Σε ανύποπτη στιγμή, ο Εμίρ Κουστουρίτσα μού είχε πει πως απολαμβάνει ιδιαίτερα τα φιλμ του Βισκόντι, γιατί μοιάζουν και με το δικό του σινεμά! Σε τι; Μα, στο πιο σημαντικό: στη μουσικότητα, την αίσθηση του ρυθμού, την αρετή που τετριμμένα ξεπέφτει σε καταιγιστικό μοντάζ χωρίς ψυχή. Νομίζω πως ο Ινιάριτου, αν δεν ήταν dj και συνθέτης μουσικής ο ίδιος, δεν θα κατάφερνε να συναρμολογήσει τις τόσο φιλόδοξες δημιουργίες του, κορωνίδα των οποίων είναι η φοβερή και αποτελεσματική Βαβέλ. Το μόνο που μπορεί κανείς να καταλογίσει στο διηπειρωτικό ψηφιδωτό είναι η πολύπλοκη σοβαρότητα του θέματος, κάτι που μερικές φορές φέρνει σε δεύτερη μοίρα την αφηγηματική τέρψη του θεατή - μιας και μιλάμε για αφηγηματικό σινεμά με ποιητικές προεκτάσεις, και όχι για ένα καθαρά ποιητικό σινεμά αφαίρεσης. Ο Μεξικάνος σκηνοθέτης το ξέρει καλά το ποίημά του, και εδώ το τελειοποιεί. Δεν είναι μόνος. Μαζί του συνεργούν τέσσερις μάστορες, που συνιστούν μια ανεπανάληπτη dream team. Ο σεναριογράφος του Γκιγιέρμο Αριάγκα (φημολογείται ότι εδώ τελειώνει η συνεργασία τους), ο οπερατέρ Ροντρίγκο Πριέτο και οι βραβευμένοι με Όσκαρ μοντέρ Πίτερ Μιριόνε, καθώς και ο συνθέτης Γκουστάβο Σανταολάγια συντελούν σε μια τεχνική αντίστοιχη του πουαντιγισμού που πρωτοείδαμε στα 21 γραμμάρια. Πρώτα βλέπουμε τις τελείες του δράματος και σταδιακά ανελίσσοντα οι λεπτομέρειες που μας βοηθάνε να αναλύσουμε, να κατανοήσουμε και να εμβαθύνουμε.

Στη Βαβέλ το εγχείρημα είναι τολμηρό, γιατί, με τη σπονδυλωτή διάρθρωση των διαφορετικών ιστοριών, κινδυνεύει η ενότητα χώρου και ύφους. Τελικά, κάθε συμβάν κρατάει τα δικά του, ειδικά χαρακτηριστικά, και ενώνεται με τα υπόλοιπα χωρίς απαραιτήτως να χρειάζεται το σεναριακό πάντρεμα του Αριάγκα, με το οποίο συσχετίζει τα γεγονότα. Δεν έχει σημασία όμως η πηγή του «κακού» όσο το κακό το ίδιο, που ξεβράζεται από τις προκαταλήψεις και τους εύκολες δαιμονοποιήσεις. Ο Ινιάριτου, άλλωστε, επιθυμεί να απαντήσει στο πού πηγαίνουμε και όχι στο ποιοι είμαστε, γι' αυτό και πατάει μια σκανδάλη για να εκπυρσοκροτηθούν συναισθήματα που έχουν να κάνουν με τα εσωτερικά όρια. Η γεωγραφία είναι μια μεταφορά για τους τόπους της ψυχής - και επιμένω πως ο διευθυντής φωτογραφίας Πριέτο είναι αυτόφωτος καλλιτέχνης, καθώς και στο "Brokeback Mountain" είχε αποκαλύψει το τοπίο ως οργανική διάσταση, άρα αυτόνομο και δυνατό χαρακτήρα. Ένας τυχαίος πυροβολισμός στο μέσον τού πουθενά πληγώνει την υποχόνδρια Σούζαν (Κέιτ Μπλάνσετ σε δύσκολο ρόλο νατουραλιστικών αντιδράσεων), ο σύζυγός της Ρίτσαρντ (Μπραντ Πιτ, καλύτερος από ποτέ) φρικάρει και προσπαθεί να συνεννοηθεί με τους αμερικανούς συνταξιδιώτες στο πούλμαν και τους χωρικούς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο και μια τραγωδία με δράστες δύο παιδιά από τα γειτονικά μέρη. Μια μεσόκοπη νταντά ακολουθεί τον ανιψιό της στο Μεξικό για να παραστεί στο γάμο του γιού της. Μαζί της, απερίσκεπτα και παράνομα, κουβαλάει τα παιδιά τής Σούζαν και του Ρίτσαρντ, και κάποια στιγμή διαφεύγει μ' αυτά στην έρημο. Σε ένα παράλληλο σύμπαν, η κωφάλαλη Κιέκο έχει να ανέβει το βουνό της εφηβείας και το χαμό της μητέρας της, την ίδια στιγμή που οι εικόνες του περιστατικού κατακλύζουν τις τηλεοράσεις του Τόκιο και ο πατέρας της κατηγορείται για ανάμειξη στο γεγονός. Οι τρεις ιστορίες συνοψίζουν την ημιτελή κορυφή της βιβλικής Βαβέλ. Είναι σαφές ότι το χωρίο εφαρμόζεται στην αιωνιότητα με κοινή συνισταμένη την παράνοια, και όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι χαμένοι και παραδομένοι σε μια λογιστική λογική της καθημερινότητας. Κάθε λαός έχει το αντίστοιχο του «και να κάνουμε το σταυρό μας» ως μοιρολατρική απάντηση στο ανεξήγητο που γεννάει μια τραγωδία. Ο Ινιάριτου χρειάστηκε να επιστρατεύσει όλες τις κινηματογραφικές του δυνάμεις για να αποτυπώσει τη διάσπαρτη γλώσσα της ασυννενοησίας και να την παραβιάσει με το οικουμενικό κλειδί της συναισθηματικής προσευχής. Το χάος που προσπαθεί να βρει τις κατάλληλες λέξεις, αυτό είναι η Βαβέλ. Είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει σκέψεις και τον σκεπτικισμό κάποιων, γιατί οργανώνει τα βήματά της.