Σε μια σειρά κειμένων μας, εδώ στο LiFO.gr, στα οποία ασχολούμαστε με διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές, από τις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70, που γυρίστηκαν στη χώρα μας (σε νησιά, μα και στην ενδοχώρα), με την βοήθεια ελλήνων ηθοποιών, βεβαίως τεχνικών ή ακόμη και συνθετών, σειρά παίρνει η ταινία του σημαντικότατου σκηνοθέτη της Nouvelle Vague Κλοντ Σαμπρόλ (1930-2010) “La Route de Corinthe” (Ο Δρόμος της Κορίνθου), που είχε κινηματογραφηθεί σε πολύ μεγάλο μέρος την, αν όχι ολάκερη, στη χώρα μας, στο διάστημα Μάιος-Ιούλιος 1967.
Όπως έχουμε τονίσει και άλλες φορές στα σχετικά κείμενα, η Ελλάδα, στην δεκαετία του ’60, ήταν πολύ ελκυστική για τους ξένους παραγωγούς. Ο τόπος αυτός καθαυτός, με την ποικιλία του ανάγλυφου, ήταν το πρώτο πλεονέκτημα, αλλά εξ ίσου σημαντικά ήταν ο καλός καιρός (το μεσογειακό κλίμα) τους περισσότερους μήνες, που επέτρεπε γυρίσματα σε τρεις εποχές του χρόνου, και ακόμη το διαθέσιμο προσωπικό, από ηθοποιούς, τεχνικούς κ.λπ. έτοιμο ανά πάσα ώρα και στιγμή να προσφέρει όλες εκείνες τις υπηρεσίες και τις διευκολύνσεις, που απαιτούσε μια διεθνής συνεργασία.
Μάλιστα σ’ αυτόν τον τομέα είχαν δημιουργηθεί και κάποια «γραφεία» με το σημαντικότερο όλων να είναι εκείνο του Μαξ Ρόμαν (1938-2002), αυτής της τρομερής φιγούρας του ελληνικού κινηματογράφου, που συμμετείχε ως ηθοποιός, μεταξύ άλλων, στις δύο «πρακτορικές» ταινίες του Θανάση Βέγγου, την διετία 1967-69, φθάνοντας να κάνει ακόμη και τον «κόκκινο» κομισάριο στην αντικομμουνιστική περιπέτεια του Ντίμη Δαδήρα «Στα Σύνορα της Προδοσίας» (1968).
Πολύγλωσσος, με σοβαρές οργανωτικές ικανότητες, όπως στην πράξη αποδείχθηκε, και πάνω απ’ όλα έντιμος στις συνεννοήσεις και τις συναλλαγές του με τους Έλληνες και ξένους συνεργάτες του, ο Μαξ Ρόμαν ήταν εκείνος που είχε βρεθεί πίσω από πολλές ξένες παραγωγές που είχαν γυριστεί τότε στη χώρα, στηρίζοντάς τες σε κάθε διάστασή τους. Μάλιστα, στο “La Route de Corinthe” δεν ήταν μόνον οργανωτικός και πίσω από τις κάμερες ο ρόλος του, αλλά και μπροστά απ’ αυτές ενσαρκώνοντας έναν καταπληκτικό τύπου-κόμικ δολοφόνο!
Πολύγλωσσος, με σοβαρές οργανωτικές ικανότητες, όπως στην πράξη αποδείχθηκε, και πάνω απ’ όλα έντιμος στις συνεννοήσεις και τις συναλλαγές του με τους Έλληνες και ξένους συνεργάτες του, ο Μαξ Ρόμαν ήταν εκείνος που είχε βρεθεί πίσω από πολλές ξένες παραγωγές που είχαν γυριστεί τότε στη χώρα, στηρίζοντάς τες σε κάθε διάστασή τους.
Όπως ήδη έχετε αντιληφθεί τα γυρίσματα του «Δρόμου της Κορίνθου» συμπίπτουν με τους πρώτους μήνες της δικτατορίας. Τα πράγματα ήταν δύσκολα για τους ξένους παραγωγούς, τότε, στην αρχή, αλλά επειδή το στρατιωτικό καθεστώς δεν ήθελε επ’ ουδενί να δημιουργήσει κακές εντυπώσεις σε ξένους παράγοντες, τα όποια προβλήματα που δημιουργούνταν ξεπερνιούνταν μάλλον εύκολα. Επ’ αυτού θυμάται σχετικώς ο Κλοντ Σαμπρόλ (από την εκπομπή της ET1 «Συνεικόνες» με τον Κώστα Κωβαίο, παραγωγής 2001):
«Είναι μια πολύ ευχάριστη ανάμνηση. Τα γυρίσματα έγιναν στην Αθήνα και το Σούνιο (σ.σ. επίσης σε Ναύπλιο, Ισθμό και αλλού). Ήταν τρομερό που ζώντας στην Ελλάδα κοιμόμασταν πολύ αργά και ξυπνούσαμε νωρίς. Τα γυρίσματα ήταν πολύ ευχάριστα κι είχε υπέροχο καιρό. Είναι μια καλή ανάμνηση, όχι όμως και η ταινία. Τότε ήταν δικτατορία.
Εντοπίσαμε τις περιοχές που θα γυρίζαμε το “Δρόμο της Κορίνθου” πριν από το πραξικόπημα, αλλά μετά μας απαγόρευσαν να γυρίσουμε. Έστειλα τότε τον διευθυντή παραγωγής να συναντήσει κάποιον συνταγματάρχη, υπεύθυνο για τον πολιτισμό κι εκείνος του είπε: “κάντε ό,τι θέλετε, εμείς απλώς θα επιβάλλουμε την τάξη στην Ελλάδα και θα φύγουμε – είμαστε καλοί άνθρωποι και αν σας εμποδίσει κάποιος θα τον κλείσουμε στη φυλακή (γέλια)”».
Είχε δίκιο ο Κλοντ Σαμπρόλ, όταν έλεγε πως από τα γυρίσματα στην Ελλάδα είχε καλές αναμνήσεις, αλλά όχι και από την ταινία. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, το “La Route de Corinthe” δεν μπορεί με τίποτα να τοποθετηθεί μεταξύ των καλυτέρων ταινιών του. Καθώς λέμε για ένα σκηνοθέτη από τους πρωτοπόρους της Nouvelle Vague, η τριλογία του οποίου “La Femme Infidèle” (ε.τ. Η Άπιστη Γυναίκα, 1969), “Que la Bête Meure” (ε.τ. Να Πεθάνει το Κτήνος, 1969) και “Le Boucher” (ε.τ. «Ο Χασάπης», 1970) τον τοποθέτησε πάρα πολύ ψηλά, στην κορυφή της γαλλικής κινηματογραφίας της εποχής.
Ήταν μία ακόμη ταινία-διάλειμμα, για τον Κλοντ Σαμπρόλ, «Ο Δρόμος της Κορίνθου». Μια ταινία για να κάνει τις διακοπές του στην Ελλάδα (δουλεύοντας φυσικά), ξαναδοκιμάζοντας συγχρόνως τις δυνατότητές του στο κατασκοπικό φιλμ (είχαν προηγηθεί τα “Marie-Chantal Contre le Docteur Kha” και “Le Tigre se Parfume à la Dynamite”) με πολλά στοιχεία καρικατούρας εδώ, σαφώς επηρεασμένος από τα κόμιξ και την pulp λογοτεχνία και βεβαίως από τις ταινίες “James Bond”.
Είχε στη διάθεσή του ένα καλό σενάριο ο γάλλος σκηνοθέτης, στηριγμένο στην νουβέλα του Claude Rank με τον ίδιο τίτλο (1966), μερικούς έξοχους ηθοποιούς όπως ήταν η πρόωρα και άδικα χαμένη Jean Seberg (1938-1979) και ο «γόης» Maurice Ronet (1927-1983) και μια χώρα, την Ελλάδα, που πρωταγωνιστούσε με το φως της, την θάλασσά της, την ιστορία της, την ύπαιθρό της, μα και με τους αστικούς χώρους της (με γυρίσματα στο κέντρο της Αθήνας, στο ξενοδοχείο Hilton, στους Αέρηδες, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και αλλού).
Τα εκμεταλλεύτηκε όλα αυτά ο Σαμπρόλ και στο μέτρο του δυνατού έκανε μια ταινία, που μπορεί να μην συγκρίνεται με τα αριστουργήματά του, αλλά έχει την δροσιά και την γοητεία της, μαζί με ένα ολοφάνερο πια cult status.
Το στόρι με λεπτομέρειες
Ο Ρόμπερτ Φορντ (Christian Marquad) επιφορτίζεται από τις μυστικές υπηρεσίες του ΝΑΤΟ να ερευνήσει σχετικά με τις ανεξήγητες βλάβες, που προκαλούν διαταραχές στην λειτουργία των αμερικανικών ραντάρ στην Ελλάδα. Ένα μυστηριώδες «μαύρο κουτί», που περιέχει ηλεκτρονικό υλικό, έχει κατασχεθεί στο τελωνείο, αλλά ο κομιστής του (Steve Eckardt) αυτοκτονεί.
Ο Ρόμπερτ Φορντ πληρώνει με τη ζωή του τις πρώτες ανακαλύψεις τής έρευνάς του, καθώς δολοφονείται μπροστά στη γυναίκα του Σάνυ (Jean Seberg) στο Hilton της Αθήνας – με τον δολοφόνο (Antonio Passalia) να σκηνοθετεί το έγκλημα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μοιάζει με το αποτέλεσμα ενός ερωτικού δράματος.
Η Σάνυ συλλαμβάνεται και καταδικάζεται στη βάση μιας ψεύτικης κατάθεσης του Σαρπς (Michele Bouquet), που είναι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών και ο οποίος την εκδικείται, επειδή η Σάνυ είχε αποκρούσει στο παρελθόν τις ερωτοτροπίες του.
Έτσι, η Σάνυ είναι υποχρεωμένη να εγκαταλείψει την Ελλάδα εντός τριών ημερών – όμως εκείνη αποφασίζει να παραμείνει στην χώρα, προκειμένου να ανακαλύψει τον δολοφόνο του συζύγου της. Στην προσπάθειά της θα την βοηθήσει ο Ντεξ (Maurice Ronet), ένας συνάδελφος του άντρα της, την ώρα που η ίδια πληροφορείται πως η όλη υπόθεση πιθανώς να σχετίζεται μ’ έναν μαρμαρά, τον Καηλίδη (Saro Urzì), η επιχείρηση του οποίου βρίσκεται στην Κόρινθο.
Η Σάνυ πλησιάζει στην περιοχή, όπου βρίσκεται το παράξενο μηχάνημα, αλλά αναγνωρίζεται από τον δολοφόνο, και ως εκ τούτου συλλαμβάνεται και βασανίζεται. Ευτυχώς, όμως, για ’κείνην ο νεαρός οδηγός ενός φορτηγού (Paolo Giusti), που την έχει μεταφέρει έως εκεί, κατορθώνει να την απελευθερώσει, για να δραπετεύουν στην συνέχεια, μαζί, με μια μοτοσυκλέτα.
Παρά την καταδίωξη του Καηλίδη οι δυο τους κατορθώνουν να ξεφύγουν, με την Σάνυ να φθάνει στην Αθήνα, εκεί όπου συναντά τον Ντεξ. Η Σάνυ τον πείθει να την βοηθήσει και κάπως έτσι το αμέσως επόμενο που πρόκειται να κάνουν είναι να επισκεφθούν το μαρμαράδικο του Καηλίδη στην Κόρινθο. Εκεί της έρχεται η ιδέα να «ανοίξει» το κεφάλι ενός αγάλματος, στο εσωτερικό του οποίου βρίσκεται κρυμμένο ένα από ’κείνα τα περίεργα «μαύρα κουτιά».
Αλλά ενώ η Σάνυ και ο Ντεξ ετοιμάζονται να φύγουν έχοντας μαζί τους το τεκμήριο, αιφνιδιάζονται από τον Καηλίδη και υποχρεώνονται, για να μπορέσουν να ξεφύγουν, να εγκαταλείψουν το λάφυρό τους.
Εν τω μεταξύ ο Σαρπς, οργισμένος από τις πρωτοβουλίες της Σάνυ, αποφασίζει να την απομακρύνει από την Ελλάδα. Αλλά στο αεροδρόμιο η Σάνυ του ξεφεύγει, κατευθυνόμενη σ’ ένα νεκροταφείο, εκεί όπου έχει δώσει ραντεβού με τον Ντεξ.
Όμως θα απαχθεί για μιαν ακόμη φορά από τους ανθρώπους του Καηλίδη, οι οποίοι θα την κρύψουν, τουλάχιστον μέχρι να αναλάβει δράση ο Ντεξ – ο οποίος ανακαλύπτει τα ίχνη της, παρακολουθώντας με ελικόπτερο την βίαιη επιβίβασή της σ’ ένα καΐκι.
Η Σάνυ μεταφέρεται σ’ ένα παραθαλάσσιο ερημικό μέρος, πιθανώς σ’ ένα νησί για το σενάριο, εκεί όπου ο Καηλίδης έχει το ορμητήριό του. Ο Ντεξ θα επέμβει την κρίσιμη στιγμή, σκοτώνοντας τον κατάσκοπο, λίγο πριν εκείνος (ο κατάσκοπος Καηλίδης) επιχειρήσει να ρίξει σ’ έναν γκρεμό την Σάνυ.
Διάφορα παραλειπόμενα
Το “La Route de Corinthe” βλέπεται ευχάριστα – θα πρέπει να το πούμε αυτό. Αρκεί να ξέρεις πως δεν παρακολουθείς κάποια «σοβαρή» κατασκοπική περιπέτεια, τύπου “The Ipcress File” για παράδειγμα, αλλά ένα κόμικ που μεταφέρεται στον κινηματογράφο.
Το βασικό ζευγάρι, η Jean Seberg με τον Maurice Ronet, είναι απίστευτα φωτογενές και εύκολα ο θεατής ταυτίζεται μαζί του, καθώς πέρα από το περιπετειώδες του πράγματος κάπου καιροφυλαχτεί και ο έρως.
Όλοι οι υπόλοιποι ρόλοι είναι εξαιρετικοί, από τον υποχθόνιο Σαρπς, δηλαδή τον σπουδαίο Michele Bouquet, μέχρι τον ευτράπελα δολοπλόκο Καηλίδη, που τον υποδύεται ο Ιταλός Saro Urzì, ένας έξοχος ρολίστας, που έφθασε να παίξει, προς το τέλος της καριέρας του μέχρι και στον πρώτο «Νονό» (1972) του Francis Ford Coppola.
Από έλληνες ηθοποιούς μπορείς να αναγνωρίσεις πάρα πολλούς, αν και λίγοι απ’ αυτούς καταγράφονται στους τίτλους.
Προσωπικά αναγνώρισα τους Κώστα Σταυρινουδάκη, Κώστα Μπαλαδήμα και Λάζο Τερζά (όλοι στην αρχική σκηνή της ανάκρισης του κομιστή του «μαύρου κουτιού», που υποδύεται ο Steve Eckardt) και ακόμη σε διαφόρους ρόλους τους Γιώργο Μαρίνο (υπάλληλος στο Hilton), Γιώργο Μάζη, Πάρι Παππή, Νίνα Σταρένιου, Φραγκούλη Φραγκούλη, φυσικά τους Μαξ Ρόμαν, Αρτέμη Μάτσα, Ζαννίνο και Βασίλη Διαμαντόπουλο (σ’ έναν πολύ ειδικό ρόλο), που αναφέρονται στους τίτλους αρχής, συν τουλάχιστον δυο-τρία ακόμη πρόσωπα, που δεν μπόρεσα να εξακριβώσω τα ονόματά τους (γνωστά πάντως από την παρουσία τους σε ταινίες του ελληνικού σινεμά της εποχής).
Εννοείται πως και πίσω από τις κάμερες υπήρχαν έλληνες συνεργάτες του Κλοντ Σαμπρόλ, όπως ο Μιχάλης Γρηγορίου (βοηθός σκηνοθέτης), η Μαριλένα Αραβαντινού (ντεκορατέρ) και ο Στέφανος Βλάχος (διευθυντής παραγωγής). Σίγουρα, δε, θα δούλεψαν και πολλοί άλλοι στις διάφορες τεχνικές ομάδες.
Μουσική στο “La Route de Corinthe” είχε συνθέσει ο Pierre Jansen (ως Janssen αναγράφεται στους τίτλους), ένας από τους βασικούς συνεργάτες του Κλοντ Σαμπρόλ (καθώς έχει υπογράψει τα σάουντρακ πολλών ταινιών του), ενώ την διεύθυνση της ορχήστρας είχε ο André Jouve (σημαντική μορφή στο χώρο της «κλασικής μουσικής»). Για την μουσική να πούμε, επίσης, πως σε σημεία έχει «χατζιδακική» αύρα, ενώ το σάουντρακ του “Topkapi” (1964), φαίνεται πως αποτέλεσε μεγάλη επιρροή για τον Pierre Jansen.
Τα γυρίσματα της ταινίας στην χώρα μας, όπως και η παρουσία των σταρ πρωταγωνιστών, δεν είχαν αφήσει, εννοείται, ασυγκίνητα τα μίντια. Στα γενικώς προπαγανδιστικά «επίκαιρα» της εποχής ακούμε τον εκφωνητή να λέει (από το σχετικό βίντεο του Εθνικού Οπτικοακουστικού Αρχείου):
«Στο ξενοδοχείο Χίλτον ο σκηνοθέτης Κλοντ Σαμπρόλ γύρισε μερικές σκηνές της ταινίας του “Ο Δρόμος της Κορίνθου” στην οποία πρωταγωνιστεί η Τζην Σήμπεργκ. Η ταινία αυτή είναι μία διεθνής παραγωγή, που γυρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα, με συμμετοχή και ελλήνων καλλιτεχνών. Εν τω μεταξύ η Τζην Σήμπεργκ βρήκε τον καιρό, ανάμεσα στα γυρίσματα του νέου της φιλμ, να παραστεί εις την προβολή ταινίας της, προς ικανοποίησιν φυσικά των ελλήνων θαυμαστών της».
H εφημερίδα «Εμπρός» του Σαββάτου 17 Ιουνίου 1967 έχει πλήρες ρεπορτάζ για τον «Δρόμο της Κορίνθου», που ξεκινάει κάπως έτσι:
«Εδώ και λίγες εβδομάδες ένα επιτελείο από εκλεκτούς Γάλλους ηθοποιούς, με επικεφαλής τον διάσημο σκηνοθέτη Κλωντ Σαμπρόλ γυρίζει εξ ολοκλήρου στην χώρα μας την ταινία “Ο Δρόμος της Κορίνθου”, μια έντονη περιπέτεια και παράλληλα σάτιρα των ταινιών “Τζαίημς Μποντ”».
Για τον Κλοντ Σαμπρόλ η εφημερίδα σημειώνει:
«Τον διάσημο Γάλλο σκηνοθέτη το ελληνικό κοινό πρωτογνώρισε με την περίφημη ταινία του “Τα Ξαδέλφια”. Άλλες ταινίες του που είδαμε είναι “Το Τρίγωνο της Αμαρτίας”, “Μαρί-Σαντάλ Εναντίον Δόκτωρος Κα”, “Λαντρύ ο Δολοφόνος των Γυναικών” και τελευταία “Η Γραμμή των Συνόρων”, στην οποία έπαιζε το ίδιο ζευγάρι, που παίζει στον “Δρόμο της Κορίνθου”. Η Τζην Σήμπεργκ μιλώντας για τον Σαμπρόλ είπε ότι είναι ένας περίφημος άνθρωπος και ένας θαυμάσιος συνεργάτης.
Ποτέ ο μεγάλος αυτός σκηνοθέτης δεν νευριάζει, ποτέ δεν δυσανασχετεί. Καθοδηγεί εμπνευσμένα και με υπομονή τους ηθοποιούς του και γυρίζει τις σκηνές ώσπου το αποτέλεσμα να είναι απόλυτα άρτιο. Το χιούμορ και το εγκάρδιο χαμόγελό του προς άλλους κάνει την κοπιαστική εργασία να φαίνεται ευχάριστη(...).
Πλάι στον Σαμπρόλ η γυναίκα του, μια όμορφη Γαλλίδα σταρ με μεγάλη εξέλιξι, η Στεφάν Ωντράν, περνάει τις διακοπές της στην Ελλάδα και παράλληλα βρίσκεται κοντά στον σύζυγό της που λατρεύει. Την Στεφάν Ωντράν είδαμε στην ταινία “Μαρί-Σαντάλ” και θα την θαυμάσουμε τον χειμώνα στην ταινία “Σκάνδαλο” πλάι στον Άντονυ Πέρκινς».
Γενικά υπάρχει πλήρες ρεπορτάζ για την ταινία και τους πρωταγωνιστές της, από το οποίο μαθαίνουμε πολλά και διάφορα. Για παράδειγμα πως ο Κλοντ Σαμπρόλ εμφανίστηκε στην ταινία σε τρεις μικρούς ρόλους, υποδυόμενος έναν κηπουρό, έναν εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ κι έναν παπά(!), πως η Τζιν Σίμπεργκ για δουλειά δύο μηνών θα εισέπραττε τρία εκατομμύρια δραχμές (μεγάλο ποσό) και πως το κόστος, συνολικά, της ταινίας, θα άγγιζε τα τριάντα εκατομμύρια.
Από την εφημερίδα «Μακεδονία» (6 Ιουλ. 1967) μαθαίνουμε επίσης για τις εξόδους των πρωταγωνιστών, στην αθηναϊκή και πειραιώτικη νύχτα και πως η Τζιν Σίμπεργκ τα έσπασε στην κυριολεξία, ρίχνοντας πιάτα από μεγάλη απόσταση, στο κέντρο «Σπηλιά Παρασκευά» του Πειραιά.
Πλήρες ρεπορτάζ είχε επίσης και το περιοδικό «Ο Ταχυδρόμος» (τεύχος #712, 1 Δεκεμβρίου 1967) στους τίτλους του οποίου διαβάζουμε: «Το νέο κύμα “παίζει” στο Δρόμο της Κορίνθου. Ο “κακός της ταινίας” είναι ένας παμπόνηρος Μωραΐτης μαρμαράς».
H ταινία “La Route de Corinthe” προβλήθηκε και με αγγλικούς τίτλους, ως “Criminal Story” και “Who’s Got the Black Box?”, ενώ ήταν συμπαραγωγή τριών γραφείων, των Les Films La Boetie (Παρίσι), Compagnia Generale Finanzaria Cinematografica (Ρώμη) και Orion Film (Αθήνα).
The Road to Corinth 1967
