Πριν από έναν χρόνο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, συνάντησα τη σκηνοθέτιδα Ράμα Μπενστάιν, που ξεχώριζε με το πολύχρωμο τιρμπάν της στον ημιώροφο του ξενοδοχείου Αστόρια, για ένα δείπνο στο μοναδικό μέρος της πόλης που σέρβιρε φαγητό kosher. Όταν την πλησίασα για να τη χαιρετήσω, αρνήθηκε ευγενικά τη χειραψία, λέγοντάς μου πως η θρησκεία της δεν επιτρέπει ουδεμία επαφή με άνδρες πέρα από τον σύζυγό της. Αφού μίλησε με τον ραββίνο της Θεσσαλονίκης επί 30 λεπτά στο τηλέφωνο για να ευλογήσει το φαγητό που θα τρώγαμε, απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την κοινότητα στην οποία ζούσε – τους ορθόδοξους Εβραίους στο Τελ Αβίβ. Ισραηλίτισσα που ζούσε στη Νέα Υόρκη, αποφάσισε στα 25 της να επιστρέψει στη χώρα της και να ασπαστεί απόλυτα τη θρησκεία της, ζώντας στα στεγανά των ομόθρησκων και της οικογένειάς της. Για να πάει στο σινεμά (και φαντάζομαι για να ταξιδεύει) παίρνει πάντα ειδική άδεια. Με σπουδές στο σινεμά στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ, η Μπερνστάιν προετοίμαζε πολλά χρόνια την ταινία Στο κενό της και φάνηκε να έχει αυτοπεποίθηση για το αποτέλεσμα, έχοντας τον κρυφό πόθο να φτάσει στα Όσκαρ. Έχοντας ήδη αποσπάσει τις σημαντικότερες διακρίσεις στη χώρα της, η ταινία υποβλήθηκε επίσημα από το Ισραήλ και κρίνοντας από τις θετικότατες κριτικές που έχει λάβει από τους Αμερικανούς δεν είναι καθόλου απίθανο να την δούμε στην πεντάδα του Ξενόγλωσσου. Δεν είχα αμφιβολία πως θα έβλεπα ένα φιλμ σχετικό με τους ανθρώπους που γνωρίζει καλά και συναναστρέφεται καθημερινά. Με φόντο μια χασιδική μικρή κοινωνία, μια 18χρονη είναι έτοιμη να παντρευτεί όταν, λίγο μετά το θάνατο της μεγαλύτερης αδελφής της στη γέννα της προξενεύουν τον χήρο γαμπρό της για να μην προλάβουν και τον δελεάσουν με ένα άλλο προξενιό. Η Χαντάς Γιαρόν, που υποδύεται τη νεαρή Σίρα, τιμήθηκε στο Φεστιβάλ Βενετίας για μια εύθραυστη και πολύ ευαίσθητη ερμηνεία και σίγουρα ο τρόπος κινηματογράφησης της Μπερνστάιν, με εναλλαγή στα κοντινά, απαλή φωτογραφία και αίσθηση της πλοκής στα κρίσιμα σημεία των αποφάσεων, καταδεικνύουν γνώση και αυξημένη παρατήρηση. Ωστόσο, τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν μοιάζουν να βγήκαν από το μακρινό παρελθόν, χωρίς κριτική στάση και, κυρίως δίχως αντιπαράθεση, σαν να είναι εγκλωβισμένα στους περιορισμούς τους, έρμαια της μοίρας, αν και όντα με ψυχή, λογική και ατομικές ελευθερίες. Δηλαδή, εκτός από τη φυλακή του απεχθούς και τόσο παρωχημένου συνοικεσίου, το γενικό πλαίσιο της ταινίας είναι κι αυτό φυλακισμένο σε έναν κόσμο αεροστεγή και ανελεύθερο. Γι’ αυτό και έκανα την εισαγωγή που δεν είχε σχέση με την ίδια την ταινία, αλλά δικαιολογεί την de facto και αναγκαστική επιλογή της Μπερνστάιν να γυρίσει μια ταινία για ανθρώπους που κάνουν πως δεν ξέρουν πως εκεί έξω υπάρχει κι ένας κόσμος που θα τους απάλλασσε από την παλιομοδίτικη παράδοση που παγιδεύει και καταστρέφει ζωές. Εννοείται πως οι πρωταγωνιστές της ταινίας την είδαν σε ειδική προβολή στη γειτονιά τους, αφού δεν τους επιτρέπεται να την παρακολουθήσουν σε αίθουσα της χώρας τους. Για να μην απαξιώνουμε μόνο τη μουσουλμανική θεοκρατία...