Για εκείνους που δεν γνωρίζουν, το 2017 ο Κίριλ Σερεμπρένικοφ, Ρώσος κινηματογραφικός και θεατρικός σκηνοθέτης, το έργο του οποίου διέπει έντονος αντικαθεστωτικός χαρακτήρας, διώχθηκε για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Το κατηγορητήριο ήταν προσχηματικό, τα πολιτικά κίνητρα της δίωξης εμφανή και οι καταθέσεις των μαρτύρων έμοιαζαν να ελήφθησαν υπό καθεστώς έντονης πίεσης. Ο εισαγγελέας ζήτησε και πέτυχε τον κατ’ οίκον περιορισμό του σκηνοθέτη για διάστημα δεκαοκτώ μηνών. Ακολούθησε η δίκη, όπου ο Σερεμπρένικοφ καταδικάστηκε σε κάθειρξη με τριετή αναστολή, υψηλό χρηματικό πρόστιμο και απαγόρευση εξόδου από τη χώρα δίχως πρότερη άδεια από τις Αρχές.

Στην ταινία του Αλεξέι Γκέρμαν Jr. ένας καθηγητής κατηγορεί τον δήμαρχο της πόλης του για απιστία και βρίσκεται διωκόμενος ο ίδιος για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Καθώς o καθηγητής αναμένει την διεξαγωγή του δικαστηρίου, ο εισαγγελέας διατάσσει τον κατ’ οίκον περιορισμό του. Σε σχετικές ερωτήσεις δημοσιογράφων ο σκηνοθέτης Αλεξέι Γκέρμαν Jr. αρνείται ότι εμπνεύστηκε από την υπόθεση Σερεμπρένικοφ και δηλώνει ότι τον επηρέασε ο εγκλεισμός μας κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας.

Όπως συχνά λέμε, όμως, μην πιστεύεις τον δημιουργό, πίστεψε το έργο του – ο Τζον Φορντ δήλωνε μόνο ένας σκηνοθέτης γουέστερν. Εν προκειμένω, ο δημιουργός ζει και δημιουργεί υπό το άγρυπνο βλέμμα ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος και αν θέλει να συνεχίσει να το κάνει ανενόχλητος, είναι αναγκασμένος να αρνείται οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις. Ό,τι συμβαίνει στην ταινία του, όμως, είναι σαφώς επηρεασμένο από την πραγματικότητα, έχει εντονότατη πολιτική χροιά και φανερούς αποδέκτες.

Η δράση ξεκινά in medias res, με τον καθηγητή να βρίσκεται ήδη σε καθεστώς περιορισμού στο διαμέρισμά του. Οι πιέσεις από τις Αρχές, από το ευρύτερο περιβάλλον και από τον στενό του κύκλο να ενδώσει και να ομολογήσει το «έγκλημά» του είναι επίμονες, γίνονται ακόμα και βίαιες. Εκείνος, όμως, θα υπομείνει τις δοκιμασίες και θα παραμείνει ακέραιος στις αρχές του, θα υποστηρίξει μέχρι τέλους το δίκιο του, θα αντισταθεί στην εξουσία «θεών» και ανθρώπων, όπως ο Ορέστης στις σαρτρικές Μύγες, με ένα απόσπασμα από τις οποίες ξεκινά το έργο. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να είναι πραγματικά ελεύθερος.

Αν και λιγότερο στριφνό και σαφώς πιο προσβάσιμο σε ένα ευρύτερο κοινό τόσο από το Dovlatov όσο και από το Under electric clouds, το Κατ’ οίκον περιορισμός δεν είναι μια εύκολη προβολή. Με αργό ρυθμό, μια ουδέτερη χρωματική παλέτα, παρατακτική αφήγηση των δοκιμασιών της «πίστης» του ήρωα, προσεκτική επιλογή των κοντινών πλάνων στο πρόσωπο ενός προσηλωμένου Μεράμπ Νινίτζε –τον είδαμε πρόσφατα στο κατασκοπικό Courier‒ και τη δράση τοποθετημένη ως επί το πλείστον μέσα σε τέσσερις τοίχους, ο Γκέρμαν Jr. πετυχαίνει να αποδώσει τόσο την ακεραιότητα της σταυροφορίας του ήρωα απέναντι σε πάσης φύσεως δυνάμεις καταστολής όσο και τη ματαιότητά της. Καταθέτει, έτσι, άλλη μία προσθήκη στον κανόνα ρωσικών αντικαθεστωτικών δημιουργιών, ο οποίος γίνεται ακόμα σημαντικότερος τώρα που το Κτήνος νιώθει δυνατό στο εσωτερικό και δείχνει τα δόντια του στον υπόλοιπο κόσμο.