Η συμβολή του κινήματος πανκ στον αγώνα για τα δικαιώματα των ζώων
Jérôme Henriques
Mediapart - Billet de blog - 27.04.2024
Το ευρύ κοινό έχει συγκρατήσει κυρίως από το κίνημα του πανκ το όνομα των Sex Pistols (ή μερικών ακόμη συγκροτημάτων που ήταν λίγο "θορυβώδη"), μια λίγο-πολύ μηδενιστική στάση ("No Future") και μια νεολαία στο περιθώριο που έβρισκε καταφύγιο στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ. Στην πραγματικότητα, το κίνημα χαρακτηριζόταν επίσης, και πάνω απ' όλα, από μια πολιτική προσέγγιση και μια κοινωνική στράτευση, με πολλές ομάδες να καταδικάζουν κάθε μορφή κυριαρχίας πάνω σε ανθρώπους και ζώα.
[...] Η σχέση μεταξύ του πανκ και του αγώνα για τα δικαιώματα των ζώων υπήρξε πολύ ισχυρή και εκφράστηκε με κάθε τρόπο. Όσον αφορά τη μουσική, το αγγλικό συγκρότημα Crass φαίνεται πως έκανε την αρχή, συγκρίνοντας την ανθρώπινη και τη ζωική σάρκα στο τραγούδι Time out του 1979. Ακολούθησαν πολλά άλλα βρετανικά και αμερικανικά συγκροτήματα (Flux of Pink Indians, Conflict, MDC, Oi Polloi, Anti-System, Icons of Filth, Amebix, Antisect, Dirt, Exit-Stance, Liberty, Lost Cherrees, Poison Girls, Rudimentary Peni, Subhumans, Dirge, Chumbawamba, Riot/Clone κ.ά.), τα οποία έγραψαν τραγούδια για τα δικαιώματα των ζώων.
Σε όλη τους την πορεία, οι Flux of Pink Indians έχουν μοιράσει στις συναυλίες τους χιλιάδες προκηρύξεις για τη ζωοτομία. Οι Conflict πρόβαλλαν βίντεο από σφαγεία καθώς έπαιζαν. Αυτά τα συγκροτήματα (και άλλα) συμπεριλάμβαναν συστηματικά εικόνες από πειράματα σε ζώα, κτηνοτροφικές μονάδες ή σφαγεία στα εξώφυλλα των δίσκων τους. Ορισμένα μάλιστα ενθάρρυναν τον κόσμο να αναλάβει δράση, παρέχοντας διευθύνσεις εργαστηρίων με πειραματόζωα, παραγωγών τροφίμων ή εκτροφείων γουνοφόρων ζώων στα ίδια αυτά εξώφυλλα.
Οι ιδέες αυτές συχνά υιοθετήθηκαν και μοιράστηκαν από την κοινότητα, εκφράστηκαν με προκηρύξεις, αυτοκόλλητα, κονκάρδες, ή ακόμη και φανζίν (Flipside, Maximumrocknroll, κ.λπ.), που περιείχαν πολλά άρθρα σχετικά με το θέμα. Όπως έχουν σημειώσει η ειδικός στη συγκριτική θρησκειολογία Sarah M. Pike και ο τραγουδιστής Markus Meißner, οι σκηνές punk rock της εποχής αποτέλεσαν την πρώτη επαφή του κοινού με τη φρίκη των σφαγείων και των εργαστηρίων, "πριν το Διαδίκτυο διαθέσει τα ντοκιμαντέρ σε όλους".
Τη δεκαετία του 1980 στην Αγγλία, οι αναρχο-πάνκ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του κινήματος για τα δικαιώματα των ζώων. Συμμετείχαν σε ομάδες όπως το Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Ζώων (ALF) και η Ένωση Σαμποτέρ του Κυνηγιού, διοργάνωναν εκδηλώσεις για τη συγκέντρωση χρημάτων και διέδιδαν την προπαγάνδα ενώσεων όπως η Βρετανική Ένωση για την Κατάργηση της Ζωοτομίας. Ορισμένοι κοινωνιολόγοι αποδίδουν επίσης στην αναρχο-πανκ σκηνή της εποχής την ανάπτυξη των vegan καταστημάτων και των προμηθευτών βιολογικών τροφίμων σε ορισμένες μεγάλες πόλεις (για παράδειγμα στο Μπρίστολ).
Ένα από τα πιο δυναμικά/επιδραστικά αναρχο-πανκ συγκροτήματα ήταν οι Conflict, οι οποίοι ευθυγραμμίστηκαν με τις θέσεις της ALF (βλ. μεταξύ άλλων το τραγούδι This is the ALF) και των οποίων ο τίτλος Meat means Murder (1983) έγινε γρήγορα σύνθημα στην κοινότητα. Άλλοι μουσικοί επέλεξαν την άμεση δράση, όπως ένα μέλος των Polemic Attack, που φυλακίστηκε για επίθεση σε εργαστήριο με πειραματόζωα, δύο μέλη των Anti-System, που φυλακίστηκαν για την καταστροφή κρεοπωλείων (και την εισβολή σε ένα σφαγείο), και μέλη των Wartoys, Virus και Icon of Filth, που θεωρήθηκαν ύποπτοι για σαμποτέρ κυνηγιού.
Την ίδια περίοδο στις Ηνωμένες Πολιτείες, η σύγκλιση μεταξύ πανκ και βιγκανισμού εκφράστηκε μέσω διαφόρων μαχητικών οργανώσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονταν το ABC No Rio (ένα καλλιτεχνικό κίνημα βασισμένο στο DIY πνεύμα, που φιλοξενούσε μια ριζοσπαστική πανκ σκηνή και πολυάριθμα φανζίν) και τα τμήματα του Food Not Bombs (ένα κίνημα κατά της φτώχειας και του πολέμου που πρότεινε μία διατροφή 100% χορτοφαγική). Μια άλλη αξιοσημείωτη επιρροή ήταν οι Hare Krishna (ένα χορτοφαγικό θρησκευτικό κίνημα που προερχόταν από τον Ινδουισμό), από το οποίο προήλθαν (ή εντάχθηκαν) αρκετοί μουσικοί (Cro-Mags, X-Ray-Spex κ.λπ.).
Τη δεκαετία του 1980 αναπτύχθηκε ένα νέο είδος στις Ηνωμένες Πολιτείες: το hardcore punk. Με επικεφαλής συγκροτήματα όπως οι Minor Threat, οι Black Flag και οι Bad Brains, χαρακτηριζόταν από εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς, τραχιά riffs, φωναχτά φωνητικά και στρατευμένους στίχους. Πολλά από τα μέλη του είναι χορτοφάγοι ή vegans (όλα τα μέλη των Minor Threat, ορισμένα μέλη των Bad Brains, Black Flag...).
Μέσα σε αυτό το ρεύμα εμφανίστηκε εξάλλου και το "Straight Edge" (που υποστήριζε την αποχή από το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, τον καπνό και το σεξ χωρίς συναίσθημα), ακολουθούμενο από το "Vegan Straight Edge" (το οποίο πρόσθεσε και τον βιγκανισμό). Το τελευταίο ενισχύθηκε αρχικά από το κύμα "Youth Crew" (στα τέλη της δεκαετίας του 1980), με συγκροτήματα όπως οι Youth of Today (βλ. το τραγούδι No more του 1988) ή οι Gorilla Biscuit (βλ. Cats and dogs, 1989), και στη συνέχεια από ένα δεύτερο κύμα στρατευμένων συγκροτημάτων (στη δεκαετία του 1990), μετακύ των οποίων οι Earth Crisis ή οι Vegan Reich.
Από το hardcore punk και την παραλλαγή του Straight Edge ξεπήδησαν και αρκετά άλλα υπο-είδη, όπως το Krishnacore (με τα συγκροτήματα Cro-Mags, Shelter, 108), το Hardline (Vegan Reich, Raid), το Powerviolence (Dropdead), το Grindcore (Napalm Death, Agathocles, Carcass), το Crust punk (Nausea, Contravene, Disrupt, Electro Hippies, Extreme Noise Terror), το Metalcore (Earth Crisis, Morning Again), το D-beat (Mob 47, Discharge), κλπ., που όλα τους εστίαζαν σε θέματα που αφορούσαν τα ζώα και τη χορτοφαγία/βιγκανισμό.
Η επίδραση αυτών των συγκροτημάτων οδήγησε πολλούς νέους στη δεκαετία του 1990 να ενταχθούν σε ριζοσπαστικές ομάδες για τα ζώα ή το περιβάλλον, όπως το Μέτωπο Απελευθέρωσης των Ζώων (Animal Liberation Front - ALF), η Animal Defence League (ADL), η Sea Shepherd Conservation Society, η Stop Huntingdon Animal Cruelty (SHAC) και η Earth First... Ήταν επίσης εκείνη την εποχή που ενώσεις όπως οι Άνθρωποι για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων (PETA) άρχισαν να στήνουν πάγκους σε συναυλίες και να διανέμουν δωρεάν ενημερωτικά έντυπα.
Σύμφωνα με μια μελέτη, η πλειονότητα των ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ζώων που φυλακίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 συμμετείχαν στο hardcore punk. Από την άλλη πλευρά, "γνωστοί" ακτιβιστές όπως οι Rod Coronado, Craig Rosebraugh, Isa Chandra Moskowitz, David J. Wolfson, Peter Daniel Young, Walter Bond και μέλη της οργάνωσης Stop Huntingdon Animal Cruelty (SHAC) παραδέχτηκαν ότι αρχικά εμπνεύστηκαν από αναρχο-πανκ ή Straight Edge συγκροτήματα.
Αρκετοί ερευνητές/δημοσιογράφοι έχουν εξετάσει την επίδραση της πανκ σκηνής στον ακτιβισμό υπέρ των ζώων. Ο Jonathan Pieslak, για παράδειγμα, έγραψε για τους ακτιβιστές του Straight Edge ότι "το κίνημα είχε έντονο αντίκτυπο στους ακροατές, με τη μουσική να παίζει μεταμορφωτικό ρόλο". Η Sarah M. Pike δήλωσε ότι προκάλεσε μια "εσωτερική επανάσταση" μέσα τους χάρη "στην ένταση της hardcore μουσικής και των επεξηγηματικών στίχων της". Τέλος, ο Brian Peterson δήλωσε ότι "ο αντίκτυπος των δικαιωμάτων των ζώων στο hardcore γίνεται αισθητός όχι μόνο στη σκηνή, αλλά και στη συλλογική συνείδηση και σε πολλούς από τους ακτιβιστές που διαμορφώθηκαν μέσα σε αυτήν".
Από τότε η hardcore/vegan σκηνή έχει σε μεγάλο βαθμό διεθνοποιηθεί. Ανάμεσα στα πιο γνωστά (και ενεργά ακόμα) συγκροτήματα είναι τα εξής: Good Riddance, Good Clean Fun, Gouge Away (ΗΠΑ), Chokehold, Propagandhi (Καναδάς), Refused (Σουηδία), Heaven Shall Burn (Γερμανία), Manliftingbanner (Ολλανδία), Apatia (Πολωνία), Point of no return (Βραζιλία), Nueva Etica (Αργεντινή), Asunto (Χιλή)... Υπάρχουν επίσης ειδκά hardcore/vegan φεστιβάλ όπως το Fluff Fest στην Τσεχική Δημοκρατία, το Ieperfest στο Βέλγιο και το Verdurada στη Βραζιλία.
Αλλά ο αγώνας για τα δικαιώματα των ζώων βρίσκει επίσης σημαντική απήχηση στην υπόλοιπη πανκ σκηνή (punk rock, pop punk, skate punk, ska punk...), ακόμα και σε mainstream συγκροτήματα (που έχουν υπογράψει σε μεγάλες εταιρείες). Αυτό αντικατοπτρίζεται σε στίχους τραγουδιών (βλ. Rise Against, Goldfinfer, Millencollin, Citizen Fish, Frenzal Rhomb, The Decline, Useless ID, Los Fastidios...) και συνεντεύξεις με μουσικούς (Blink 182, Misfits, Agnostic Front...) που υποστηρίζουν αυτόν τον τρόπο ζωής. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούργιο, καθώς μερικοί από τους πιο διάσημους punk rockers του κόσμου (Joey Ramone, Joe Strummer των Clash, Captain Sensible των Damned, Nina Hagen κ.ά.) είχαν ήδη κάνει το βήμα της χορτοφαγίας μερικές δεκαετίες νωρίτερα.
Σήμερα, η υπόθεση αυτή δεν χρειάζεται πλέον το πανκ για να υπάρξει. Η φιλοζωική λογοτεχνία (που ξεκίνησε από βιβλία όπως το Animal Liberation του Peter Singer το 1975 ή το Diet for a New America του John Robbins το 1987), κι έπειτα η άνοδος των μαχητικών οργανώσεων (Peta στις Ηνωμένες Πολιτείες, L214 ή One Voice στη Γαλλία, κ.λπ.), λίγο-πολύ ταυτόχρονα με την εποχή του Διαδικτύου (που επιτρέπει τη μαζική ενημέρωση), συνέβαλαν σημαντικά στην ορατότητα αυτού του αγώνα στο ευρύ κοινό.
'Ετσι, σε μια εποχή που ο βιγκανισμός γίνεται όλο και πιο κοινωνικά αποδεκτός, αξίζει να θυμηθούμε ότι υποστηριζόταν από μια χούφτα ανθρώπων στο περιθώριο πριν από μερικές δεκαετίες. Μια χούφτα πανκ αναρχικών, ειρηνιστών, ιδεαλιστών... "'Ατομα που δεν είναι τίποτα" (για να θυμηθούμε τα λόγια του προέδρου μας), αλλά που παρ' όλα αυτά "σκέφτονταν τον κόσμο". Άνθρωποι που έβαλαν τα θεμέλια για μια από τις μεγαλύτερες ηθικές/πνευματικές επαναστάσεις της εποχής μας.
Η κατσίκα Biquette
groupie των Wormrot, ενός συγκροτήματος πανκ από τη Σιγκαπούρη που έκανε περιοδεία στη Γαλλία
"Εγώ τράβηξα όλες τις φωτογραφίες από τους Wormrot... Στην πραγματικότητα, η κατσίκα ήταν το κατοικίδιο κάποιων πανκ. Τραβήχτηκαν σε μια φάρμα στη Γαλλία όπου παίξαμε πέρυσι. Η κατσίκα ήταν πολύ εξημερωμένη και μας ακολουθούσε σαν να ήταν σκύλος. Όταν ήρθε η σειρά των Wormrot να παίξουν, η κατσίκα ξαφνικά πήγε μπροστά από τον κόσμο και τους παρακολουθούσε να παίζουν όλο το σετ. Απλά χαλάρωνε στη γωνία όταν έπαιζαν άλλες μπάντες. Αφού ήταν μπροστά, σκέφτηκα γιατί να μην τραβήξω μερικές φωτογραφίες της κατσίκας ενώ τα παιδιά έπαιζαν. Ήταν πραγματικά αστείο και όλοι γέλασαν πολύ μετά από αυτό. Νομίζω ότι το όνομα της κατσίκας είναι Lulu αν δεν κάνω λάθος [Biquette το σωστό - σ.σ.], αλλά μπορεί να κάνω και λάθος. Δεν θα πιστεύατε ποτέ πόσο ήμερη ήταν η κατσίκα. Όταν πρωτοφτάσαμε στον χώρο, η κατσίκα πήγε κοντά μας και έτριψε το κεφάλι της στα χέρια μας.
Σκοπεύατε να ενσωματώσετε μια κατσίκα και σε άλλες παραστάσεις, ή ήταν κάτι που έγινε για μια φορά;
Φυσικά και λεγινε μόνο μια φορά! Η κατσίκα απλά έτυχε να είναι εκεί. Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε τα ζώα να καθίσουν σε μια συναυλία. Είναι σκληρό γιατί επηρεάζει τα αυτιά τους χαχαχαχα. Αμφιβάλλω αν μπορείς να βρεις ζώο που να ακούει πραγματικά punk/metal, πλην της κατσίκας αυτής, γιατί είναι πανκ. Χαχα."
Azean Rot, Wormrot’s manager (grindcore συγκρότημα από τη Σιγκαπούρη)
Complex - 23.04.2012
