Η θρυλική ταινία "Κάτω από το Ηφαίστειο" στο Σινέ Παρί

1939. Μία ημέρα από τη ζωή του Τζέφρι Φίρμιν, καθώς ο πόλεμος ξεσπάει στην Ευρώπη και στην μικρή πόλη του μεξικανικού νότου γιορτάζεται η ημέρα των νεκρών. Ο Φίρμιν εκεί είναι βρετανός πρόξενος, αλλά είναι κι αλκοολικός κι απελπισμένος. Η αυτοκαταστροφική του συμπεριφορά, όμοια με έναν παγκόσμιο χάρτη που καταρρέει, πηγάζει από τη λύπη που νιώθει για τον ετεροθαλή αδελφό του, Χιου, ένα ιδεαλιστή νομάδα, και την πρώην του σύζυγο, Ιβόν, που επέστρεψε με ελπίδες επανένωσης με τον Τζέφρι. Ο Χιούστον δημιουργεί θαυμάσιους, τραγικούς χαρακτήρες, όπως αυτόν του μέθυσου πρόξενου, της πρώην γυναίκας του, που επιστρέφει κοντά του σε μια προσπάθεια αναβίωσης του έρωτά τους, και του ετεροθαλή αδερφού του.

Το «Κάτω από το Ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι σίγουρα δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο. Ο Λόουρι που φέρει στη βιογραφία του πολλά στοιχεία των «καταραμένων» συγγραφέων- ποτό, ναρκωτικά, ένα μόνο ολοκληρωμένο βιβλίο-αριστούργημα- στήνει ένα εφιαλτικό σύμπαν που είναι δύσκολο να ακολουθήσεις αν δεν είσαι δοσμένος στο βιβλίο ή ψάχνεις να βρεις ψήγματα πλοκής για να κρατηθείς. Αν όμως αποφασίσεις πως η κάθε λέξη ή έστω κάποιες λέξεις και φράσεις μπορούν να μπουν μέσα σου, τότε μπορεί να δεις σιγά σιγά να ορθώνεται ένα οικοδόμημα που καταλήγει σε κάτι μεγαλειώδες.

Πρωταγωνιστής ο Πρόξενος, ένας σαραντάρης πρώην πρόξενος του Μεξικού που τον έχει παρατήσει η γυναίκα του, βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση μέθης και νιώθει μέσα του βαθιά την ανάσα του Ηφαιστείου και του Πολέμου σε ένα σύμπαν που είναι έτοιμο ανά πάσα στιγμή να εκραγεί. Η πλοκή λαμβάνει όλη χώρα σε μια και μοναδική μέρα, τη γιορτή των Νεκρών. Εκείνη επιλέγει η γυναίκα του Υβόν να ξαναγυρίσει κοντά του, να δει αν μπορούν να είναι πάλι μαζί. Εκεί και ο αδελφός του Πρόξενου, ο Χιού, ένας γοητευτικός τυχοδιώκτης, ένας ήρωας Δονκιχωτικός, αλλά και ο παιδικός του φίλος κ. Λαρυέλ, το τρίτο πρόσωπο που προκάλεσε τον χωρισμό με την γυναίκα του.

Η πορεία του- συνεχώς στην κόψη- Προξένου (δεν μένει σχεδόν στιγμή χωρίς ποτό, αλλά κάθε στιγμή νομίζει πως συγκρατείται, πως κάτι έχει αλλάξει, κι έπειτα τους σιχτιρίζει όλους και πίνει ένα ποτηράκι) αλλά και της Υβόν και του Χίου που τον ακολουθούν σε μια ξέφρενη εκδρομή κάτω από το Ποποκατεπέλτ, είναι τελικά τόσο ανθρώπινη και φιλοσοφική που καταντά σπαρακτική. Πέρα από το θέμα του αλκοολισμού που ο Λόουρι το ξέρει εκ των έσω και δίνει εδώ μια φρικιαστική μαρτυρία, οι τρεις άνθρωποι αυτοί συμβολίζουν με τραγικό τρόπο την ανησυχία του κάθε ατόμου για τον εαυτό τους, τον κόσμο που τους περιβάλει, την ματαιότητα όλων όσων απαρτίζουν τα βάσανα του καθενός. Είναι ένα βύθισμα, στην αρχή αργό κι έπειτα ολοένα πιο γρήγορο σε μια άβυσσο δίχως τέλος. Ή τέλος πάντων στο μοναδικό τέλος που μπορεί να έχει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο στα πρότυπα του μοντερνισμού- και μόνο η ιδέα της μιας μόνο μέρας πλοκής το επιβεβαιώνει- όμως μοιάζει να τον έχει με κάποιο τρόπο ξεπεράσει. Ο αφηγητής αλλάζει συχνά οπτική γωνία, μαθαίνουμε τι συμβαίνει στο κεφάλι του κάθε ήρωα, αλλά όχι ανά πάσα στιγμή, η γραφή είναι πυρετώδης κι αν κανείς υπερβεί την αρχική αμηχανία νομίζω πως τελικά θα καταλήξει να το σκέφτεται συχνά. Να θέλει να ξαναγυρίσει σε αυτό, με κάποιο τρόπο να το αποκηρύξει. Κι έπειτα πάλι να το αγαπήσει.