Ροζάβα
Rojavayê Kurdistanê - Δυτικό Κουρδιστάν
Mία ουτοπία στην καρδιά του χάους της Συρίας
*
Στη μάχη τους κατά της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, οι Κούρδοι και οι άλλοι λαοί στη βόρεια Συρία προσπαθούν να εφαρμόσουν ένα πρωτότυπο πολιτικό σχέδιο στη Μέση Ανατολή, που το αποκαλούν "δημοκρατικό φεντεραλισμό".
Το σχέδιο αυτό είναι αντίθετο με το θρησκευτικό σχέδιο μιας αρκετά μεγάλης μερίδας της Συριακής αντιπολίτευσης, αλλά πάει κόντρα και στον εθνικιστικό αραβικό σχέδιο της συριακής κυβέρνησης. Και σαν να μην είναι αρκετό, δεν συμβαδίζει ούτε με ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν: "δεν θέλουμε ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν για τους Κούρδους, αλλά μια δημοκρατική και πλουραλιστική ομοσπονδία για όλους", όπως δηλώνουν.
Από το Qamishli ως το Kobane, από την Membij ως την Rakka, το ρεπορτάζ αυτό περιγράφει την επίπονη προσπάθεια ενός νέου πολιτικού πειράματος στη Συρία, παρά τα εμπόδια του πολέμου και του ασφυκτικού εμπάργκο.
Η ταινία αυτή είναι η βίντεο εκδοχή του ρεπορτάζ που δημσιεύτηκε στη Le Monde Diplomatique τον Σεπτέμβρη του 2017 με τον ίδιο τίτλο.
Chris den Hond - Mireille Court
(Camera, editing and scenario)
Διάρκεια 45 λεπτά.
Γυρίστηκε τον Ιούλιο του 2017.
Οι Κούρδοι ξεκίνησαν να γράφουν την δική τους ιστορία
Chris Den Hond
Ballast, 22.05.2017
Αποσπάσματα από μία συνέντευξη που έδωσε το 2017 ο βέλγος ανεξάρτητος δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής στο γαλλικό σάιτ Ballast, με αφορμή το βιβλίο La Commune du Rojava — L'alternative kurde à l'État-nation (Η Κομμούνα της Ροζάβα - η κουρδική εναλλάκτικη λύση προς το 'Εθνος-κράτος, εκδ. Syllepse), το οποίο συνεπέγραψε μαζί με την Mireille Court και τον Stephen Bouquin.
*
Ο μεγάλες διεθνείς εφημερίδες κατάλαβαν τελικά μόλις πρόσφατα την ύπαρξη του κουρδικού ζητήματος στην περιοχή. Την αγνούσαν για πολύ καιρό, επειδή προφανώς δεν ήταν ανεξάρτητες από τις μεγάλες διεθνείς δυνάμεις. Μπορούμε να αναφέρουμε την επιρροή της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, που καταπιέζει τους Κούρδους· τη Συρία, η οποία ποτέ δεν αναγνώρισε την κουρδική "πραγματικότητα" στη χώρα· το Ιράν, το οποίο ευθύνεται για την φυσική εξόντωση του Abdul Rahman Ghassemlou [ιρανός πολιτικός κουρδικής καταγωγής - σ.σ.] παραμονές δεκαετίας του '90· το Ιράκ, όπου υπάρχει μια άλλη πολιτική πραγματικότητα, εφόσον γίνεται λόγος εκεί για συντηρητικούς Κούρδους. Οι συντηρητικοί Κούρδοι του Ιράκ, όπως ο Massoud Barzani, που κυριαρχούν στη δυτική πλευρά του Κουρδιστάν, είναι εταίροι της Τουρκίας, κυρίως μέσω της πώλησης του πετρελαίου, και υποστηρίζονται από τη Γαλλία και τον Μπερνάρ Κουσνέρ, που τους θεωρούν " καλούς Κούρδους". Οι διεθνείς δυνάμεις και τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης άρχισαν πραγματικά να ενδιαφέρονται για το κουρδικό ζήτημα με τη μάχη στο Kobane, η οποία άλλαξε το παιχνίδι. Οι Κούρδοι έδωσαν 1.300 από τους καλύτερους μαχητές τους και στελέχη τους, άνδρες και γυναίκες· θυσίασαν ζωές για να νικήσουν την οργάνωση Ισλαμικό Κράτος. Αυτό είναι για μένα ένα σημαντικό σημείο καμπής. Υπό αυτή την έννοια, θα λέγαμε ότι τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι διεθνείς δυνάμεις ανακάλυψαν το κουρδικό ζήτημα χάρη στους ίδιους τους Κούρδους, οι οποίοι απέδειξαν ότι ήταν η καλύτερη πολιτική δύναμη στο πεδίο.
[...] Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλοί αριστεροί που σφάλλουν σε σχέση με το κουρδικό ζήτημα, επειδή υποστηρίζουν ιδεολογικά τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό: έχουν μείνει με την εικόνα μιας πολύ ευγενούς, πολύ αξιοπρεπούς συριακής επανάστασης, πολύ ευγενούς, ναι ... αλλά έκτοτε έχει αλλοιωθεί από αντιδραστικές δυνάμεις - όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Εμιράτα και η Τουρκία. Γίνεται έτσι κατανοητό [...] ότι, παρά τις όποιες τακτικές διαφορές μεταξύ του PYD και του PKK, αυτές οι δύο "αδελφές" οντότητες βρίσκονται στην ίδια ιδεολογική "αριστερή" επαναστατική γραμμή. Πολεμούνται από το συριακό καθεστώς και την Τουρκία, αλλά και από τον Barzani, ενώ, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζονται σε διεθνές επίπεδο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Αυτές οι δύο χώρες ενδιαφέρονται φυσικά για αυτές τις δυνάμεις που θα μπορούσαν να απελευθερώσουν τη Ράκκα ή τη Μοσούλη [η ανακατάληψη αυτών των δύο πόλεων με τη συντριβλη του ISIS έγινε αντίστοιχα τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 2017 -σ.σ.]. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να είμαστε φαταλιστές: δεν είναι οι Κούρδοι που αφήνουν να τους χρησιμοποιήσουν, όπως συνέβη τον περασμένο αιώνα. Σήμερα, οι Κούρδοι είναι μάλλον αυτοί που δημιουργούν το δικό τους συσχετισμό δυνάμεων, αυξάνοντας τα εδάφη τους, με μία καθαρά δική τους ιδεολογία: μια επαναστατική ιδεολογία. Αυτή η πολυθρησκευτική, πολυεθνική επανάσταση είναι μοναδική στη Μέση Ανατολή.
[...] Σήμερα πάλι η λέξη "αυτονομία" γίνεται αποδεκτή από το PKK. Και προχωρούν ακόμη περισσότερο με τον δημοκρατικό φεντεραλισμό. Στην παρούσα κατάσταση της παγκοσμιοποίησης, είναι η πιο μοντερνιστική έννοια· εγγυάται ότι δεν υψώνονται τοίχοι μεταξύ των λαών, των θρησκειών ή των κοινοτήτων. Αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να τεθεί και στο Ιράκ. Η μεγαλύτερη "κουρδική" πόλη στο Ιράκ δεν είναι το Erbil, ούτε η Sulaymanah, είναι η Βαγδάτη. Παρομοίως, η πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό Κούρδων στην Τουρκία είναι η Κωνσταντινούπολη - με πάνω από τρία εκατομμύρια ανθρώπους. Με τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν, θα χρειαζόταν να σχεδιαστούν σύνορα που θα δημιουργούσαν νέες μειονότητες. Με αυτή την έννοια, το βελγικό μοντέλο, αν και αστικό μοντέλο, έχει κάποιο ενδιαφέρον επειδή προσφέρει γλωσσικές, οικονομικές και πολιτιστικές εγγυήσεις. Πιστεύω ότι για τους Κούρδους είναι κάτι που θα ήταν πολύ λειτουργικό. Ακριβώς επειδή το μοντέλο αυτό αποτελεί έναν κίνδυνο για το τουρκικό και το συριακό κράτος, η καταστολή είναι τρομερή απέναντι στο HDP και το PYD. Είναι ένα αριστερό επαναστατικό κίνημα· δεν πρόκειται για μια εθνικιστική δεξιά αναδίπλωση. Εκεί όπου το PYD κατέχει την εξουσία, υπάρχουν δημοτικά, περιφερειακά και επαρχιακά συμβούλια όπου οι Ασσύριοι, οι Αρμένιοι, οι Τουρκμένοι, οι Κούρδοι και οι Άραβες απολαμβάνουν την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων τους, είτε αυτά είναι γλωσσικά στο σχολείο, είτε απλώς πολιτιστικά.
[...] Είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι για να "νικηθεί" μια αυτοκρατορία απαιτείται η εξουσία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Francisco "Pancho" Villa και ο Emiliano Zapata πήραν λάθος δρόμο στη μεξικανική επανάσταση, κατά την περίοδο 1910-1920. Αντί να πάρουν την εξουσία, συμμαχώντας με τους εργάτες, αποσύρθηκαν στην επικράτειά τους, απειλώντας να επιστρέψουν αν επαναλαμβάνονταν τα ίδια λάθη. Η μεξικανική αστική τάξη, σε συμμαχία με τους δεξιούς εργαζόμενους, ανέκτησε τελικά την εξουσία, δολοφόνησε και σφαγίασε το αγροτικό επαναστατικό κίνημα. Αυτό πρέπει να χρησιμεύσει ως παράδειγμα. Πιστεύω ότι υπάρχουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία στον κοινοτισμό, σε αντιπαράθεση ειδικά με τις "σταλινικές", κάθετες κοινωνίες, οι οποίες καταπιέζουν τον λαό τους. Πρέπει να υπάρχει δημοκρατική και λαϊκή εξουσία, των εργαζομένων όπως και των αγροτών. Δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε την κοινωνία στην οποία ζούμε και να σκεπτόμαστε ότι θα πρέπει να πάρουμε την εξουσία πριν εγκαταστήσουμε μια δημοκρατική κοινωνία- κι αυτό γίνεται, ειδικά στη Μέση Ανατολή, με τα όπλα. Μου φαίνεται πως το PKK προσπαθεί να συνδυάσει αυτές τις δύο όψεις: από τη μία πλευρά το "μπουκσινιστικό" πνεύμα [ο φυλακισμένος ηγέτης του PKK Οτσαλάν φέρεται να έχει επηρεαστεί τελευταία από τις θεωρητικές απόψεις του αμερικανού αναρχικού στοχαστή Murray Bookchin -σ.σ.], με πραγματικές εξουσίες για τα δημοτικά και επαρχιακά συμβούλια και από την άλλη, μια οργάνωση που διατηρεί κάποια μορφή καθετότητας. Σε κάθε περίπτωση, βρισκόμαστε πάντα σε περίοδο πολέμου· είναι επομένως ακόμη πολύ νωρίς για να κρίνουμε αν είναι ο σωστός δρόμος ή όχι. Ωστόσο, η μάχη των Κούρδων στη Συρία φέρνει πολλές ελπίδες σε εκείνους που αγωνίζονται ενάντια στον σκοταδισμό. Έμαθα πολλά πράγματα από τους επαναστάτες Σαντινίστας στη Νικαράγουα: επαναλάμβαναν συνεχώς ότι ήθελαν να κάνουν "όπως στην Κούβα, αλλά καλύτερα". Ήθελαν να εμβαθύνουν τη δημοκρατία στον σοσιαλισμό, όχι να την περιορίσουν. Μου φαίνεται πως οι Κούρδοι παίζουν ένα κάπως παρόμοιο ρόλο, δίνοντας την ελπίδα στους άλλους ότι μια επανάσταση είναι δυνατή, στρατιωτικά αλλά και κοινωνικά. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ροζάβα και στο Κουρδιστάν ανοίγουν επομένως έναν ενδιαφέρον προβληματισμό για τους μειονοτικούς λαούς μέσα στα κράτη τους, καθώς και πραγματικές προοπτικές.
[...] Όσον αφορά το μέλλον, είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις ... Αλλά υπάρχει ένα πολύ σημαντικό δεδομένο: εάν, για την ώρα, η Μόσχα και η Ουάσινγκτον τούς υποστηρίζουν στον αγώνα τους κατά της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, οι Κούρδοι έχουν αρχίσει παρ' όλα αυτά να δημιουργούν το δικό τους συσχετισμό δυνάμεων- αυτό είναι αναμφισβήτητο. Εάν το Ισλαμικό Κράτος επρόκειτο να νικηθεί εντελώς με στρατιωτικό τρόπο, μην πιστεύετε ότι οι Κούρδοι θα εγκαταλείψουν την κατακτημένη περιοχή για να τη δώσουν πίσω στον Μπασάρ αλ-'Ασαντ. Δεν θα παρατήσουν τα όπλα. Αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται πολύ καλά κατανοητό στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στους "αριστερούς" κύκλους. Πολλοί πιστεύουν ότι οι Κούρδοι είναι υποχείριοι του τακτικού Συριακού Στρατού, ότι θα είναι πάντα οι χαμένοι ... Αυτό δεν ισχύει. Σήμερα υπάρχει ένα ιστορικό γεγονός που δεν είχα δει ποτέ πριν: οι ίδιοι οι Κούρδοι γράφουν τώρα τη δική τους ιστορία.
Μτφ. Σ.Σ.
Βλέπε επίσης στο Αλμανάκ:
Γράμμα "πέραν του τάφου" του Lorenzo Orsetti
Anna Campbell, Haukur Hilmarsson Επιτύμβιο
Σαν σήμερα, το 1978, το PKK ιδρύεται στην κουρδική πόλη Riha (Urfa)
