραφική ή αρχιτεκτονική σημασία για τα μνημεία της Ακροπόλεως και τα ενεπίγραφα βάθρα, που δεν σχετίζονταν με συγκεκριμένα αγάλματα “ἵνα δι᾽αὐτῶν καὶ διὰ τῶν λοιπῶν, ἔν τε τῷ Μουσείῳ τούτῳ καὶ πολλαχοῦ τῆς πόλεως κειμένων, ἱδρυθῆ Ἐπιγραφικὸν Μουσεῖον” (Αρχαιολογικόν Δελτίον 4, 1888, 48). Μεταφέρθηκαν επίσης οι επιγραφές που είχαν περιληφθεί στο Δημόσιο Κεντρικό Μουσείο (στο Θησείο), καθώς και σε άλλες δημόσιες συλλογές της Αθήνας, όπως η Συλλογή της Αρχαιολογικής Εταιρείας-Βαρβακείου.

Επιγραφικού Μουσείο

Βαθμιαία, οι συλλογές του μουσείου εμπλουτίζονταν με νέα ευρήματα από ανασκαφές ή περισυλλογές, κυρίως από την Αττική αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας. Λόγω έλλειψης χώρου, όμως, ο εμπλουτισμός του μουσείου διακόπηκε γύρω στο 1960, και έκτοτε προστίθενται ελάχιστες επιγραφές από δωρεές, καθώς και ενεπίγραφα θραύσματα από άλλα μουσεία των Αθηνών (κυρίως από την Αρχαία Αγορά), τα οποία συνανήκουν με επιγραφές που φυλάσσονται ήδη στο Επιγραφικό Μουσείο.

Η πρώτη ουσιαστική ταξινόμηση των συλλογών του μουσείου πραγματοποιήθηκε από το Βασίλειο Λεονάρδο, στα τέλη του 19ου - αρχές 20ού αιώνα. Καθώς η ταξινόμηση συνέπεσε περίπου με την έκδοση της σειράς Inscriptiones Graecae, οι επιγραφές καταγράφονταν στα ευρετήρια του μουσείου κατά ενότητες, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, και τοποθετούνταν στις αίθουσες με την ίδια σειρά. Την ίδια αρχή τήρησε σε γενικές γραμμές και ο Μάρκελλος Μιτσός στη ριζική επανέκθεση του μουσείου, που πραγματοποιήθηκε μετά τον πόλεμο και ολοκληρώθηκε από την Κωνσταντίνα Δελμούζου. Στη δεκαετία του 1990 πραγματοποιήθηκε από τον Χαράλαμπο Κριτζά η ανακαίνιση του προθαλάμου και των δύο νεότερων αιθουσών (9η και 11η), η έκθεση των οποίων έγινε με σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις και έχει κυρίως εποπτικό και διδακτικό χαρακτήρα. Στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της μόνιμης έκθεσης σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, σταδιακά αντικαταστάθηκαν και εμπλουτίσθηκαν οι δίγλωσσες (ελληνικά-αγγλικά) ενημερωτικές πινακίδες των εκθεμάτων.

ΟΔΥΣΣΕΥΣ - Υπ. Πολιτισμού