Με αφορμή το Αμήν, τον κινηματογραφικό του καταπέλτη για τα συστηματικά αίσχη του καθολικισμού, είχα ρωτήσει τον Κώστα Γαβρά αν θα έκανε το ίδιο σε περίπτωση που έπεφτε στην αντίληψή του παρόμοια ιστορία με αυτουργό την ορθόδοξη εκκλησία. «Χωρίς δεύτερη σκέψη», μου απάντησε, «με τη διαφορά πως στην Ελλάδα δεν υπήρξαν τέτοια περιστατικά, αλλά ακριβώς το αντίθετο». Η περίπτωση της συνεργασίας του Βατικανού με τους ναζί και της συγκάλυψης της γενοκτονίας των Εβραίων κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου είναι οπωσδήποτε ειδεχθής, αλλά όχι λιγότερο αποκρουστική από την ξεχασμένη υπόθεση Μορτάρα: το 1858, με εντολή του Πάπα και αφορμή μια πρόχειρη βάφτιση που σχεδίασε μια θρησκόληπτη υπηρέτρια, ο 6χρονος Εντγκάρντο Μορτάρα κλήθηκε με τη βία να φύγει από το σπίτι της πολυμελούς αστικής οικογένειάς του με την αιτιολογία ότι είναι χριστιανός· μεταφέρθηκε σε εκκλησιαστικό κέντρο προσηλυτισμού μικρών Εβραίων, ένα ανατριχιαστικό μέρος αλλαγής της πίστης διά του ψυχολογικού εκβιασμού με γλυκομίλητες μοναχές και αυστηρούς ιερείς. Παρά τις προσπάθειές τους, η απεγνωσμένη μητέρα και ο γεμάτος ενοχές πατέρας δεν κατάφεραν να αλλάξουν την ειλημμένη απόφαση.

 

Ο Πάπας Πίος ΙΧ, διαβόητος για την αντιδραστική του στάση και τα σκληρά μέτρα που πήρε για την προστασία της πίστης και της ηγεμονίας που σύντομα θα έχανε, μαζί με τις παπικές πολιτείες που καταργήθηκαν από το νεοσύστατο τότε Βασίλειο της Ιταλίας, έγινε διεθνώς ρεζίλι με εκτενείς αναφορές στον ευρωπαϊκό και αμερικανικό Τύπο, ακόμη και με σκετς και γελοιογραφίες (μία τον απεικονίζει να δέχεται με τη βία περιτομή στο κρεβάτι του από ραβίνους σε ένα αστείο όνειρο μιας καθ’ όλα βλοσυρής ταινίας). «Non possumus», επαναλάμβανε μετά βδελυγμίας, απορρίπτοντας σταθερά και πεισματικά κάθε πιθανότητα επιστροφής του παιδιού στη φυσική του εστία και στις παραδοσιακές διδαχές. 

 

Η Απαγωγή, ένα δράμα που δεν περιορίζεται στον αντισημιτισμό και κάποτε βρισκόταν στο ραντάρ του Στίβεν Σπίλμπεργκ (ίσως εξελισσόταν σε παραλλαγή του Artificial Intelligence, με διαφορετική συνθήκη μεταφυσικής), είναι το παράλληλο χρονικό του παρατεταμένου σοκ που βιώνει ένα αγγελικό, πανέξυπνο αγοράκι και της πολιτείας του μακροβιότερου αρχηγού της καθολικής πίστης.

 

Η αθωότητα κοντράρεται ευθέως με το μίσος και ο 83χρονος Μπελόκιο, με μια σκορσεζικά ασίγαστη διάθεση να διηγηθεί ιστορίες μισό και πλέον αιώνα μετά το ντεμπούτο του στο ιταλικό σινεμά, με την κάμερα και την κίνησή της πρόσω ολοταχώς αλλά και μια τάση να υπερτονίσει την κρισιμότητα των καταστάσεων, δεν διστάζει ούτε στιγμή να στηλιτεύσει το αυταρχικό παράδειγμα μίας από τις πιο σκοτεινές σελίδες της χώρας του, αφήνοντας σχεδόν χαιρέκακα τον Πάολο Πιερομπόν να βγάζει αφρούς –και κυριολεκτικά λόγω επιληψίας– στον ρόλο του Πάπα, και εκτινάσσοντας τη συμφωνική μουσική επένδυση του Φάμπιο Μάσιμο Καπογκρόσο στο τέρμα της έντασης.

 

Ωστόσο, τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της Απαγωγής απεικονίζονται στο πρόσωπο του μικρού Εντγκάρντο, έκθαμβου από τα χριστιανικά σύμβολα και τον Εσταυρωμένο, ανήμπορου να αντιδράσει ανάμεσα στη μάνα που του λείπει και στην κατήχηση-πλύση εγκεφάλου που δέχθηκε ανελέητα. Αν και υποσημείωση στα όρια του εξοργιστικού θρύλου που θάφτηκε επί δεκαετίες και ανασύρθηκε πρόσφατα, και μάλιστα καταγράφηκε από τον Ντανιέλε Σκαλίζε σε σχετική έκδοση, η ιστορία του είναι εξίσου ενδιαφέρουσα με εκείνη του Ποντίφικα, η σορός του οποίου παραλίγο να καταλήξει στον Τίβερη από τον όχλο των αγανακτισμένων πολιτών που του τη φύλαγαν.