Το "Τελευταίο όνειρο" του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Το "Τελευταίο όνειρο"
του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Pedro Almodóvar, El último sueño, Reservoir Books, 2023
Pedro Almodóvar | Le dernier rêve, Flammarion, 2024

Madrid, chica Almodóvar -πρώτη μονογραφική έκθεση του Πέδρο Αλμοδόβαρ στην Ισπανία, Centro de Cultura Contemporánea Conde Duque, 12.06 - 17.11.2024

Η άλλη πλευρά του Αλμοδόβαρ

Στο Τελευταίο όνειρο, ανακαλύπτουμε, μέσα από δώδεκα ιστορίες, έναν Αλμοδόβαρ που, από τα δεκαοκτώ του χρόνια ήδη, επινοεί δυνατές εικόνες και δημιουργεί τις ατμόσφαιρες, τις καταστάσεις και την αισθητική που θα γίνονταν η υπογραφή του: ενθουσιασμός, υπερβολή, το φύλο και τα όριά του, οι γυναίκες και οι μητέρες ειδικότερα, η θρησκεία, φυσικά, πανταχού παρούσα και απειλητική: το μαύρο που έρχεται σε αντίθεση με τα ποικίλα χρώματα της φαντασίας του. Ένας αστραφτερός ανεμοστρόβιλος με άρωμα Movida.

Santiago Artozqui
En attendant Nadeau - 25.10. 2024

Για μια φορά, ας ξεκινήσουμε αναφέροντας την υπέροχη εικονογράφηση του εξωφύλλου για το Τελευταίο όνειρο του Πέδρο Αλμοδόβαρ, ένα πορτρέτο του Javier Jaén που συμπυκνώνει σε μια μόνο εικόνα τη δημιουργικότητα και την ποίηση του Ισπανού σκηνοθέτη. Αποτελεί την τέλεια πύλη εισόδου στα δώδεκα κείμενα αυτής της συλλογής, η οποία, όπως αναφέρει ο συγγραφέας στον πρόλογό του, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια "αποσπασματική, ελλιπής και κάπως κρυπτική αυτοβιογραφία", η οποία όμως πάνω απ' όλα αποκαλύπτει τη σαφή γοητεία που ασκούν η πράξη της γραφής και η μορφή του συγγραφέα.

Αρκετά διηγήματα ασχολούνται με το θέμα: Ανάμνηση μιας κενής ημέρας, μια σχολιασμένη ανάγνωση του βιβλίου της Leïla Sliman Το 'Αρωμα των λουλουδιών τη νύχτα, όπου αναλύει τι σημαίνουν γι' αυτόν η γραφή και το όραμα του κόσμου που συνεπάγεται· 'Ενα κακό μυθιστόρημα, που παρουσιάζει με χιούμορ -αλλά και με βάθος- τις διαφορές μεταξύ κινηματογράφου και λογοτεχνίας, και στο οποίο ο Αλμοδόβαρ υποστηρίζει ότι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, τα καλά βιβλία κάνουν κακές ταινίες: " Σε ένα σενάριο, πρέπει απλώς να εξηγήσεις τη δράση, π.χ. Ο τάδε ανοίγει μια πόρτα. Σε ένα μυθιστόρημα, σε αυτή τη σύντομη στιγμή (τη στιγμή που ο άνθρωπος φτάνει στην πόρτα), μπορείς να διηγηθείς ολόκληρη την ιστορία του χαρακτήρα και τη σχέση του με τον κόσμο. Μπορείς να διηγηθείς οτιδήποτε."

Η αξία των κειμένων αυτών δεν έγκειται μόνο στο ότι ρίχνουν φως στην αντίληψη του Αλμοδόβαρ για την τέχνη του ως κινηματογραφιστή, αλλά αποκαλύπτουν επίσης σε τι βαθμό οι διάφορες δραστηριότητές του αλληλοδιεισδύουν και αλληλοτροφοδοτούνται με την πάροδο του χρόνου. Κάποιες από αυτές τις ιστορίες μεταφέρθηκαν στην οθόνη χρόνια μετά τη γέννησή τους ή, όπως δηλώνει ο ίδιος, θα καταλήξουν κάποτε να μεταφερθούν. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μοιράζονται με τις ταινίες του μια εντυπωσιακή ευκολία παραγωγής δυνατών εικόνων που υπερβαίνουν τα εσκαμμένα, καθώς και επαναλαμβανόμενα θέματα, ιδίως τη θρησκεία. Για παράδειγμα, παρά το μάλλον ζοφερό θέμα του (ιερείς που βιάζουν μικρά αγόρια υπό την εξουσία τους), η Επίσκεψη, που γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και από την οποία θα προέκυπτε η Κακή εκπαίδευση πολύ αργότερα, αφήνει να διαφανεί την επιθυμία του νεαρού συγγραφέα να ζήσει και να διαμορφώσει τον εαυτό του, όταν εκείνος πλέον ζούσε στη Μαδρίτη στο τέλος της δικτατορίας του Φράνκο. Το κείμενο αυτό, με το οποίο ανοίγει η συλλογή, είναι πρωτο-Αλμοδόβαρ, και μπορούμε να αισθανθούμε σε αυτό την ίδια οργανική ροπή προς τις χριστιανικές εικόνες όπως και σε μια φράση από τον πρόλογό του που γράφτηκε πενήντα χρόνια αργότερα: "Θυμάμαι τον εαυτό μου στο αίθριο του οικογενειακού σπιτιού [...] να χτυπάω τα πλήκτρα μιας Olivetti [...] δίπλα σε ένα γδαρμένο κουνέλι κρεμασμένο από ένα σχοινί ως το πιο αηδιαστικό μυγοκτόνο". Φυσικά, ο Αλμοδόβαρ έχει εξελιχθεί, αλλά ο πυρήνας αυτού που είναι δεν έχει αλλάξει, και είναι συγκινητικό να αισθάνεσαι αυτή τη συνέχεια όταν διαβάζεις αυτές τις ιστορίες, σαν μια αντανάκλαση της ίδιας αυτής συνέχειας που έχουμε βιώσει ως θεατές των τριάντα ταινιών του.

Το πιο όμορφο και συνταρακτικό κείμενο της συλλογής είναι σίγουρα αυτό που της δίνει τον τίτλο της: Το τελευταίο όνειρο. Αυτές οι έξι σελίδες, που υπογράφονται Pedro Almodóvar Caballero [στην Ισπανία, οι άνθρωποι παίρνουν το επώνυμο του πατέρα τους και ακολούθως το επώνυμο της μητέρας τους, αλλά ο Αλμοδόβαρ δεν το έκανε αυτό για τη δημόσια εικόνα του - σ.σ.], αφηγούνται την τελευταία του συνάντηση με τη μητέρα του, παρέα με τον αδελφό του, τρεις ώρες πριν από τον θάνατό της, και αποτελούν φόρο τιμής σε όλα όσα της οφείλει το φαντασιακό του. Αυτές οι συγκινητικές γραμμές, απαλλαγμένες από τεχνάσματα ή εύκολους εντυπωσιασμούς, μας δείχνουν έναν διαφορετικό συγγραφέα, λιγότερο φανταχτερό, πιο γαλήνιο, ίσως τον συγγραφέα που θα μπορούσε να είχε γίνει αν η ζωή δεν τον είχε πάει αλλού. Το Τελευταίο όνειρο, όμως, με τη σοβαρή και ήρεμη ομορφιά του, δεν αποτελεί παραφωνία ανάμεσα στα άλλα κείμενα, αντίθετα, αποκαλύπτει μια νέα πτυχή αυτού του πολυδιάστατου καλλιτέχνη, ο οποίος στα εβδομήντα πέντε του παραμένει υπερδραστήριος. Τον Σεπτέμβριο, έλαβε τον Χρυσό Λέοντα στη Μόστρα της Βενετίας για την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία, The Room Next Door, και διοργάνωσε στη Μαδρίτη την έκθεση φωτογραφίας "Madrid, Chica Almodóvar", όπου άνοιξε τα προσωπικά του αρχεία για να απεικονίσει την ερωτική του σχέση με την πόλη.

Κοιτάζοντας όλα αυτά, φαίνεται να υπάρχει μια σταθερά στο έργο του Πέδρο Αλμοδόβαρ, και αυτή είναι η ικανότητά του να δημιουργεί παράξενους, περιθωριακούς χαρακτήρες και καταστάσεις, και στη συνέχεια να μας κάνει να τους κατανοούμε και να τους αγαπάμε. Ξέρει πώς να βρίσκει την ομορφιά στην ατέλεια, πώς να εξυμνεί τη διαφορά και πώς να δείχνει τους ανθρώπους χωρίς να τους κρίνει ή κρινοντάς τους μόνο καλοπροαίρετα, παρά τα ελαττώματα και τις ταπεινώσεις τους. Φυσικά, ξέρει πώς να κινηματογραφεί τις γυναίκες, αλλά ξέρει επίσης πώς να γράφει γι' αυτές, κάτι που τελικά δεν θα εκπλήξει πολλούς. Και έπειτα υπάρχει η Ισπανία, και είναι σαφές ότι το συναισθηματικό του δέσιμο με τη χώρα αυτή είναι ισχυρό τόσο σε αυτά τα κείμενα όσο και στο υπόλοιπο έργο του. Εν ολίγοις, είτε είστε φαν του Αλμοδόβαρ είτε απλώς περίεργοι να ανακαλύψετε το φανταστικό κόσμο ενός σημαντικού καλλιτέχνη των τελευταίων πέντε δεκαετιών, αυτή την αστεία, ποιητική και πληθωρική συλλογή δεν γίνεται να την προσπεράσεις.

Δείτε επίσης:
Σαν Σήμερα / 1949 : Γεννιέται στην Calzada de Calatrava ο Pedro Almodóvar.