Το Πανελλήνιον των Σπύρου Μαντζαβίνου και Κώστα Αντάραχα αφορά ένα μέρος και, κυρίως, μια κοινότητα. Στη συμβολή της Μαυρομιχάλη με τη Σόλωνος, το ομώνυμο καφενείο αποτελεί το καταφύγιο των απανταχού Αθηναίων σκακιστών από το 1991, συνεχίζοντας μια παράδοση που ξεκίνησε το 1885, όταν άνοιξε για πρώτη φορά σε άλλη τοποθεσία εκεί κοντά.

 

Για μερικούς θαμώνες ένας άλλος κόσμος, για κάποιους όλος ο κόσμος, το καφενείο είναι ένα μέρος όπου μπορούν να εξασκήσουν τη σκακιστική εμμονή τους απρόσκοπτα, τουλάχιστον μέχρι ο ιδιοκτήτης να τους διώξει με τη σκούπα για να κλείσει. Είναι το σημείο αναφοράς της ζωής τους. Άλλος γνώρισε τη γυναίκα του εκεί, άλλος βρήκε τη «φυλή» του. Είναι ένας τόπος όπου η βοή της πόλης σταματά και αντικαθίσταται από φιλοφρονήσεις, ύβρεις, φιλοσοφικές αντεγκλήσεις και απίθανες συζητήσεις.

 

Πότε γυρισμένο σε ασπρόμαυρο, όπως το ταμπλό του παιχνιδιού, πότε σε super 8 –το φίλτρο των αναμνήσεών μας–, αυτό το καταπληκτικό «τζαρμουσικό» ντοκιμαντέρ συλλέγει μαρτυρίες, καταγράφει μια «Νεραντζούλα» που συνεχίζει να τραγουδιέται επειδή άρεσε στον πατέρα κάποιου και του ζήτησε να την τραγουδά, φυλακίζει στα κάδρα του πρόσωπα που θα συναντούσες στο «Μπαρ το Ναυάγιο» της Αρλέτας και αποκαλύπτει μικρές ιστορίες ζωντανών και νεκρών, περαστικών από τα καθίσματα του καφενείου. 

 

Και το ίδιο το Πανελλήνιον, άλλωστε, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μικρή, ζωντανή ιστορία των Αθηνών, από εκείνες που, αν κάποτε εκλείψουν, θα πάρουν και την πόλη μαζί τους.