Aν αναλογιζόσουν τις κινηματογραφικές δυνάμεις της Ευρώπης, η Μάλτα θα ήταν ανάμεσα στις τελευταίες χώρες που θα ανέφερες – αν την ανέφερες δηλαδή. Να, όμως, που μια ταινία από τη μικρή αυτή χώρα διέγραψε αξιοσημείωτη φεστιβαλική πορεία και βρέθηκε στη συζήτηση για την προεπιλογή του Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας, άλλο αν τελικά δεν κατέληξε ανάμεσα στις δεκαπέντε τυχερές.

 

Ο δημιουργός της Άλεξ Καμιλέρι άντλησε έμπνευση από τη γειτονική Ιταλία και το κίνημα του νεορεαλισμού. Επέλεξε για ήρωα έναν εκπρόσωπο της εργατικής τάξης, προσέλαβε έναν ερασιτέχνη ηθοποιό για να τον ενσαρκώσει και πραγματοποίησε γυρίσματα στους φυσικούς χώρους, όπου αυτός κινείται. Ο Γιέσμαρκ προέρχεται από οικογένεια ψαράδων και συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση, βγαίνοντας στα ανοιχτά για να ψαρέψει με το σκαρί του – luzzu είναι ένα μαλτέζικο είδος ψαρόβαρκας. Μόνο που οι καιροί έχουν αλλάξει. Τα μεγάλα αλιευτικά, οι πολυεθνικές εταιρείες και οι σκληροί κανονισμοί εποπτείας δυσχεραίνουν το έργο μεροκαματιάρηδων σαν αυτόν. Καθώς τα μηνιαία έξοδά του έχουν αυξηθεί με την έλευση ενός παιδιού, τα προβλήματα επιβίωσης διογκώνονται και έτσι θα βρεθεί να εργάζεται στη μαύρη αγορά αλιείας και θα κληθεί να λάβει αποφάσεις αμφίβολης ηθικής.

 

Ο φακός του Καμιλέρι ακολουθεί «νταρντενικά» τον πρωταγωνιστή Γιέσμαρκ Σικλούνα, ψαρά και στην κανονική ζωή, στο ηλιοκαμένο πρόσωπο του οποίου αποτυπώνεται η σκληρότητα της βιοπάλης αλλά και το βάρος της συνέχειας, η πλήρωση του οικογενειακού τέλους που δοκιμάζεται από τις συνθήκες. Με τη χαρακτηριστική απλότητα του ρεύματος στο οποίο ανήκει το έργο διασαφηνίζονται οι εργασιακές συνθήκες, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, και αναδεικνύονται κάποιες πικρές παράπλευρες απώλειες στην πορεία προς την ευρωπαϊκή σύγκλιση και κατά τη βίαιη μετάβαση από την πρωτογενή παραγωγή σε μια οικονομία υπηρεσιών. Κυριότερες ανάμεσά τους είναι η αλλοίωση του εκάστοτε τοπικού χαρακτήρα και η βιωσιμότητα των μικρότερων επιχειρήσεων και των μεμονωμένων επιτηδευματιών που καλούνται να αντεπεξέλθουν σε δυσπρόσιτες προδιαγραφές και πλήττονται περισσότερο από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, από τους οποίους (εξακολουθούν να) διαφεύγουν οι ισχυρότεροι.

 

Με τη διάρκεια να τηρείται σε ευπρεπή επίπεδα, την αληθοφάνεια που απορρέει από ένα ερμηνευτικό επιτελείο ως επί το πλείστον ερασιτεχνικό, αλλά με κινηματογραφικά ενδιαφέρουσες φάτσες –αυτό διαχωρίζει τον νεορεαλισμό των Ιταλών, από βορειότερες, πιο σύγχρονες εκδοχές του‒, το ηλιόλουστο μεσογειακό τοπίο και ένα συγκινητικό φινάλε, το «Luzzu» συνιστά μια αξιοπρεπέστατη κινηματογραφική απεικόνιση των προβλημάτων της εργατικής τάξης γενικότερα, όχι μόνο των ψαράδων της Μάλτας.

 

Κάποτε ταινίες σαν αυτή συνιστούσαν το επονομαζόμενο «λαϊκό θέαμα», ενώ σήμερα έρχονται σε επαφή με τους θεατές κυρίως μέσω των φεστιβάλ, αγγίζοντας μια λιλιπούτεια μερίδα του κοινού στο οποίο πραγματικά απευθύνονται. Αλλά αυτή είναι μια άλλη, μεγάλη συζήτηση.