Sylvain Griot
Περπατάμε ξυπόλυτοι για να νιώσουμε τη ζωή
από τη βάση της
Ο Sylvain Griot είναι ένας ερασιτέχνης, αλλά και παθιασμένος δρομέας. 'Εχοντας υποφέρει από πολλούς τραυματισμούς στα πόδια (γόνατα, αστραγάλους, γοφούς), ανακάλυψε το 2013 το τρέξιμο χωρίς παπούτσια με τον Ken Bob Saxton. Οι χρόνοι του βελτιώθηκαν σημαντικά (1 ώρα 26 στον ημιμαραθώνιο, 1 ώρα 42 στην άσφαλτο - παγκόσμιο ρεκόρ: 58 λεπτά). Με 1 ώρα 26, κατέλαβε την 288η θέση σε έναν αγώνα με πάνω από 10.000 συμμετέχοντες, και με 1 ώρα 42, βρίσκεται πάνω από τον 2000ο). Και δεν τραυματίζεται πια. Μόλις μετέφρασε το βιβλίο Courir pieds nus (Τρέχοντας ξυπόλυτος) του K. B. Saxton (εκδ. Thierry Souccar).
Για πολλούς και διάφορους λόγους, φαίνεται συναρπαστικό και χρήσιμο να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με τα παπούτσια. Κάθε μέρα, χωρίς καν να το σκεφτόμαστε, βάζουμε σόλες κάτω από τα πόδια μας για να διαβούμε τον κόσμο, αλλά η φαινομενικά αυτή αβλαβής πράξη δεν είναι χωρίς συνέπειες. Μία διαρκώς "παπουτσωμένη" ανθρωπότητα είναι μια ανθρωπότητα που αρνείται κάθε αισθητηριακή διάσταση της ύπαρξης, χάνει τη φυσική επαφή με το περιβάλλον της, δεν αναπτύσσει πλέον λεπτότητα στην κίνησή της και χάνει την αυτονομία της, επειδή γίνεται "εξαρτημένη" από το εργαλείο που τα χέρια της έχουν επιβάλει στα πόδια της. Για μια καλύτερη επίγνωση αυτής της εξάρτησης, σας καλώ να περπατήσετε στους δρόμους για μερικές ώρες χωρίς παπούτσια.
Τα πόδια μας είναι πολύπλοκα όργανα. Περιλαμβάνουν το ένα τέταρτο των οστών του σώματος, και το πέλμα τους έχει χιλιάδες νευρικές απολήξεις. Εκείνοι και εκείνες που, από την πιο νεαρή τους ηλικία, είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιούν πλήρως τα πόδια τους αναπτύσσουν ενστικτωδώς την ικανότητα να βαδίζουν σε όλα τα εδάφη και δεν χρειάζονται προστατευτικές σόλες, εκτός κι αν πρόκειται να αντιμετωπίσουν ειδικές συνθήκες, όπως το υπερβολικό κρύο του χειμώνα ή τα βάτα που πρέπει να διασχίσουν. Τα πόδια τους είναι πλατιά και, εκτός από την πλαστικότητά τους, δεν στερούνται επιδεξιότητα καθώς κάθε μεγάλο δάχτυλο μπορεί να κινείται ανεξάρτητα από τα άλλα. Δεν υπάρχουν ούτε κάλοι, ούτε κακοσμίες!
Δυστυχώς, όμως, το γυμνό πόδι θεωρείται ένοχο επειδή αντιτίθεται στη μεγάλη πολιτισμική πορεία και θυμίζει την υποτιθέμενη ντροπιαστική ζωική ή / και φυλετική μας προέλευση. Από την αρχαιότητα, βάζουμε σε αντιδιαστολή το πόδι μας με το επιδέξιο και δημιουργικό χέρι. Το φυλακίζουμε, το κρύβουμε και δεν περιμένουμε τίποτα από αυτό, εκτός από το να στηρίζει την όρθια στάση μας, τον περήφανο διποδισμό μας.
Ο Δαρβίνος παρατήρησε ότι "σε μερικούς άγριους, το πόδι δεν έχει χάσει εντελώς την ικανότητα του να πιάνει, όπως το αποδεικνύει η πολλαπλή χρήση του και ο τρόπος που αναρριχούνται στα δέντρα", εξισώνοντας με τα λόγια αυτά τον άνθρωπο των φυλών με έναν πιο-πίθηκο-από μας, με έναν λιγότερο-εξελιγμένο-από-μας, χωρίς να κατανοεί, δυστυχώς, ότι οι δικές του μπότες ήταν που τον εμπόδιζαν να αναπτύξει τέτοιες δεξιότητες. Στην Πορτογαλία, από το 1928 έως το 1974, η Ditadura Nacional, και στη συνέχεια το Estado Novo, επέβαλαν τα παπούτσια στους κατοίκους της πόλης: τα γυμνά πόδια τιμωρούνταν με πρόστιμο και φυλάκιση, επειδή είναι "μια κακή συνήθεια που υπάρχει μόνο στην Αφρική. Θα ήμασταν χειρότεροι κι από τους Μαροκινούς, που αυτοί όλοι φορούν παντόφλες. Στο όνομα του πολιτισμού, φορέστε παπούτσια".
Η προστασία του ποδιού αποτρέπει την αισθητηριακή λειτουργία του: με την παραμικρή σόλα δεν αισθανόμαστε πλέον τι κάνουμε, κάτι που αλλοιώνει την τεχνική μας στο περπάτημα και το τρέξιμο. Το παπούτσι μάς επιτρέπει να γινόμαστε κτήνη, να κινούμαστε με τρόπο ασυλλόγιστο. Παρατηρούμε στους λαούς δύσκαμπτα πόδια, ένα αργό βήμα και μια θέση του ποδιού πολύ μπροστά, καθώς σφυροκοπεί το έδαφος. Είναι μια χρήση του σώματος που τραυματίζει μακροπρόθεσμα τις αρθρώσεις. Αντίθετα, το γυμνό πόδι μάς αναγκάζει να αντιληφθούμε την αίσθηση και να αντιδράσουμε αναλόγως, με πλήρη χρήση του γόνατος, με μια στάση του ποδιού κάτω από τη λεκάνη και ένα κέντρο βάρους πιο κοντά στο έδαφος. Η έλλειψη προστασίας μας οδηγεί στο να αναπτύξουμε φινέτσα, ακρίβεια και χαλάρωση, να περιορίσουμε την πρόσκρουση και τη βιαιότητα. 'Οσο πιο εύθραυστοι, τόσο πιο ευαίσθητοι.
Επιπλέον, ένα υποαναπτυγμένο και ατροφικό πόδι από το πολύ παπούτσι δεν απολαμβάνει καθόλου την επαφή με τις πιο ποικίλες επιφάνειες, επειδή του έχουν γίνει οδυνηρές. 'Ετσι, η εμπειρία του ξυπόλυτου περπατήματος δεν συνεπάγεται ποτέ χαρά, ενώ επηρεάζεται και η αντίληψή μας για τον κόσμο. Τον κόσμο που τον αντιλαμβανόμαστε σαν απειλή και κάνουμε ό, τι μπορούμε για να το υποτάξουμε, να το τυποποιήσουμε και να το τσιμεντώσουμε. Ελλείψει ξυπόλυτης εμπειρίας, δεν μαθαίνουμε ποτέ να διαχειριζόμαστε τους κινδύνους και, ως εκ τούτου, τους υπερτιμούμε: το καρφί και το κομμάτι γυαλί φαίνονται ανά πάσα στιγμή έτοιμα να πεταχτούν στο διάβα μας. Η άνευ όρων "παπουτσωμένη" ανθρωπότητα αγνοεί τόσο τον κόσμο όσο και τις πραγματικές του δυνατότητες. Θα χρειαζόταν ένα ολόκληρο βιβλίο για να κατανοήσουμε πλήρως τις οικολογικές και ανθρώπινες τραγωδίες μιας βιομηχανικής και παγκοσμιοποιημένης παραγωγής υποδημάτων.
Είμαστε όλοι σε θέση να βρούμε μια πιο έξυπνη χρήση του σώματος, λιγότερο εξαρτημένη από το παπούτσι. Χάρη στις καλές συμβουλές του Ken Bob, ενός Καλιφορνέζου που δεν χρειάστηκε παπούτσια για να τρέξει τους εβδομήντα εννέα μαραθώνιούς του ή να εργαστεί ως καθηγητής πληροφορικής στο πανεπιστήμιο, μου πήρε έξι μήνες για να ασκηθώ και να διορθώσω την τεχνική μου, να ξεφορτωθώ τα τραύματα στα πόδια μου και να τρέξω ξυπόλυτος τον πρώτο μου ημιμαραθώνιο. Δεν έχω ακόμα τα πόδια του "άγριου" του Δαρβίνου, αλλά το ευχαριστιέμαι και τρέχω 40 χιλιόμετρα την εβδομάδα. Μπροστά στους άλλους, οι συνάδελφοί μου κι εγώ δεν έχουμε το θάρρος να δείχνουμε κάθε μέρα τα γυμνά μας πόδια, κάτι που συχνά θεωρείται ως πρόκληση, αλλά, στα μονοπάτια, οι πεζοπόροι δείχνουν πάντα περιέργεια για την πρακτική μας και μας υποβάλλουν χίλιες ερωτήσεις.
Για να σταματήσει το παπούτσι να μας διαφεντεύει, ο Angelo Patri, διευθυντής σχολείου στο Μπρονξ, πρότεινε το 1932 ένα σχολείο που θα εμφυσούσε στα παιδιά περισσότερη ευθυκρισία και αυτονομία: "Έρχονται στον κόσμο εξοπλισμένα με όλα όσα χρειάζονται για να χτίσουν μία ευτυχισμένη και γεμάτη ζωή, και αγνοούμε αυτόν τον εξοπλισμό και προσπαθούμε να τον αντικαταστήσουμε με κάτι άλλο κατασκευασμένο. Έχουμε δημιουργήσει ψεύτικα στάνταρ και το αποτέλεσμα μοιάζει να μας κοροϊδεύει. Ας είμαστε σε επαφή με το γυμνό έδαφος, με τα γυμνά πόδια μας, και ας νιώσουμε τη ζωή από κάτω."
