Ο Βασιλιάς Βρόντος θέλει να παραχωρήσει την εξουσία στον γιο του, πρίγκιπα Καπρίς. Εκείνος πάλι, που μόλις έχει επιστρέψει από ένα μεγάλο ταξίδι κατά το οποίο γνώρισε τον κόσμο όλο, το μόνο που ονειρεύεται είναι να πάει στη Σελήνη. Ο επιστήμονας Μικροσκόπιος θα αναλάβει την υλοποίηση της επιθυμίας του, γι’ αυτό φτιάχνει ένα τεράστιο κανόνι. Αλλά ο Βρόντος και ο Μικροσκόπιος δεν θέλουν να αφήσουν μόνο του τον Καπρίς και επιβαίνουν μαζί του σε ένα διαστρικό κέλυφος που εκτινάσσεται στον ουρανό.
Οι κάτοικοι της Σελήνης τούς υποδέχονται έκπληκτοι, καθώς νόμιζαν ότι η Γη είναι ακατοίκητη, αλλά ο βασιλιάς τους, ο Κόσμος, θέλει να τους συλλάβει, μέχρι που αποτρέπουν τη σύλληψη η βασίλισσα Μαρμίτα και η πριγκίπισσα Φαντασία. Οι Γήινοι, με τη σειρά τους, ανακαλύπτουν ότι στη Σελήνη δεν υπάρχει αγάπη, τα παιδιά έρχονται κατόπιν παραγγελίας και οι γυναίκες χρησιμεύουν είτε ως οικονόμοι είτε ως έργα τέχνης!
Ο Καπρίς ερωτεύεται κεραυνοβόλα τη Φαντασία και ο Μικροσκόπιος τη Μαρμίτα. Αρχικά εκείνες δεν ανταποκρίνονται, αλλά τα μήλα που έχουν φέρει μαζί τους προκαλούν τη Φαντασία, η οποία ερωτεύεται τον Καπρίς. Καθώς κανείς δεν ξέρει τι είναι έρωτας, νομίζουν ότι η Φαντασία είναι άρρωστη. Οι γιατροί σηκώνουν τα χέρια ψηλά και ο πατέρας της αποφασίζει να την πουλήσει στο παζάρι. Συγχρόνως η Μαρμίτα, υπό την επιρροή των μήλων, υποκύπτει στον έρωτα του Μικροσκόπιου.
Όμως ξεσπάει χιονοθύελλα, η κρύα θάλασσα καλύπτει την επιφάνεια της Σελήνης και όλοι καταφεύγουν σε ένα ηφαίστειο για να γλιτώσουν από το θανατηφόρο κρύο. Τότε μια ηφαιστειακή έκρηξη τους στέλνει όλους στην επιφάνεια και διαλύει τον παγετό. Καθώς βλέπουν τη Γη να ανατέλλει, όλοι θαυμάζουν το όμορφο φως που αναδύεται από αυτήν.
Η όπερα απευθύνεται σε όλους. Άλλωστε δεν είναι ακριβώς το αυθεντικό έργο των πέντε ωρών, κάτι ανάλογο των σημερινών μπλοκμπάστερ του Χόλιγουντ, γιατί στη δική μας διασκευή κάναμε κάτι άλλο. Έχει χιούμορ, έχει μια φρεσκάδα, σάτιρα, κι αυτό που το διαφοροποιεί είναι το πώς βλέπουμε τη Γη.
Το 1875 ο Ζακ Όφενμπαχ (1819-1880), επηρεασμένος από τα δύο βιβλία του Ιούλιου Βερν «Από τη Γη στη Σελήνη» και «Ταξίδι στο κέντρο της Γης», που δέκα χρόνια πριν είχαν κάνει τρομερή αίσθηση, εμπνεύστηκε και έγραψε μια όπερα-φαντασμαγορία με τίτλο «Ταξίδι στη Σελήνη». Αν σήμερα θυμίζει ευχάριστο παραμυθάκι, στην εποχή της αποτέλεσε μια τεράστια πρωτοτυπία και συνεπακόλουθα επιτυχία στον παρισινό καλλιτεχνικό χώρο.
Ο Γερμανός συνθέτης, που εργάστηκε όλη του τη ζωή στη Γαλλία και υπήρξε ένας από τους δημιουργούς της οπερέτας και της κωμικής όπερας, έγραψε ένα έργο που συνδύαζε το φανταστικό στοιχείο με τις επιστημονικές κατακτήσεις της εποχής, βασισμένος στο ποιητικό κείμενο των Αλμπέρ Βανλό, Εζέν Λετεριέ και Αρνόλ Μορτιέ.
Στο πρώτο του ανέβασμα ήταν ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα το οποίο την αμέσως επόμενη σεζόν μιμήθηκαν επτά διαφορετικά θεάματα βαριετέ. Λέγεται ότι περιλάμβανε δύο μπαλέτα, είκοσι εικόνες, 673 κοστούμια, ένα κανόνι που εκτόξευε τους ήρωες στη Σελήνη, μία ηφαιστειακή έκρηξη και την κεντρική αίθουσα του παρισινού αστεροσκοπείου. Το 1876 παρουσιάστηκε στο Λονδίνο και στη Βιέννη. Αφού συμπλήρωσε 185 παραστάσεις, ανέβηκε εκ νέου στο Παρίσι, σε διαφορετική σκηνή.
Ο ιδιαίτερα επιτυχημένος και αναγνωρισμένος διεθνώς Γάλλος σκηνοθέτης Λοράν Πελί, στον οποίο ανατέθηκε από την Οπερά Κομίκ να σκηνοθετήσει το άγνωστο αριστούργημα του Όφενμπαχ, δεδομένου ότι θεωρείται αυθεντία στο ανέβασμα έργων του συνθέτη, το διασκεύασε ευρηματικά σε συνεργασία με τη δραματουργό Αγκάτ Μελινάν.
Στο σχετικά απλοϊκό έργο οι πολύπλοκες σκηνικές απαιτήσεις του αυθεντικού λιμπρέτου αντικαταστάθηκαν με φαντασία, απ’ όπου ξεπετάγεται ένας ονειρικός κόσμος. Σε μια τεράστια παιδική χαρά συναντιούνται οι κάτοικοι της Γης και της Σελήνης, όπου παιδιά ντυμένα με κοστούμια των «μεγάλων» ερμηνεύουν βασιλείς, λαϊκούς ανθρώπους, αστρονόμους, πρίγκιπες και υπουργούς και παράλληλα άλλα παιδιά ανεβαίνουν στη σκηνή και διαδηλώνουν για το κλίμα και τη Γη που πνίγεται στις ανοιχτές χωματερές.
Οι σκηνοθεσίες του Πελί ξεχωρίζουν λόγω της έντονης θεατρικότητας, των σουρεαλιστικών επινοήσεων και του σκοτεινού χιούμορ, ενώ υπογράφει πάντα ο ίδιος τα κοστούμια, κάποιες φορές και τα σκηνικά, όπως στην παραγωγή με τη Maîtrise Populaire (Λαϊκή Χορωδία Νέων) της Οπερά Κομίκ, η οποία θα παρουσιαστεί στην Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) για δύο παραστάσεις, εγκαινιάζοντας τη στρατηγική συνεργασία της με την ιστορική όπερα του Παρισιού, ένα από τα ιστορικά λυρικά θέατρα της Ευρώπης με έτος ιδρύσεως το 1714. Συμμετέχουν η Ορχήστρα αλλά και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, ενώ οι σολίστ της Maîtrise Populaire ερμηνεύουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Συναντήσαμε τον Λοράν Πελί στο περιθώριο των προβών του στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Λυρικής και μας είπε: «Όταν μου προτάθηκε από την Οπερά Κομίκ να ανεβάσω μια όπερα του Όφενμπαχ που να παιχτεί από τα παιδιά της Maîtrise Populaire, την εφηβική παιδική χορωδία, σκέφτηκα ότι μόνο το "Ταξίδι στη Σελήνη" θα μπορούσα ανεβάσω, καθώς είναι το μοναδικό που δεν έχει σεξ και ερωτισμό – αλλιώς είναι δύσκολο να διαχειριστείς ανάλογα θέματα. Είναι ένα έργο φανταστικό, που θυμίζει παραμύθι, με χαρακτήρα σατιρικό, παιγνιώδες και διαθέτει χιούμορ. Συζητώντας με τη σκηνογράφο μου, την Μπαρμπαρά ντε Λεμπούρ, καταλήξαμε ότι θα χρησιμοποιούσαμε πολλή φαντασία. Καθώς πρόκειται για την ιστορία ενός νέου πρίγκιπα που έχει ταξιδέψει πολύ, δεν τον ενδιαφέρει πια η γη και θέλει να κατακτήσει τη Σελήνη, καταλήξαμε να παρουσιάσουμε τη γη σαν έναν τόπο κατεστραμμένο, ένα βουνό από σκουπίδια που αναγκάζει τον νεαρό να φύγει και να πάει σε έναν άλλο τόπο, όμορφο και ποιητικό, όπως μοιάζει να είναι η Σελήνη».
Στην ερώτηση σε ποιους ακριβώς απευθύνεται η παράσταση και αν επηρεάστηκε από την ομότιτλη ταινία του Ζορζ Μελιές, απάντησε: «Η όπερα απευθύνεται σε όλους. Άλλωστε, δεν είναι ακριβώς το αυθεντικό έργο των πέντε ωρών, κάτι ανάλογο των σημερινών μπλοκμπάστερ του Χόλιγουντ, γιατί στη δική μας διασκευή κάναμε κάτι άλλο. Έχει χιούμορ, έχει μια φρεσκάδα, σάτιρα και αυτό που το διαφοροποιεί είναι το πώς βλέπουμε τη γη. Όταν οι ήρωες της όπερας την ατενίζουν από τη Σελήνη το κάνουν με ένα βλέμμα αισιοδοξίας για το μέλλον της, πόσο μάλλον αφού παίζεται από παιδιά. Μπορείς να πεις ότι διαθέτει την αθωότητα και τη φρεσκάδα που διέθετε η ταινία του Μελιές».
Η Maîtrise Populaire, υπό τη διεύθυνση της Σαρά Κονέ, ξεκίνησε το 2016 με στόχο να εκπαιδεύσει παιδιά από δέκα έως είκοσι πέντε ετών στο τραγούδι, τον χορό και τη λυρική τέχνη. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και ταυτόχρονα για ένα εκπαιδευτικό και κοινωνικό πρότζεκτ. Οι συμμετέχοντες στη χορωδία έρχονται αντιμέτωποι με τις απαιτήσεις του οπερατικού ρεπερτορίου μέσα από τη συμμετοχή τους στις μεγάλες παραγωγές της Οπερά Κομίκ.
Παρούσα στις πρόβες και η εμπνεύστρια και δημιουργός της Maîtrise Populaire. Ενθουσιασμένη που πλησιάζει η αθηναϊκή πρεμιέρα του «Ταξιδιού στη Σελήνη», μας εξήγησε το σκεπτικό του εγχειρήματος της: «Επί της ουσίας πρόκειται για μια πολιτική κίνηση γιατί η πλειονότητα των παιδιών προέρχεται κυρίως από τα προάστια και από υποβαθμισμένες περιοχές. Είναι παιδιά που δεν έχουν πολλές ευκαιρίες να μάθουν μουσική. Έτσι, για τον πρώτο κύκλο ακροάσεων τα μέλη της Οπερά Κομίκ ταξιδεύουν σε σχολεία των προαστίων, εξηγούν στα παιδιά τι είναι αυτό το πρότζεκτ και επιλέγουν αυτά που θα περάσουν στον επόμενο κύκλο ακροάσεων. Το 50% πρέπει να είναι από υποβαθμισμένες περιοχές, το υπόλοιπο 50% είναι παιδιά της μεσαίας τάξης.
Ωστόσο είναι η μοναδική σχολή για όπερα όπου, εκτός από τραγούδι, διδάσκεται κίνηση, χορός, ταπ ντανς, υποκριτική και μουσική, καλύπτοντας ηλικίες από 12 μέχρι 25 χρονών. Η συνεργασία μας με την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ είναι μια απίστευτη ιστορία, γιατί όταν ήρθαμε πρώτη φορά τον Οκτώβριο βρήκαμε μια παραδοσιακή, καλή χορωδία με καθαρές φωνές που όμως δεν είχαν σχέση με κίνηση. Τα παιδιά είχαν συμμετάσχει σε παραστάσεις όπερας αρκετές φορές, αλλά δεν είχαν παίξει ποτέ. Η προοπτική της συμμετοχής τους στη δική μας παράσταση τους έδωσε χαρά και μεγάλο ενθουσιασμό. Όταν επιστρέψαμε τον Φεβρουάριο η πρόοδος ήταν ενθαρρυντική κι έτσι μπορέσαμε να επιλέξουμε, μετά από οντισιόν, 22 άτομα.
Όλοι οι σολίστ προέρχονται από τη σχολή, κι αυτό είναι υπέροχο γιατί έχουν εξελιχθεί πια σε πραγματικούς τραγουδιστές όπερας. Λ.χ. η πριγκίπισσα της Σελήνης έχει περάσει στην Ακαδημία Όπερας, μια όπερα αποτελούμενη από παιδιά, αλλά όχι αποκλειστικά, είναι για όλους. Η ιδέα ότι τα παιδιά μπορούν να κάνουν ό,τι και οι μεγάλοι, ίσως και ακόμα περισσότερα, είναι πολύ δημιουργική. Όταν ξεκινάς τόσο νέος, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Πάντως, είναι ευκολότερο για τα παιδιά να δημιουργήσουν ρόλους επί σκηνής γιατί οι ενήλικες, για να παίξουν, πρέπει να επιστρέψουν στην παιδική τους ηλικία. Τα παιδιά είναι παιδιά, κι αυτό τα διευκολύνει.
Στη σχολή μπαίνεις μετά από οντισιόν. Συνήθως δίνουν περί τα 500 άτομα και γίνεται επιλογή. Καλύπτει όλες τις τάξεις γυμνασίου και λυκείου μέχρι και το μπακαλορεά, οπότε όλα τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα της τάξης στην οποία βρίσκονται τη χρονιά που επιλέχθηκαν. Κανονικό σχολείο με κανονικές τάξεις το πρωί και μετά το μεσημέρι τα ειδικά μαθήματα. Βρίσκεται στο κέντρο του Παρισιού, στο Μαρέ, και πολλά από τα παιδιά ταξιδεύουν έως και μία ώρα καθημερινά. Είναι μια σχολή-φαινόμενο και πολύς κόσμος έρχεται μόνο για να δει τραγουδιστές μικρής ηλικίας να παίζουν.
Φυσικά, υπάρχουν και οι συνδρομητές της Οπερά Κομίκ που έρχονται σε όλες τις παραστάσεις και ο Λοράν Πελί είναι ειδικός σε αυτού του είδους το ρεπερτόριο του Όφενμπαχ, οπότε πολλοί ήρθαν να δουν την παράσταση χάρη σε κείνον. Το σημαντικότερο ήταν ότι ένας τόσο διάσημος και σπουδαίος σκηνοθέτης, που δουλεύει στη Μετροπόλιταν και αλλού, σκηνοθέτησε παιδιά. Προσωπικά, έχω ξεχωρίσει μία χορεύτρια και μία τραγουδίστρια που πιστεύω ότι θα κάνουν μεγάλη καριέρα. Και στην ελληνική χορωδία εντόπισα ένα άτομο με ξεχωριστή φωνή. Γενικότερα, όσον αφορά τα 22 παιδιά από την Αθήνα, θεωρώ ότι έχουν όλα τα φόντα να κάνουν καριέρα, αλλά χρειάζεται πολιτική στήριξη και χρήματα γι' αυτό».
Ο μόλις 22 χρονών Αρτίρ Ρουσέλ, που ερμηνεύει το πριγκιπόπουλο το οποίο θέλει να ταξιδέψει στη Σελήνη, συμμετέχει στη Maîtrise Populaire από τα 17 του και είναι η πρώτη του όπερα. Μας μίλησε για την εμπειρία του: «Ξεκίνησα να παρακολουθώ τα μαθήματα τραγουδιού του πρότζεκτ της Σαρά Κονέ μετά το σχολείο κάθε μέρα, όταν ήμουν 11, και μπήκα στη Maîtrise στα 17, όταν ξεκίνησε να λειτουργεί στο πλαίσιο της Οπερά Κομίκ. Έχω συμμετάσχει σε κονσέρτα και ως φιγκιράν σε παραστάσεις, αν και ήθελαν μικρότερους σε ηλικία κι εγώ είμαι ήδη αρκετά μεγάλος, με αποτέλεσμα να μην κάνω για τη χορωδία. Στο "Ταξίδι στη Σελήνη" είναι ο πρώτος μου ρόλος σε όπερα. Το πρόγραμμα της Maîtrise είναι τόσο καινούργιο κι εγώ είμαι από τους παλιότερους, αλλά μου πρόσφερε πολλές ευκαιρίες. Τώρα παρακολουθώ μαθήματα στο Κονσερβατουάρ για να συνεχίσω ως τραγουδιστής όπερας.
Η παράστασή μας είναι για όλους, υπάρχουν σημεία που καταλαβαίνουν τα παιδιά και άλλα που καταλαβαίνουν οι ενήλικες. Ας πούμε ότι ο πρίγκιπας έχει επισκεφθεί ένα σαλόν με γυναίκες, αλλά μόνο στη Σελήνη ερωτεύεται. Αλλά και η πριγκίπισσα της Σελήνης ανακαλύπτει τον έρωτα χάρη σε κείνον. Υπάρχουν αστεία που τα παιδιά προσλαμβάνουν διαφορετικά από τους μεγάλους. Το ρεπερτόριο της Οπερά Κομίκ είναι για όλους και ευτυχώς έχει πολλά προγράμματα για νεότερους και αυτό είναι υπέροχο. Πολλά από τα παιδιά που συμμετέχουν αγαπούν την όπερα και θέλουν να συνεχίσουν. Ο σκηνοθέτης ξέρει να κάνει χιούμορ επί σκηνής και αυτό αρέσει σε όλους».
Πλησιάσαμε και έναν μαθητή από το Μπανιέ, ένα προάστιο στα νότια του Παρισιού, τον δεκαπεντάχρονο Νταρέν, που μας είπε: «Με επέλεξαν πριν από τέσσερα χρόνια, μετά από οντισιόν. Μας χώρισαν κάποια παιδιά, τα περισσότερα μεγαλύτερα σε ηλικία, σε γκρουπ και τραγουδήσαμε, και επέλεξαν εμένα, έναν φίλο μου και άλλον έναν. Εγώ είχα αρχίσει να παίζω ποδόσφαιρο και όχι μόνο δεν τραγουδούσα αλλά ούτε ήξερα τι θα πει όπερα, οπότε δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα τραγουδούσα. Μετά τη δεύτερη οντισιόν με επέλεξαν και έμεινα. Θα τελειώσω σε τρία χρόνια και θα πάρω το μπακαλορεά. Συμμετέχουμε σε παραστάσεις όπερας που χρειάζονται παιδική χορωδία, σε συναυλίες και κονσέρτα όπου πάντα υπάρχει και κίνηση, όχι μόνο τραγούδι, ενώ στο τέλος κάθε χρόνου ανεβάζουμε μια παράσταση όπου παίζουμε αποκλειστικά οι μαθητές της σχολής.
Η ζωή μου έχει αλλάξει πολύ, έχω πολλές δραστηριότητες καθημερινά και είναι κουραστικό, γιατί πρέπει να σηκώνομαι νωρίς και να επιστρέφω σπίτι αργά, καθώς η απόσταση είναι μεγάλη. Πρέπει να προλαβαίνω το σχολείο, το τραγούδι αλλά και το ποδόσφαιρο, το οποίο δεν σταμάτησα – μου αρέσει πολύ και δεν σκέφτομαι το μέλλον. Από τους τρεις που επέλεξαν, ο φίλος μου δεν συνέχισε γιατί ακριβώς τού φαινόταν κάτι πολύ ξένο και ότι θα τον κοροϊδεύουν. Μάλιστα, με ρωτάει τι βρίσκω σε αυτό και παραμένω. Εγώ του απαντάω ότι είναι κάτι που μου αρέσει και θα το κάνω. Φυσικά, κανένας από τους παλιούς μου συμμαθητές δεν έχει έρθει ποτέ να με ακούσει και ούτε ξέρουν τι είναι η όπερα. Πράγματι, η όπερα είναι κάτι που δεν συνδέεται καθόλου με τη ζωή τους ή τα ενδιαφέροντά τους. Δεν θα πάνε μέχρι το Παρίσι να δουν κάτι που δεν ξέρουν».
Στις παραστάσεις της Αθήνας ένα πολύ βασικό κομμάτι αυτής της διαστημικής εποποιίας είναι η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ υπό τη διεύθυνση της Κωνσταντίνας Πιτσιάκου. Τα 22 παιδιά που επελέγησαν για να συμμετέχουν στην παραγωγή δεν είχαν μόνο τη μουσική προετοιμασία.
Παράλληλα έπρεπε να εντρυφήσουν στη γαλλική γλώσσα και να παρακολουθήσουν για πρώτη φορά μια σειρά μαθημάτων χορού και κίνησης, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις κινησιολογικές απαιτήσεις της παράστασης. Μέσα από αυτό το απαιτητικό και γεμάτο εμπειρίες ταξίδι κατάφεραν να μεταμορφωθούν στους επαγγελματίες που θα έχουμε τη δυνατότητα να απολαύσουμε στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος.
Εκτός από τη σκηνοθεσία, ο Λοράν Πελί υπογράφει και τα ποιητικά κοστούμια. Τα ευρηματικά σκηνικά υπογράφει η Μπαρμπαρά ντε Λεμπούρ και τους αρμονικούς φωτισμούς ο Ζοέλ Αντάμ, ενώ την παραγωγή θα διευθύνει ο καταξιωμένος αρχιμουσικός Ηλίας Βουδούρης.
