Ο Ντέιμιαν Σαζέλ, ο νεότερος κάτοχος Όσκαρ Σκηνοθεσίας, επιστρέφει μετά το La La Land με τον Πρώτο Άνθρωπο, ένα στοχαστικό, περίτεχνο, μακρύ και βαρύ πορτρέτο του Νιλ Άρμστρονγκ από τη Γη στη Σελήνη. Η είδηση είναι πως ο Ντέιμιαν Σαζέλ δεν σκηνοθέτησε ταινία με επίκεντρο τη μουσική.

 

Μετά από 3 συναπτούς, θριαμβευτικούς γάμους της εικόνας και της αφήγησης με τη μουσική, με αποκορύφωμα τον απογειωτικό παιάνα στις γαλλικές και αμερικανικές του ρίζες, το μιούζικαλ La La Land, το 33χρονο παιδί-θαύμα ολοκλήρωσε και παρουσίασε σε παγκόσμια πρεμιέρα στο 75ο Φεστιβάλ Βενετίας ένα έργο πολύ κοντά στην καρδιά του ‒ μάλιστα, όταν είχε προσεγγίσει για πρώτη φορά τον Ράιαν Γκόσλινγκ, ήταν για να του προτείνει το First Man και όχι το La La land, που είχε ήδη αποκτήσει φήμη ως το πιο καυτό ανεξάρτητο πρότζεκτ στο Χόλιγουντ.

 

Η πρώτη και η τελευταία σκηνή της ταινίας, μακριά από την ατμόσφαιρα της Γης, είναι ίσως οι καλύτερες, πιο έντονες σε σασπένς και συναίσθημα, σε μια ταινία που στο ενδιάμεσο δίωρο ιχνηλατεί έναν γνώριμο γρίφο

Ο Καναδός ηθοποιός δεν χάλασε χατίρι στον άνθρωπο που τον έφερε μια ανάσα από εκείνα τα επεισοδιακά Όσκαρ, αναλαμβάνοντας έναν δυσκολότερο ρόλο, ακόμα και δίχως χορό και τραγούδια, αφού κλήθηκε να υποδυθεί ένα τοτέμ της σύγχρονης Ιστορίας των ΗΠΑ, τον πρώτο άνθρωπο που πάτησε στο φεγγάρι, αλλά χωρίς να τον λούσει με την απόμακρη αίγλη του μύθου, ούτε καν του καθαρόαιμου ήρωα.

 

Η πρώτη και η τελευταία σκηνή της ταινίας, μακριά από την ατμόσφαιρα της Γης, είναι ίσως οι καλύτερες, πιο έντονες σε σασπένς και συναίσθημα, σε μια ταινία που στο ενδιάμεσο δίωρο ιχνηλατεί έναν γνώριμο γρίφο, εξερευνώντας τον χαρακτήρα ενός καθόλα ταπεινού, μετρημένου, μάλλον συνηθισμένου, πολύ εσωστρεφούς άνδρα, που οι συγκυρίες και οι ικανότητές του τού χάρισαν τη μοναδική θέση του αρχετυπικού αστροναύτη που διατηρεί για πάντα στο συλλογικό ασυνείδητο.

 

Οικογενειάρχης με ευαισθησίες, ο Άρμστρονγκ δοκίμασε την τραγωδία όταν έχασε το δεύτερο παιδί του, τη μικρή του κόρη, στα πρώτα βήματα της καριέρας του. Ανίκανος να μοιραστεί τη θλίψη του, ακόμη και με τη γυναίκα που αγαπούσε σχεδόν συνενοχικά (έξοχη η Κλερ Φόι, που δίνει ένταση στον κλασικό ρόλο της στωικής συζύγου που καρτερεί και υπομένει), εξελίχθηκε σε έναν προσηλωμένο μηχανικό που κέρδιζε αθόρυβα τις μικρές μάχες τα πρώτα χρόνια των διαστημικών προγραμμάτων της ΝΑΣΑ, αφήνοντας στην άκρη τις μικρές χαρές της ζωής.

 

Ο Γκόσλινγκ έχει αφομοιώσει πολύ εύστοχα την ελεγχόμενη συμπεριφορά ενός εκπαιδευμένου σκαπανέα που οφείλει να υπολογίζει τις πιθανότητες και το ρίσκο

 

Ο Γκόσλινγκ έχει αφομοιώσει πολύ εύστοχα την ελεγχόμενη συμπεριφορά ενός εκπαιδευμένου σκαπανέα που οφείλει να υπολογίζει τις πιθανότητες και το ρίσκο, την ίδια στιγμή που επιλέγει να αποφύγει την εγκαρδιότητα και τη ζεστασιά στις επαφές με τα παιδιά, τη σύζυγο και τους συνεργάτες, σαν μια απειλητική σκιά να τον καταδιώκει συνεχώς.

 

Το ενδιαφέρον στην ερμηνεία του είναι πως η στάση του αυτή φρενάρει την αλαζονεία και τον ηρωισμό (στον αντίποδα του Άρμστρονγκ φιγουράριζε πάντα ο αεράτος Μπαζ Όλντριν, ο οποίος δεν ξέρει τι σημαίνει χιούμορ, όπως διαπιστώσαμε μετά την εμφάνισή του στο φινάλε του animation Fly me to the Moon), αλλά δεν ακύρωνε την όρεξή του για την κατάκτηση ενός τρομερού, ανεπανάληπτου στόχου, κάτι που διαβιβάζεται συνεχώς στην ταινία, ακόμη και στους σεναριακούς πλεονασμούς.

 

Διότι, μπορεί αυτήν τη φορά ο Σαζέλ να μην καταπιάστηκε με τη μουσική, αλλά το καταπληκτικό μοντάζ του Τομ Σκοτ, μαζί με τη λυρική, πυκνή μουσική επένδυση του Τζάστιν Χέρβιτς, μόνιμων συνεργατών του, αμφότερων βραβευμένων με Όσκαρ, δημιουργεί ρυθμικές αυξομοιώσεις και ολόκληρες σεκάνς που δίνουν πνοή σε μια μάλλον βαριά ταινία, βγαλμένη από σινεμά παλιότερης αντίληψης που συχνά μοιάζει με άτυπη συνέχεια των Κατάλληλων Ανθρώπων του Φίλιπ Κάουφμαν από το 1983.

 

Δεν είναι τυχαίο που στο παρελθόν είχε προσπαθήσει ο Κλιντ Ίστγουντ να διασκευάσει το βιβλίο του Τζος Σίνγκερ και πως τώρα πίσω από την παραγωγή βρίσκεται ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο οποίος έχει αποδείξει πολλάκις την αγάπη του για το πολύπαθο χρονικό της κατάκτησης του Διαστήματος.

 

Η ψυχή του First Man είναι αγκυροβολημένη σε μια άλλη εποχή και η διπλή αποστολή του Σαζέλ, δηλαδή να σπάσει το κουκούλι ενός φαινομενικά απλού μηχανικού και αεροναυπηγού αλλά και να αναπαραστήσει τις αφάνταστες δυσκολίες μέχρι να φτάσει στον στόχο του, δεν εκτοξεύει πραγματικά τον Πρώτο Άνθρωπο, όσο και αν τεχνικά πρόκειται για ένα πλήρες φιλμ.

 

Η οικονομία που ο Σαζέλ σίγουρα διαθέτει σε καίριες στιγμές έρχεται συχνά σε αντίθεση με ένα μακρόσυρτο ξεδίπλωμα του κεντρικού χαρακτήρα. Προς τιμήν του, έφτιαξε έναν φόρο τιμής για έναν άνδρα σε οικουμενική αποστολή με προσωπικό ηχόχρωμα και όχι για έναν Αμερικανό που υπηρετεί πρώτιστα την υπερηφάνεια της πατρίδας του, μια και επέλεξε να μη δείξει καθόλου τη σκηνή όπου ο Άρμστρονγκ καρφώνει τη σημαία στο έδαφος της Σελήνης, μια καλλιτεχνική «παράλειψη» που σχολιάστηκε δεόντως από τα συντηρητικά αμερικανικά media.