«Η Μαντλίν Ολμπράιτ ήταν μία δολοφόνος»
Πράγα, 1937 - Ουάσινγκτον, 23.03.2022
Liza Featherstone
Jacobin - 24.03.2022
Η Liza Featherstone είναι δημοσιογράφος και καθηγήτρια στο NYU και στην Columbia's School of International Public Affair
Η Μαντλίν Ολμπράιτ πέθανε σε ηλικία 84 ετών. Ήταν μια υπέρμαχος του ιμπεριαλισμού που υποστήριξε με πάθος τη μέγιστη χρήση θανατηφόρας βίας για την επίτευξη μιας παγκόσμιας τάξης υπό την κυριαρχία των ΗΠΑ μετά τον Ψυχρό Πόλεμο - και σκότωσε πολλούς, πολλούς ανθρώπους στην πορεία της αυτή.
Η Μαντλίν Ολμπράιτ, που πέθανε την Τετάρτη σε ηλικία ογδόντα τεσσάρων ετών, υπήρξε η πρώτη γυναίκα υπουργός Εξωτερικών της Αμερικής. Όμως οι αμέτρητοι πηχαίοι τίτλοι που προβάλλουν το γεγονός αυτό κινδυνεύουν να περιορίσουν τα επιτεύγματά της στο φύλο της. Αυτό δεν θα ήταν σωστό: ήταν κάτι πολύ περισσότερο από απλή πρωτοπόρος.
Η Ολμπράιτ ήταν μία αυτοκρατορική λάμια, τόσο αδίστακτη στην επιδίωξη της αμερικανικής παγκόσμιας κυριαρχίας όσο και οποιοσδήποτε άνδρας. Έπαιξε κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας μεταψυχροπολεμικής πολιτικής που προκάλεσε καταστροφές σε πολλές ηπείρους. Η βιογραφία της περιέχει πολλή οδύνη: η οικογένειά της διέφυγε από τις ναζιστικές διώξεις όταν ήταν παιδί, και είκοσι έξι από τους συγγενείς της, μεταξύ των οποίων τρεις παππούδες και γιαγιάδες, δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Είναι μια τραυματική ιστορία, αλλά μην ανησυχείτε: το ανταπέδωσε με πολλά άλλα τραύματα και θανάτους ανθρώπων.
Από το 1993 έως το 1997, η Ολμπράιτ διετέλεσε πρέσβειρα των Ηνωμένων Εθνών. Υπό αυτή την ιδιότητα, υπεραμύνθηκε τις βάναυσες κυρώσεις κατά του Ιράκ μετά τον πόλεμο του Κόλπου, με στόχο να μεγιστοποιήσει την εξαθλίωση των Ιρακινών, ώστε να ενθαρρύνει την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν. Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1996 στη Λέσλι Σταλ στην εκπομπή της 60 Minutes, η Ολμπράιτ φάνηκε να υπονοεί ότι οι θάνατοι των παιδιών άλλων ανθρώπων ήταν απλώς ένα κόστος που πρέπει να επωμιστεί μία αυτοκρατορία. "Ακούσαμε ότι μισό εκατομμύριο παιδιά έχουν πεθάνει. Θέλω να πω, είναι περισσότερα παιδιά από όσα πέθαναν στη Χιροσίμα", παρατήρησε η Σταλ. "Και ξέρετε κάτι, αξίζει το τίμημα αυτό;" Η Ολμπράιτ απάντησε: "Νομίζω ότι είναι μια πολύ δύσκολη επιλογή, αλλά το τίμημα, νομίζουμε ότι είναι ένα τίμημα που όντως αξίζει".
Αν και οι εκτιμήσεις των θανάτων στις οποίες αναφερόταν η Σταλ αμφισβητήθηκαν στη συνέχεια από τους ερευνητές, η Ολμπράιτ κατέστησε σαφές ότι ήταν αρκετά προετοιμασμένη ώστε να προκαλέσει τέτοιας κλίμακας θανάτους. Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς το θάνατο μισού εκατομμυρίου παιδιών και την ανεξέλεγκτη φτώχεια για τόσες πολλές οικογένειες, που περιέχεται σε αυτό το στατιστικό στοιχείο. Ωστόσο, αυτό ήταν ένα "τίμημα" που έπρεπε για την Ολμπράιτ να πληρώσουν οι απλοί άνθρωποι σε αυτή τη φτωχή χώρα, όπου οι κυρώσεις στέρησαν από τους Ιρακινούς φάρμακα, καθαρό πόσιμο νερό και βασικές υποδομές.
Το Δόγμα Πάουελ -δηλαδή η αντίληψη για την εξωτερική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο που προωθήθηκε από τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού του Κλίντον, Κόλιν Πάουελ (για τον οποίον επίσης γράψαμε πρόσφατα εδώ και όχι ευγενικά)- ήταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επεμβαίνουν στρατιωτικά μόνο εκεί όπου απειλούνται τα δικά τους εθνικά συμφέροντα. Η Ολμπράιτ δεν συμφωνούσε, και συγκρούστηκαν για το ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος των ΗΠΑ σε κρίσεις όπως της Βοσνίας. Ο Πάουελ έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι "παραλίγο να πάθει εγκεφαλικό" όταν εκείνη τον ρώτησε: "Ποιο είναι το νόημα να έχουμε αυτόν τον υπέροχο στρατό για τον οποίο μιλάμε πάντα, αν δεν μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε;"
Ως πρέσβειρα του ΟΗΕ, η Ολμπράιτ έδιωξε τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Μπούτρος Μπούτρος-Γκάλι από τη θέση του μετά από μια ανελέητη εκστρατεία, ένα θλιβερό επεισόδιο που ρίχνει φως στο όραμά της για την παγκόσμια τάξη του fin de siècle. Ο Μπούτρος-Γκάλι, η θητεία του οποίου υποστηρίχθηκε από κάθε χώρα εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, απέδωσε αργότερα την απομάκρυνσή του στη δημοσίευση μιας έκθεσης του ΟΗΕ που υποστήριζε ότι μια ισραηλινή επίθεση σε έναν καταυλισμό προσφύγων στο Λίβανο, η οποία σκότωσε εκατό ανθρώπους, ήταν σκόπιμη και δεν είχε γίνει κατά λάθος, όπως ισχυριζόταν η ισραηλινή κυβέρνηση. Αμερικανοί αξιωματούχοι αρνήθηκαν ότι αυτός ήταν ο λόγος, επικαλούμενοι αντ' αυτού τις διαφορές για τη Ρουάντα, την Κροατία και τη Βοσνία. Είχε προκαλέσει μία σχετική δυσαρέσκεια στους κόλπους της δυτικής άρχουσας τάξης αναφερόμενος στη Βοσνία ως "πόλεμο των πλουσίων". Επίσης, ο Μπούτρος-Γκάλι, αρχιτέκτονας των συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ, είδε την εκστρατεία της Ολμπράιτ εναντίον του ως μια ρατσιστική ή ξενοφοβική φιλοφρόνηση προς τους αντι-ΟΗΕ Ρεπουμπλικάνους (ο Μπομπ Ντολ, για παράδειγμα, συνήθιζε να προφέρει κοροϊδευτικά το όνομα του Αιγύπτιου γενικού γραμματέα: "Booootros Booootros” ή “Boo Boo"), οι οποίοι ξεσπάθωσαν ακόμη περισσότερο μετά τον θάνατο δεκαπέντε Αμερικανών στρατιωτών σε μια αποτυχημένη ειρηνευτική επιδρομή του ΟΗΕ στη Σομαλία. Μεταξύ διαφόρων μέσων που χρησιμοποίησε για να εκδιώξει τον γενικό γραμματέα από το πόστο του, η Ολμπράιτ κατηγόρησε ψευδώς τον Μπούτρος-Γκάλι και για διαφθορά. Γράφοντας τότε στη Le Monde Diplomatique, ο Ερίκ Ρουλό υπέδειξε τον πραγματικό λόγο της βεντέτας της Ολμπράιτ εναντίον του δημοφιλούς συναδέλφου της:
"Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου είχε επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να διεξάγουν τον Πόλεμο του Κόλπου σχεδόν όπως ήθελαν και αυτό αποτέλεσε ένα μοντέλο για το μέλλον: ο ΟΗΕ προτείνει, με πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον, και οι ΗΠΑ αποφασίζουν. Αλλά ο κ. Μπούτρος-Γκάλι δεν συμμεριζόταν αυτή την άποψη για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου".
Από το 1997 έως το 2001, η Ολμπράιτ ήταν υπουργός Εξωτερικών, υπό τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Σε αυτόν τον πολυδιαφημισμένο πρωτοποριακό ρόλο, συνέχισε να προκαλεί αφάνταστα δεινά στους Ιρακινούς. Ο βοηθός γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Ντένις Χάλιντεϊ παραιτήθηκε από τη θέση του το 1999 προκειμένου να καταγγείλει τις κυρώσεις- οι ΗΠΑ "σκοτώνουν εν γνώσει τους χιλιάδες Ιρακινούς κάθε μήνα", είπε τότε, μια πολιτική που αποκάλεσε "γενοκτονία". Αν και πολλοί Αμερικανοί σοκαρίστηκαν όταν η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους εισέβαλε στο Ιράκ, γεγονός είναι ότι και πριν ακόμη αναλάβει ο Μπους τα καθήκοντά του, οι Ηνωμένες Πολιτείες βομβάρδιζαν ήδη το Ιράκ, κατά μέσο όρο, περίπου τρεις φορές την εβδομάδα. Αυτό είναι το κορίτσι μας! Πολεμοχαρής όσο κι ένας άνδρας.
Η Ολμπράιτ προώθησε επίσης την επέκταση του ΝΑΤΟ στις πρώην σοβιετικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μια απερίσκεπτη πρωτοβουλία για την οποία πολλοί υψηλόβαθμοι διπλωμάτες προειδοποιούσαν όλα αυτά τα χρόνια ότι αναπόφευκτα θα οδηγούσε τη Ρωσία να αντεπιτεθεί. Αυτή η πολιτική συνέβαλε σημαντικά στην τρομακτική δυνητική πυρηνική σύγκρουση που αντιμετωπίζουμε τώρα, καθώς και στην τρομερή σφαγή ουκρανών αμάχων (σίγουρα τουλάχιστον 977, μέχρι χθες, ενώ ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα πιστεύει ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος).
Η Ολμπράιτ δεν αποσύρθηκε ποτέ, ένα κατόρθωμα που οι θαυμαστές της θα θεωρήσουν αναμφίβολα ως μια τρανή απόρριψη του ηλικιακού ρατσισμού. Αλλά θα ήταν πολύ καλύτερο για τον κόσμο αν είχε πάρει λίγη άδεια για να απολαύσει τα σημαντικά της επιτεύγματα. Η εταιρεία συμβούλων της βοήθησε την Pfizer να αποφύγει να μοιραστεί τη διεθνή ιδιοκτησία της, παρόλο που κάτι τέτοιο θα έσωζε ζωές σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια της τρέχουσας πανδημίας COVID-19. Οι πατέντες εμβολίων παραμένουν μια σημαντική αιτία παγκόσμιου "απαρτχάιντ εμβολίων" και μαζικών θανάτων. Αλλά είναι απίθανο αυτό να την προβλημάτισε στο νεκροκρέβατό της: οι θάνατοι φτωχών, σκούρων ανθρώπων που δεν είναι Αμερικανοί ήταν πάντα "άξιοι του κόστους" για την Ολμπράιτ.
Κατά τη διάρκεια των προκριματικών εκλογών του 2016, είπε για τις γυναίκες (όπως η γράφουσα) που δεν υποστήριξαν την υποψηφιότητα της Χίλαρι Κλίντον: "Υπάρχει ειδικό μέρος στην κόλαση για τις γυναίκες που δεν αλληλοβοηθιούνται". Αργότερα ζήτησε συγγνώμη για το σχόλιο αυτό σε ένα χρονογράφημα στους New York Times, οπότε δεν θέλω να γίνω μικροπρεπής. Εξάλλου, ο ιρακινός λαός δεν έλαβε ποτέ συγγνώμη από αυτήν. Αλλά εξετάζοντας τα παραπάνω στοιχεία, ήταν απερίσκεπτο εκ μέρους της να στείλει και άλλες γυναίκες σε εκείνη την περίφημη κόλαση.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι υπάρχει ήδη κράτηση στο όνομά της σε αυτό το καυτό υπόγειο hot spot. Ίσως εκεί να λάβει επιτέλους την αναγνώριση που της αξίζει, ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα ανάμεσα στους δολοφόνους αυτοκρατορικούς πολεμοχαρείς κάθε φύλου.
